Griekenland beëindigt crisis in stijl: met drama

Een "historisch moment", benadrukten de ministers van Financiën van de eurolanden afgelopen nacht. "Emotioneel" zelfs, voegde IMF-baas Lagarde eraan toe. Alle beweringen afgelopen jaren van economen en financieel experts over een Grieks vertrek uit de eurozone (de echte grexit) dan wel het einde van de euro, zijn gelogenstraft. Griekenland en de andere lidstaten die een beroep moesten doen op het noodfonds – Ierland, Cyprus, Portugal, Spanje – presteren economisch nu beter dan de meeste andere eurolanden.

Geheel in traditie met eerdere afleveringen van de Griekse eurocrisis, ontaardde ook het slot in een klein drama. Geen mooi en vlekkeloos afscheid van het noodfonds – waar EU-ambtenaren toch maanden aan hadden gewerkt – maar een laatste krachtmeting tussen Athene en Berlijn over de vertrekregeling ("een zachte landing") voor Griekenland. Met als resultaat: verhitte debatten, ganggesprekken, telefoontjes naar premiers en uiteindelijk een verfrommeld middernachtelijk akkoord. Geen goede pr voor de eurozone, beaamden EU-ambtenaren na afloop van de Eurogroepvergadering.

De tevredenheid was er niet minder om. "Erg goed", betitelde de Griekse minister Tsakalotos om 02.00 uur ’s ochtends het resultaat. "Ik ben gelukkig. Dit is het einde van de Griekse crisis, we slaan die pagina om. Ik kijk met optimisme naar de toekomst." De Eurogroepvoorzitter Centeno sprak over een "succesverhaal".

Oorlog

Griekenland domineerde vrijwel alle Eurogroepvergaderingen sinds het in 2010 bijna failliet ging. In de acht daarop volgende jaren leenden opeenvolgende regeringen in Athene bijna 300 miljard euro van de andere eurolanden en het IMF. In ruil voor de noodleningen moest het land zwaar bezuinigen en hervormen. De Griekse economie kromp met circa 25 procent, vergelijkbaar met de schade door een oorlog.

Inmiddels staat Griekenland er economisch veel beter voor. Een begrotingstekort van 15 procent is omgebogen in een overschot, de krimp van de economie omgezet in groei. Een nieuwe (vierde) lening is niet nodig, het land kan zelf weer geld op de financiële markten lenen. Om de terugkeer naar de markten te vergemakkelijken en het vertrouwen bij investeerders te versterken, zegden de eurolanden Griekenland eerder een laatste hulppakket toe.

Het voorstel daartoe van Centeno werd donderdagmiddag door de Duitse minister Scholz van tafel geveegd. Centeno wilde de looptijd van bijna de helft van de verstrekte leningen met 15 jaar verlengen, Scholz wilde niet verder gaan dan 10 jaar. Ook over de kasbuffer die Griekenland mee zou krijgen om aan de eerste aflossingsverplichtingen te voldoen, trapte Duitsland op de rem. Tsakalotos wilde 15 miljard euro, Scholz aanvankelijk niets.

Rond half één ’s ochtends vonden de partijen elkaar, na de nodige gesprekken in kleine kring, telefonades naar de hoofdsteden en bemiddeling door de Franse minister Le Maire. De looptijd van de leningen wordt verlengd met 10 jaar, ook de betaling van rente en aflossing wordt met tien jaar uitgesteld en Griekenland krijgt 15 miljard extra voor zijn kasbuffer. De totale buffer bedraagt daarmee 24 miljard, genoeg volgens Tsakalotos om "minimaal 22 maanden" alle financiële verplichtingen na te komen.

Lagarde sprak haar vertrouwen uit in de houdbaarheid van de Griekse staatsschuld met deze maatregelen, temeer daar de Eurogroep bereid is tot verder schuldverlichting als dat nodig mocht zijn. Athene wordt geacht tot 2060 een primair begrotingsoverschot (vóór rente en aflossing) te houden van gemiddeld 2,2 procent, volgens critici een onmogelijke taak.

Applaus en foto's

Toen de deal er was applaudisseerden de ministers voor hun Griekse collega, Lagarde maakte foto’s. Volgens betrokken EU-ambtenaren heeft Tsakalotos het verschil gemaakt. Duwde zijn voorganger Varoufakis Griekenland in zes maanden tijd naar de rand van de afgrond, Tsakalotos gaf het in drie jaar weer vaste grond onder voeten. Terwijl hij nog linkser is – "een echte Marxist", aldus een ambtenaar – dan Varoufakis, wiens naam overigens angstvallig wordt gemeden in Brussel.

Griekenland zegt toe dat het de doorgevoerde hervormingen niet zal terugdraaien. Om een vinger aan de pols te houden, blijft Griekenland ook na 20 augustus onder toezicht staan van de EU. Vier keer per jaar komen inspecteurs van de eurolanden op bezoek om te zien of Athene zich aan de afspraken houdt. ‘We willen wel zeker zijn dat we ons geld terugkrijgen’, zei de baas van het noodfonds onlangs.

Als Athene toch de financiële teugels laat vieren, wordt de toezegde schuldverlichting teruggedraaid. Ook verliest Athene dan de beloofde winst van 5 miljard euro die de ECB maakte met de opkoop van (erg goedkope) Griekse staatsobligaties.