6 'urban queens' die u gezien moet hebben deze festivalzomer

"As long as I got my friends / I’m better, I’m better, I’m better”, galmt het in de Brusselse fotostudio. De beats van Missy Elliott botsen door de ruimte, terwijl Blu Samu, Tsar B, Black Mamba en JUICY dansend en zingend met elkaar verbroederen. Tot een uur geleden kenden ze elkaar amper, maar onder de auspiciën van Missy ‘Misdemeanor’ Elliott zie je verse vriendschappen ontluiken.

De sfeer is onstuimig. Iedereen klit aan elkaar. Het gezelschap heeft duidelijk gemeenschappelijke grond gevonden in Missy.

Geen wonder: eind jaren 90 brak de Amerikaanse wereldwijd door, en werd ze een van de grootste lichtende voorbeelden voor de nieuwe generatie vrouwelijke urban-artiesten die nu voor onze ogen staat te bouncen.

Van onderlinge concurrentie merk je niks. Waarom zou het ook? Deze Belgische jonkies doen het met de dag steeds ‘better, better, better’. Er worden zelfs meteen allianties gesmeed. “Als ik ooit op wereldtour ga, wil jij dan mijn dj zijn?” vraagt Blu Samu met puppyblik aan Black Mamba. Om zich dan meteen tot de andere dames te wenden: “En zouden jullie ook allemaal in mijn volgende videoclip willen meespelen?”

Die onderlinge band is misschien niet eens zo verrassend. Waarom zouden vrouwelijke artiesten elkaar een strobreed in de weg willen leggen, wanneer ze samen net veel makkelijker het glazen plafond kunnen verbrijzelen met de hakken van hun pumps? Want de gemeenschappelijke vijand roert zich nog steeds. Een sluimerend seksisme blijft schering en inslag in de muziekindustrie. Zelfs Björk – die toch al meer dan een kwart eeuw averechts haar zin doet – vertelde ons onlangs dat ze op haar vijftigste nog steeds weggezet wordt als ‘zangeres’. Wanneer ze dat weer eens leest of hoort, voelt ze zich “de fraaie handpop van mijn mannelijke producers, die tegen wil en dank met de eer gaan lopen. Terwijl ik goddomme alle muziek zelf bedenk!”

Dat is ook de reden waarom Tsar B de teugels strak in ­eigen handen houdt, en haar muziek zelf maakt. “Ik hoef me dus niet te verantwoorden. En ik heb me ook nooit aangevallen gevoeld. Maar dat komt misschien ook omdat ik een vrij dominante uitstraling heb. (lacht) Vroeger speelde dat seksisme wel heviger op, toen ik als jong tienermeisje in een groep speelde. Maar dat betuttelende gedoe heeft me sterk gemaakt. Als ik nu in een concertzaal of studio kom, geef ik meteen aan dat ik echt wel wéét hoe alles werkt.”

Het komt ook Black Mamba bekend voor: “Wanneer mijn vriendje ­meeging toen ik net begon te draaien, merkte ik dat mannen er ­voetstoots van uitgingen dat hij de dj was. Er bestaat een vastgeroest idee over vrouwen en elektronica: een onderling verband zou er niet mogen bestaan. Belachelijk gewoon! Soms staan mannen ook wel eens ostentatief op mijn vingers te kijken terwijl ik draai. Ik reageer daar niet op, maar het vuurt me net aan om een set te spelen die iedereen overdondert.”

AliA kent het fenomeen ook als dj.

“Allez, een meisje dat aan het draaien is, zie je hen denken. Ik probeer me daar niets van aan te ­trekken, omdat ik draai voor mensen die me wél snappen. (lacht) Maar ik merk wel dat een vrouw die draait nog steeds als iets zonevreemds wordt bestempeld. Ze denken misschien dat ik gewoon een USB-stick insteek, of niet precies weet hoe ik met naald en plaat moet omgaan. Dat is onwaarschijnlijk stom, zo’n machogedrag.

“Anderzijds zie je natuurlijk niet veel meisjes aan de draai­tafels. Al komt dat misschien net omdat ze wat geïntimideerd raken door de mannelijke overmacht."

JUICY werkt in de studio weliswaar met mannelijke beatmakers, “maar op het eind van de rit maken we duidelijk dat het wel wíj zijn die de knopen doorhakken. We begrijpen de frustratie van Björk dan ook goed. Het ­overkoepelende thema op de EP die we deze lente ­uitbrachten, was de positie van de vrouw in onze maatschappij. In rapteksten worden vrouwen al eens in het verdomhoekje geduwd, maar wij keren de rollen om. Bij ons krijgt het meisje de bovenhand. We zijn allerminst extremistische feministen, maar we staan wél voor de gelijkheid van beide geslachten. Is dat zo raar?”

Tsar B vindt het juist zo fijn om de gangbare rollen eens om te draaien: “In de AB nodigde ik een mannelijke paaldanser op het podium uit. De andere dansers op het podium waren trouwens ook mannen. Een groot statement zit daar niet achter. Het is gewoon leuk om de draak te steken met machoclichés.”

Niks speciaals

Om de scheve verhoudingen op festivals te bekampen, ontstond dit jaar Keychange, een initiatief waarbij 45 Europese en Canadese muziekfestivals zich engageren om tegen 2022 evenveel vrouwen als mannen te programmeren. Opvallend: Belgische festivals doen ­voorlopig niet mee. Al blijken Cactus Festival en Couleur Café daar dit jaar wel mee bezig te zijn: meer dan dertig procent van de affiche is vrouwelijk. En ook de AB in Brussel en de Vooruit in Gent streven actief zo’n genderevenwicht na.

JUICY noemt het initiatief evenwel absurd: “We’re big girls, we kunnen zelf wel van ons afbijten. Wat je nu in de hand werkt, is dat minderwaardige acts ook hun weg kunnen vinden naar een podium, door positieve discriminatie. Je wilt niet de excuustruus van dienst zijn.”

Black Mamba nuanceert: “Ik vind het wél een goed plan, maar het komt belachelijk laat. Is het zo moeilijk om dat nú al carrément na te streven? Ik denk dat het essentiële probleem is dat er te weinig vrouwen in de muziekindustrie werken. Niet alleen artiesten, maar ook organisatoren en boekers. Dat merk ik heel sterk. Voor mijn eigen evenementen probeer ik dan ook zoveel mogelijk vrouwelijke dj’s te vragen. En als dj kom ik in mijn setlist makkelijk aan zeventig procent vrouwelijke artiesten die ik bewonder.”

Waar zij alleen voor vreest bij initiatieven als Keychange, is dat het organisatoren zal dwingen tot een kunstgreep. “Wanneer ik voor a girl’s night out-evenementen gevraagd word, pas ik beleefd. Zolang we een vrouwelijke artiest als iets ‘speciaals’ blijven zien, blijft het probleem bestaan. Een affiche met alleen ­mannelijke artiesten wordt toch ook nooit a boy’s night out genoemd? We zijn dezelfde mensen, hè: vrouwen hebben geen hand méér of zo.”

Tsar B wil liever geen grote uitspraken doen, want ze gelooft oprecht dat Keychange nobele bedoelingen heeft. “Maar het voelt ook een beetje beledigend aan. Toch zullen hierdoor ongetwijfeld meer ogen op vrouwen gericht staan. En dat kun je onmogelijk kwalijk noemen. Maar je mag of kunt niets forceren. Ik geloof dat de wereld eerst zijn visie op vrouwen in muziek moet veranderen. Door een percentage op te leggen, verander je het bewustzijn van mensen niet. Bovendien geloof ik dat een algemeen besef sowieso begint door te sijpelen: de spannendste muziek wordt vandaag vaak door vrouwen gemaakt. We moeten daar gewoon nog eens extra op hameren. Maar dat moet eerder van ons uit komen, de artiesten zélf.”

Die bijten alleszins steeds harder van zich af. Vorige week nog barstte een bommetje in de muziekwereld toen het Amerikaanse vrouwelijke trio Haim hun agent de laan ­uit stuurde, omdat hun gage tien keer lager lag dan dat van een mannelijke artiest die nét na hen speelde op een festival. Klinkt als een stuitend onrecht, maar Jarri Van der Haegen, manager van onder meer Tsar B en Charlotte Adigéry, wil de verontwaardiging toch ­enigszins kaderen. “Ze willen niet ­zeggen over welk festival en welke artiest het ging. Terwijl dat wel belangrijk is. Op een ­festival kun je de equal pay-kaart niet trekken, omdat er zoveel parameters meespelen. Gages ­worden berekend op basis van de capaciteit voor het podium, en op de bekendheid of exclusiviteit van de artiest. Zelf heb ik alleszins nog nooit ervaren dat mijn artiesten minder betaald kregen omdat ze vrouw zijn.”

Solidariteit

Blu Samu, die het tweede deel van haar naam leende bij de samurai en zweert bij de erecode, vindt ook niet dat je bevoordeeld moet worden als vrouw. “Samurai zijn er om te strijden, maar willen nooit valsspelen. Ik probeer mijn zaakjes zelf wel op orde te houden. Mij ga je niet gauw liggen hebben op ­financieel vlak, of op het gebied van visie. Mijn wil is wet, en ik weiger te plooien.”

Mede door het immense succes van Beyoncé is urban ook in Europa mainstream geworden. Als rolmodel voor de sterke vrouw kan zij natuurlijk ook tellen. Maar ook Jlin, Laurel Halo of Kelly Lee Owens tonen dat de toekomst van de elektronica aan de vrouwen is. Merken de dames inmiddels zelf ook dat ze enige invloed uitoefenen op de huiskamervlijt van tienermeisjes? “Ik maak mezelf niet wijs dat ik een voortrekkersrol speel”, lacht Tsar B. “Of het zou in mijn eigen microklimaatje moeten zijn. De vrouwen in mijn vriendenkring die niet met hun muziek naar buiten durven te komen, spoor ik wel heel actief aan om dat wél te doen. Op Instagram word ik ook al eens door meisjes aangesproken met de vraag hoe ze hun ­eerste stappen in de muziekwereld kunnen zetten. Ik neem dan echt mijn tijd om daar uitgebreid op te antwoorden. Het gaat hem om solidariteit, hè.”

Sisters are doin’ it for themselves, maar dus ook voor elkáár, klinkt het unisono bij de dames. “Er is wel degelijk een soort girl-powermomentum. Producers zijn nog vaak kerels, maar de gedachte dat je per se een man achter je moet hebben staan, is er niet meer zo ingebakken als vroeger. Eigenlijk zou dat altijd voor zichzelf gesproken moeten hebben. Muzikale voeling hebben is écht geen mannelijk privilege.”