Elke dag zitten zeven van de honderd werknemers uit de privé thuis wegens ziekte of een ongeval. We spreken dan over liefst 198.100 mensen. Het aandeel afwezigen stijgt nu al zestien jaar op een rij, zo blijkt uit de jaarlijkse studie van hr-dienstverlener Securex.

“De stijging is vooral het gevolg van de afwezigheden van minstens een jaar”, zegt Heidi Verlinden van Securex. Intussen gaat het al om 3 procent van de werknemers, zo’n 85.000 mensen. Maar voor het eerst draagt ook het ‘middellange’ ziektepercentage – van 1 maand tot 1 jaar – bij tot de stijgende trend.

Tot nu toe ging Securex ervan uit dat het probleem minder acuut was bij kleine en middelgrote ondernemingen, maar ook die blijken allesbehalve immuun. “In de kleinste bedrijven komen afwezigheden minder frequent voor”, zegt de onderzoekster. “Maar als ze er zijn, duren ze wel langer. Gemiddeld zelfs iets langer dan in bedrijven met meer dan duizend medewerkers.”

Naar een verklaring is het niet ver zoeken: “Die werknemers blijven pas thuis als het écht niet anders kan: bij een probleem dat een lange behandeling of een lang herstel vraagt. Soms zelfs precies doordat ze te lang zijn blijven werken, omdat ze beseffen dat hun weinige collega’s voor hun afwezigheid opdraaien.”

Unizo-topman Danny Van Assche schrikt niet van de cijfers. “We hebben al signalen opgevangen dat er pro­blemen zijn, met name voor langdurig afwezigen. Want inzake korte afwezigheden scoren onze kmo’s – gelukkig – nog altijd beter dan de grote bedrijven.”

Daling niet voor morgen

In een reactie laat minister van Werk Kris Peeters (CD&V) weten dat “deze regering sinds het begin van de legislatuur langdurige afwezigheid door ziekte als speerpunt binnen het beleid heeft opgenomen. Er zijn reeds verschillende maatregelen genomen om enerzijds ziekte te voorkomen en anderzijds mensen sneller weer aan het werk te helpen nadat ze zijn uitgevallen.”

Toch ziet Securex het langdurige ­absenteïsme niet snel dalen. “De langetermijntrend is zonneklaar”, zegt Heidi Verlinden. “De typisch langdurige af­wezigheid van 55-plussers zal nog toenemen door de vergrijzing en omdat ­oudere werknemers langer actief blijven. Terwijl dertigers en veertigers door hun drukke leven een verhoogd ­risico op burn-out lopen.” Al is er wel één lichtpuntje: “De stijging lijkt minder sterk te worden.”

Oorzaak 1: Langer werken

“Neen, ouderen zijn niet vaker ziek dan jongeren”, weerlegt Heidi Verlinden van ¬Securex meteen een hardnekkig mis¬verstand. “Maar als ouderen uitvallen, is het vaak wel voor ¬langere tijd. En dat moet een aandachtspunt zijn voor werk¬gevers én werk¬nemers, zeker nu we met z’n allen langer aan de slag moeten blijven.”

Remedie: “Het kan helpen om af en toe van taak te veranderen, al dan niet bij een andere werkgever, en bewust te opteren voor een job die je graag doet, waarin je bijleert en waarbij je je vaardigheden kunt inzetten”, zegt Heidi Verlinden. Want echt gemotiveerde werk¬nemers zijn bereid om tot vier jaar langer te werken, leert onderzoek.”

Oorzaak 2: Meer werkstress

Het aantal bedienden met een verhoogd risico op burn-out is in drie jaar tijd met 70 procent gestegen, bleek uit eerder onderzoek van Securex. “35- tot 39-jarigen en mensen die voltijds werken, lopen het hoogste risico”, zegt Heidi Verlinden. “Werk¬nemers in bedrijven vanaf 100 werk¬nemers er¬varen meer werkdruk dan in kleinere onder¬nemingen doordat ze minder inspraak hebben.”

Remedie: “Mensen die hun job graag doen, lopen zeven keer minder risico op een burn-out dan hun collega’s die werken omdat het nu eenmaal moet”, zegt Verlinden. Haar conclusie: de werkgever moet zijn mensen meer vertrouwen, autonomie en inspraak geven. Van zijn kant mag de werknemer niet blijven hangen in een job en werkomgeving die daar niet aan beantwoordt.”

Oorzaak 3: Ook thuis is het druk

Behalve de grotere belasting op het werk – mensen moeten almaar meer presteren op kortere termijn en met minder collega’s – speelt volgens Securex ook de thuis¬situatie een belangrijke rol. “De toenemende vervlechting werk-privé leidt tot steeds meer prikkels: mobiliteitsproblemen, keuzestress, infobesitas…”

Remedie: Streef naar meer evenwicht in de balans werk-privé. Leg de lat zowel professioneel als privé niet onrealistisch hoog. Probeer niet alles te combineren maar maak keuzes in functie van je prioriteiten.

Oorzaak 4: De baas motiveert niet

“Hoe groter het bedrijf, hoe meer de focus op hiërarchie. En hoe meer de coördinatie in handen komt van leidinggevenden. Daardoor voelen werknemers zich bij ziekte minder verantwoordelijk.”

Remedie: Elke leidinggevende zou het ‘ABC van de motivatie’ boven zijn bed moeten hangen. Heidi Verlinden vat samen: “Eén: meer Autonomie geven aan medewerkers. Twee: werken aan verBondenheid, aan goede relaties op de werkvloer. En drie: medewerkers aansturen op hun Competenties, zodat ze worden uitgedaagd en het beste van zichzelf geven.”

Oorzaak 5: We zitten meer dan we bewegen

“Behalve psychische problemen zijn ook spier- en gewrichtspijnen – rugpijn voorop – belangrijke redenen voor lange afwezigheden”, zegt Heidi Verlinden. “Niet alleen bij ouderen maar ook bij dertigers en veertigers.”

Remedie: Meer bewegen, ­zowel op als buiten het werk. “Geen acht uur aan één stuk achter de computer zitten maar om het halfuur even de benen strekken, werken aan een statafel, een zitbal als kantoorstoel, wandel­meetings, het helpt allemaal. De voordelen van meer bewegen – minder spierpijn, minder vermoeide ogen, ­lager risico op hart- en vaatziekten, minder stress – treden zelfs al op bij een beperkte mate van lichaams­beweging”, klinkt het bij Securex.