Ronan Farrow, de man die Harvey Weinstein ten val bracht

Achteraf is het makkelijk praten. Als de buit binnen is, het succes gevierd en je schouderklopjes krijgt, dan is het niet moeilijk om te vertellen waarom je deed wat je deed. Maar wat, vroeg de Amerikaanse journalist ­Ronan Farrow zich onlangs hardop af, bepaalt nu werkelijk je handelen "vóór het moment van de inslag"?

In een zeldzaam moment van openhartigheid vertelde Farrow hoe de vlag erbij hing voor het vermaarde Amerikaanse tijdschrift The New Yorker zijn onthullende reeks artikelen publiceerde over Hollywood-mogol Harvey Weinstein, diens decennialange seksuele wangedrag jegens tientallen vrouwen en zijn systematische intimidatie en machtsmisbruik om dat te verbergen. Farrows artikelen wakkerden de #MeToo-beweging aan. Dat leidde niet alleen tot de val van de filmproducent, maar ook tot de neergang van een hele reeks hooggeplaatste heren in de media, kunst en politiek. Vorige week nog ontmaskerde Farrow opnieuw een boosdoener: Eric Schneiderman, de hoogste justitiebaas van New York, de man die Weinstein vervolgt.

Farrow (30, laat die leeftijd even tot u doordringen) ontving voor zijn berichtgeving de Pulitzer Prize, de hoogste journalistieke onderscheiding in de VS, samen met Jodi Kantor en Megan Twohey, die Weinstein in The New York Times vrijwel gelijktijdig aan de schandpaal ­nagelden.

In het slop

Maar voor het moment van publicatie, zo vertelde ­Farrow vorige week zaterdag aan studenten van de Loyola ­Marymount-universiteit in Los Angeles, zat zijn carrière in het slop. Farrow had zich een jaar lang vastgebeten in zijn onderzoek naar Weinstein, maar zijn toenmalige werkgever, NBC News, zei er niets mee te kunnen. Zijn contract liep ten einde. Zicht op een nieuwe opdracht had hij niet. Zijn uitgever liet hem vallen, ondanks een manuscript – een kloeke studie naar falend Amerikaans buitenlandbeleid – waaraan hij jaren had gewerkt.

Farrow ontdekte dat ook The New York Times achter Weinstein aanzat en vermoedde dat die krant de primeur eerder zou publiceren, en zijn jaar werk dus voor niets zou zijn geweest. Hij twijfelde of hij het ooit ergens zou kunnen publiceren. Of zijn werk überhaupt zinvol was. Farrow ontving dreigtelefoontjes en werd op straat achtervolgd door mysterieuze mannen, ingehuurd door Weinstein, zo zou later blijken. Zijn bazen zeiden dat hij het onderwerp moest loslaten, zijn agent zei dat het zijn carrière zou schaden, zelfs zijn naasten vroegen: hoeveel wil je op het spel zetten voor een artikel dat misschien nog geen deuk in een pakje boter slaat?

"Ik wou dat ik jullie kon zeggen dat ik er vertrouwen in had", zei Farrow tegen de studenten. "Dat ik zeker was van mezelf. Als er ooit een film over wordt gemaakt, is er ongetwijfeld een moment waarin de acteur over zijn zonnebril heen kijkt en schampert: 'Stoppen met de ­berichtgeving? Over mijn lijk!' Maar in werkelijkheid was ik gebroken en bang en had ik geen idee of ik het juiste deed."

Waarom weigerde NBC News Ronan Farrows primeur over het seksuele wangedrag van filmproducent Harvey Weinstein uit te zenden? Het antwoord zal Farrow 'onthullen' in een nieuw boek, Catch and Kill, zo raakte vorige week bekend. NBC News stelt dat Farrows gefilmde verslag (dat later in geschreven vorm werd gepubliceerd in The New Yorker en een Pulitzer Prize won) halverwege 2017 onvoldoende harde bewijzen bevatte. Suggesties dat de nieuwszender vreesde voor juridische repercussies van Weinstein, of dat het de machtigste man van Hollywood wilde beschermen, deed NBC-topman Noah Oppenheim af als 'beledigend'. Farrow wilde tot nu toe niet in detail treden, "om de aandacht niet af te leiden van de dappere vrouwen die hun verhaal durven te doen".

Dealbreaker

Wat maakte dat Ronan Farrow doorzette? Waarom lukte hem wel wat andere journalisten, zoals Ken Auletta of David Carr, die vijftien jaar geleden al hun tanden hadden gezet in de hardnekkige geruchten over Weinsteins seksuele terreur, niet of minder goed lukte?

Farrow is er bescheiden over. Hij ging door omdat hij "niet kon leven met de gedachte dat hij de vrouwen zou laten zakken die zo veel risico namen" door zich over Weinstein uit te spreken. "Maar ook, minder nobel, omdat ik te veel op het spel had gezet en geen andere uitweg zag dan rechtdoor."

Dat Weinsteins slachtoffers bereid waren om wel met hem te praten, schrijft Farrow toe aan "het veranderde landschap": voorafgaand aan het Weinstein-schandaal hadden de aanklagers van Bill Cosby en Donald Trump en andere vrouwen al machtige mannen van misbruik beschuldigd, "toen die boodschap nog niet welkom was".

Toch blijft de vraag: waarom was Farrow de juiste man op het juiste moment? Wat maakt hem zo geschikt?

Wie een paar jaar geleden had beweerd dat de twintiger met het engelachtige voorkomen ­– jurist, diplomaat, journalist, schrijver en geflopt als presentator van een nieuwsprogramma op MSNBC ­– zou bijdragen aan een "wereldwijde afrekening met seksueel geweld jegens vrouwen", zoals de Pulitzer Prize-jury het verwoordde, zou vreemd zijn aangekeken. Maar terugkijkend lijkt Farrow ervoor geknipt.

Jeugd en levensloop

Want wie kijkt naar de bizarre familiegeschiedenis van Ronan Farrow en naar zijn zonderlinge levensloop, moet zijn best doen om niet overal aanwijzingen te zien. Farrow doet denken aan Quinten, hoofdpersoon in het boek De ontdekking van de hemel, het magnum opus van Harry Mulisch: een jongen wiens mix van genen, opvoeding en ervaringen precies de juiste voorbereiding vormden voor een levensbepalende opdracht. Farrow lijkt gemaakt voor zijn rol.

Te beginnen met zijn twee vaders. Ronan Farrow is het kind van Hollywood-giganten, de actrice Mia Farrow en regisseur Woody Allen. Althans, dat was hij tot 2013. Toen erkende Mia tegenover het tijdschrift Vanity Fair dat Ronan 'mogelijk' de zoon is van haar ex-echtgenoot Frank Sinatra. Van zijn 'mogelijk' biologische vader erfde Ronan vermoedelijk zijn charme, en ongetwijfeld zijn looks: de uiterlijke gelijkenis tussen Ronan (gouden lokken, staalblauwe ogen, porseleinen huid) en de jonge Sinatra is zo treffend dat een New York Times-journalist eens opmerkte dat de zoon van de (Joodse) Woody Allen op een of andere manier was veranderd in een blonde übermensch.

Van zijn juridische vader kreeg Ronan een traumatische ervaring mee. Hij was vier toen bleek dat Woody Allen jarenlang een relatie had onderhouden met Ronans zus, de door Mia Farrow geadopteerde Soon-Yi, die eenentwintig jaar was toen de affaire uitkwam. Kort erop beweerde Dylan (toen zeven), de aangenomen dochter van Allen en Farrow, dat haar vader haar had aangerand. Allen heeft de aantijging altijd ontkend en stelde dat Mia Dylan indoctrineerde uit wraak voor zijn relatie met Soon-Yi, met wie hij in 1995 trouwde. Tot een rechtszaak kwam het nooit. Wel werd Allen de voogdij over zijn kinderen ontzegd.

Wonderkind en buitenbeentje

Ronan ontpopte zich tot een wonderkind: zo een dat al op de lagere school Kafka las, op zijn elfde naar het beroemde Bard College ging en op zijn zestiende aan een rechtenstudie begon aan de Yale-universiteit. Tussendoor vergezelde hij zijn moeder, die onder meer als ambassadeur voor Unicef werkte, naar brandhaarden als Angola en Sudan. Op een van die reizen liep hij een zeldzame botziekte op, waardoor hij jarenlang aan een rolstoel en krukken was gebonden en talloze operaties moest ondergaan.

Hij was een buitenbeentje, een harde werker en een doorzetter. Vermoedelijk, zei Farrow eens, omdat hij al er vroeg naar verlangde om naam te maken op basis van zijn eigen prestaties, in plaats van zijn publiek uitgevente familiegeschiedenis.

Carrière ver weg van huis

Hij koos een leven ver weg van New York, de schijnwerpers en de roddelbladjournalistiek. Hij koos voor een carrière in de diplomatieke wereld. Niet vreemd, gezien het humanitaire werk van zijn moeder (ze ging ooit in hongerstaking om aandacht te vragen voor de genocide in de Sudanese regio Darfur) en zijn jeugd te midden van dertien broers en zussen, van wie tien geadopteerd (uit Vietnam, Zuid-Korea en de VS), een aantal gehandicapt (blind, dwarslaesie) of afkomstig uit een achterstandsgezin.

Vanaf zijn 21ste werkte Farrow voor de Amerikaanse topdiplomaat Richard Holbrooke ("hij kwam het dichtst in de buurt van een vader") in Irak, Afghanistan en Washington. Na diens overlijden trad hij op zijn 23ste als speciaal adviseur mondiale jeugdzaken in dienst van Hillary Clinton en werkte tot zijn 25ste als diplomaat voor de regering-Obama. Maar hij zag, zoals hij in zijn vorige maand toch nog elders uitgegeven manuscript War on Peace beschrijft, hoe de Amerikaanse buitenlandpolitiek steeds vaker militair ingrijpen en inzet van inlichtingendiensten verkiest boven diplomatie en vredesonderhandelingen.

En toen wenkte – uiteindelijk ­– de journalistiek. In 2016 stelde hij tijdens een redactievergadering van NBC News, waar hij als onderzoeksjournalist werkte, voor om een reeks te maken over de schaduwzijden van Hollywood. Zijn hoofdredacteur, Noah Oppenheim, wees hem op een recente tweet van de actrice Rose McGowan. Die bevatte weliswaar niet de naam van Weinstein, maar velen in Hollywood vermoedden aan wie ze refereerde. Oppenheim zei dat Farrow McGowan weliswaar nooit aan het praten zou krijgen, maar dat hij maar eens in het onderwerp moest duiken.

Maar Farrow kreeg McGowan wel aan het praten, voor zijn tweede artikel, waarin hij onthulde hoe Weinstein voormalige Mossad-agenten inhuurde om informatie te vergaren over de vrouwen en de journalisten die hem beschuldigden. En Farrow kreeg talloze actrices, onder wie Mira Sorvino en Rosanna ­Arquette, en (ex-)medewerkers van Weinstein zo ver om onder eigen naam of geanonimiseerd te vertellen hoe Weinstein zich fysiek aan hen opdrong, hen manipuleerde en intimideerde.

De kunst van het luisteren

Het is te danken aan Farrows bekendheid en zijn enorme netwerk, vooral in Hollywood, menen sommigen. Maar het lukte Farrow vooral, zo stelt journalist Ken Auletta, die meerdere pogingen deed om Weinstein te ontmaskeren, omdat hij "een goede luisteraar" is. "Hij veroordeelt niet. Hij is zorgvuldig. Misschien is dat de jurist in hem." Of de diplomaat?

"Het is moeilijk om journalisten te vertrouwen", zegt Emily Nestor, een van Weinsteins oud-werknemers die haar verhaal deed aan Farrow. "Maar hij is zo serieus. Hij heeft een verbazingwekkende hoeveelheid empathie." Anderen roemen zijn charme: "Zijn combinatie van kwetsbaarheid en zelfverzekerdheid is ontwapenend."

David Remnick, hoofdredacteur van The New Yorker, prijst Farrows "meedogenloze doorzettingsvermogen" en "obsessie in de goede zin van het woord". "Hij toont een enorme compassie, sympathie en geduld" voor de verhalen die hij wil vertellen. Beschouw dat gerust als een eufemisme: Farrow sprak zo'n driehonderd bronnen voor zijn artikelen, werkte tien maanden lang achttien uur per dag en liet verstek gaan op de bruiloft van zijn zus Quincey omwille van zijn Weinstein-research.

En natuurlijk is er dat verleden. Is het blootleggen van het misbruik van Weinstein een manier om het vermeende misbruik van Allen te wreken?

Connectie?

Er is "geen feitelijke link tussen die twee zaken", heeft Farrow meermaals benadrukt. Maar zijn "emotionele begrip" voor de bronnen in zijn verhaal is vermoedelijk groter, erkent hij, omdat hij van dichtbij heeft ervaren "hoe moedig vrouwen moeten zijn om hun aantijgingen publiekelijk te uiten" – sinds enkele jaren zoekt zijn zus Dylan opnieuw de publiciteit met haar beschuldiging jegens Allen.

Maar zijn verhaal, benadrukt ­Farrow, is bovenal een verhaal over macht. En door zijn familiegeschiedenis, stelt hij, heeft hij "van jongs af aan gezien hoe machtige mannen in ­de VS hun macht kunnen misbruiken". Het enorme pr-apparaat van Woody Allen draaide op volle toeren, stelde Farrow in een opiniestuk over zijn vader uit 2016, en bestookte de media met verhalen die Dylan moesten zwartmaken. Een tactiek die ­parallellen vertoont met Weinsteins vaak effectieve pogingen om zijn slachtoffers het zwijgen op te leggen.

Die ervaringen, zo schreef Farrow onlangs, hebben hem doen inzien hoe diep je moet graven om bij niet-vertelde verhalen te kunnen komen. "Het vermogen van de rijken en de bevoorrechten om verhalen te verdraaien en mensen de mond te snoeren is erg sterk. Degenen die in mijn verslag durven te spreken hebben dat podium hard nodig."

Voor dit artikel is gebruikgemaakt van citaten uit The Hollywood Reporter, The New Yorker, The New York Times, The Times, Vanity Fair en The Washington Post.