‘Dit is een leugenpaleis. Hoe lang kunnen de collega’s van de meerderheid blijven accepteren dat ze door deze meerderheid belazerd zijn?’ SP.A-kamerlid Dirk Van der Maelen haalde vanochtend het zware geschut boven in de commissie Defensie. Hij zegt over een mail te beschikken waaruit moet blijken dat minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) al in 2017 op de hoogte was dat het mogelijk zou zijn om langer met de Belgische F-16’s te blijven vliegen.

Vandeput ontkende heftig dat hij weet had van de mail. De aanval van SP.A leidde zo, niet voor de eerste keer, tot een hoogoplopende partij welles-nietes.

Mail van 'topmilitair'

Volgens Van der Maelen werd de mail, die zou dateren van 18 september 2017, verstuurd door 'een topmilitair'. 'En die schrijft dat de procedure voor de vervanging van de F-16 best opgeschort wordt, dat er onvoldoende basis is om gelijk welke beslissing te nemen, en dat een upgrade van de F-16's mogelijk is waardoor ze langer kunnen vliegen. Dat staat haaks op wat u hier de voorbije jaren, maanden en weken verteld heeft. U heeft informatie voor de Kamer achtergehouden. Ook personen uit de legertop hebben ons ook de waarheid niet verteld. Wij vrezen dat zij onder druk gezet zijn en militaire orders kregen om alleen te lossen wat in het kraam van Defensie past.'

De mail zou als hoofdgeadresseerde luitenant-generaal Claude Van de Voorde hebben, de oud-chef van de luchtcomponent en gewezen kabinetschef van Vandeput. Klein detail, Van de Voorde was op dat moment al een tijd weg op het kabinet. Na het ontslag van luitenant-generaal Eddy Testelmans als baas van de militaire inlichtingendienst ADIV, kwam Van de Voorde daar aan het hoofd te staan. Vandeput stond volgens Van der Maelen in kopie. Hij eiste daarom dat Van de Voorde opnieuw zou gehoord worden in de commissie, en deze keer onder ede. Commissievoorzitter Karolien Grosemans (N-VA) wees de SP.A'er erop dat de commissie Defensie geen onderzoekscommissie is, en dat dus onmogelijk is.

'Dit moet stoppen'

Vooraan in de zaal kreeg minister Vandeput het duidelijk op zijn heupen. 'Ik moet vaststellen dat u verwoede pogingen blijft doen om met superbelangrijke documenten te komen zonder te zeggen van wie ze komen en in welke hoedanigheid. Ik heb gezocht naar mails op die datum en heb niets gevonden. Misschien is die mail wel nooit verstuurd. Kom het mij hier desnoods in mijn oor fluisteren van wie de mail is! Maar ik ga u niet verder antwoorden zonder dat ik de mail gezien heb.' Van der Maelen zwaaide daarop met de afgedrukte versie van de mail. 'Hier is hij!'

Toen Van der Maelen daarna allusie maakte op nog andere mails - 'mijn bron zegt mij dat er nog mails zijn' - onder meer uit 2012, kookte Vandeput helemaal over. 'Die heb ik zeker niet gehad want toen was ik nog geen minister! U heeft 27 mensen gehoord in deze commissie. Eén daarvan heeft uw verhaal bevestigd. En al de rest zijn volgens u leugenaars of incompetent. Dat spelletje moet stoppen. U heeft rechten als parlementslid, maar de waarheid heeft ook haar rechten.'

In zijn tirade had Van der Maelen Vandeput ervan beschuldigd dat hij al opdracht gegeven heeft om F-35's te bestellen. In zijn antwoord zei Vandeput dat 'sommige van uw vragen te idioot zijn om te beantwoorden'. Al deed hij het toch: 'Neen, ik heb geen F-35's besteld. Alsof het zo zou werken. Als er hier één iemand is die werkt op basis van halve waarheden en leugens...'

De commissieleden van CD&V en Open VLD toonden zich weinig opgezet met de tactiek van Van der Maelen. Ook zij wilden weten wie de mail gestuurd had. ‘U komt hier altijd roepen dat de regering en de minister transparant moeten zijn, dan mogen we van u hetzelfde verwachten’, zei Veli Yüksel (CD&V). Open VLD’er Tim Vandenput zat op dezelfde lijn. ‘U vraagt ons na te denken of wij dit blijven accepteren, wel ik zal het u vertellen zodra we die mail en zijn afzender hebben gezien.’

271 miljoen meerkosten voor verlenging

Vandeput was de hoorzitting begonnen met een uitgebreide berekening van de kostprijs van het zes jaar langer in dienst houden van de Belgische F-16. Een optie die door bouwer Lockheed Martin en de Amerikaanse luchtmacht op zijn zachtst gezegd stellig wordt afgeraden. Vandeput rekende met een pak slides voor dat de 'verlenging' ons land hoegenaamd geen geld zou besparen. De kosten voor de vervanging van de F-16's verdwijnen immers niet, zei hij, die schuiven dan gewoon zes jaar op.

Zonder rekening te houden met te verwachten extra kosten voor de structuur en de motoren die in zo'n geval langer mee moeten, kwam Vandeput al op een meerkost van 271 miljoen euro. 'Financieel is er geen voordeel te halen uit het uitstellen van de keuze. Bovendien zijn we absoluut niet zeker dat het kan.' Volgens Vandeput zouden de meettoestellen die daarvoor nodig zijn ook pas tegen 2020 kunnen geïnstalleerd worden. Als de metingen dan beginnen, zitten de vliegtuigen al vlak tegen hun oorspronkelijk voorziene pensioen vanaf 2023 aan.