Plan om energievoorraad te verzekeren, betekent wellicht duurdere stroomfactuur

Tegen 2025 worden de kerncentrales in ons land gesloten. Om dat te realiseren moet de komende jaren volop ingezet worden op de transitie naar duurzame energie. Een van de redenen waarom de meerderheidspartij N-VA op de rem staat voor zo'n kernuitstap is immers de bevoorradingszekerheid: dreigt zonder nucleaire energie het licht niet uit te gaan?

Om de deadline van 2025 te halen, wil de regering nu volop inzetten op die bevoorradingszekerheid, blijkt uit een voorontwerp van wet waar Le Soir de hand op kon leggen. Dat wil ze doen door energieproducenten te subsidiëren. Zij zullen niet enkel vergoed worden voor de elektriciteit die ze verkopen, maar ook voor de volledige capaciteit die ze produceren. 

Concreet gaat het hierom: vanaf 2020 bepaalt de regering welk volume elektriciteit ons land vier jaar later nodig zal hebben, en legt ze daarvoor een maximale aankoopprijs vast. Vervolgens wordt een veiling georganiseerd waarbij de energieproducenten met elkaar concurreren om de opdracht binnen te halen.

Op het kabinet van energieminister Marie Christine Marghem (MR) wordt benadrukt dat het om een werkdocument gaat, en dat de regering nog geen beslissing genomen heeft. 

Toch ligt een dergelijk capaciteitsmechanisme in de lijn der verwachtingen, zegt Alex Polfliet, energie-expert bij het adviesbureau Zero Emission Solutions. Daarmee zou de regering voortbouwen op de bestaande strategische reserve, die gevormd wordt door twee gascentrales. Sinds die reserve zo'n vier jaar geleden werd aangelegd, werd ze nog nooit aangesproken.

Motivatie voor de laagste prijs

"Dit is een goed mechanisme als overgangsmaatregel," meent Polfliet, "maar het komt neer op de ondersteuning van fossiele productie. Het zal voornamelijk gaan om gascentrales, en in mindere mate om waterkrachtcentrales." 

Hij juicht wel het veilingprincipe toe. "Degene die inschrijft voor het laagste bedrag, krijgt de gunning. Dat zet de sector ertoe aan voor het beste bedrijf te gaan. Het is ook goed voor de overheid, want voor haar ligt de kostprijs laag."

PricewaterhouseCoopers (PwC), de consultant die de regering in dit dossier bijstaat, schat dat het capaciteitsmechanisme de overheid 345 miljoen euro per jaar zal kosten. "Een pak minder dan de doemscenario's die werden voorgehouden", aldus Polfliet. 

PwC beklemtoont wel dat het moeilijk is om nu al de aankoopprijs in pakweg 2024 in te schatten. Dat hangt van de gasprijs af. Ligt die een pak lager dan de elektriciteitsprijs, dan zal er weinig overheidssteun nodig zijn. Is er daarentegen nauwelijks verschil tussen de prijzen, dan zal de overheid dieper in de buidel moeten tasten.

Energienorm

CD&V en Open Vld wachten het definitieve voorstel af, dat Marghem ten laatste eind mei aan de regering voorlegt. Beide partijen benadrukken wel dat het systeem betaalbaar en energieneutraal moet zijn. 

De N-VA heeft meer reserves. "De vraag is vooral wie die kostprijs allemaal zal dragen", zegt Kamerlid Bert Wollants. 

Volgens Le Soir zullen de extra kosten worden doorgerekend in de energiefactuur. Als het inderdaad om 345 miljoen per jaar gaat, betekent dat voor een gezin met een gemiddeld verbruik zo'n 30 euro jaarlijkse meerkosten, rekent Polfliet voor. "Dat is niet niks, maar ook niet het einde van de wereld." 

Wollants wijst erop dat in het regeerakkoord is afgesproken een energienorm vast te leggen. Die zou bepalen dat de Belgische energieprijzen niet hoger mogen liggen dan in onze buurlanden. "Op dit moment is enkel Duitsland duurder. Zal dit mechanisme de prijzen verder doen stijgen?"

Tot slot heeft Wollants bedenkingen bij de timing. “Als je een deugdelijk werkstuk over de energietransitie wil afleveren, heb je jaren tijd nodig, zei PwC al in de commissie. 2020 lijkt me erg krap. We zullen snel met onze buurlanden moeten gaan praten. En ook Europa zal een zeg willen hebben, want het gaat toch over overheidssteun.”