Geen hooligans of politieke controverse: het WK in Rusland loopt perfect. Hoe is Poetin daarin geslaagd?

De Russische oppositieleider Alexej Navalny werd vorige week vrijgelaten uit zijn cel, na weer eens dertig dagen vastgezeten te hebben voor een ‘illegaal’ protest tegen de autoriteiten. Net voor het begin van het WK beschreef hij op Instagram hoe zijn cel eruit gezien had. "Alle cellen zijn in Europese stijl gerenoveerd. De tralies zijn geverfd. In plaats van gaten in de grond (vergeef me deze details) zijn wc-potten geïnstalleerd."

Ook zou er een voetbaldoel zijn neergezet op de luchtplaats, en zou het gevangeniseten sterrenrestaurantwaardig zijn. "Kennelijk sluiten de autoriteiten niet uit dat men dronken Engelse fanaten wegens vandalisme zal moeten inrekenen, dus willen ze geen modderfiguur slaan", schreef Navalny, als vertaald door NRC. Sommige media namen het bericht over als nieuws, hoewel al snel bleek dat de vijand van president Vladimir Poetin een grap maakte.

Poetin-machine

Dat het absurde beeld niet door iedereen als fakenieuws herkend werd, laat wel zien waartoe de Poetin-machine in staat wordt geacht. Die machine heeft overuren gedraaid voor het WK. Russische hooligans zorgden twee jaar geleden in Marseille voor afschuwelijke taferelen, in confrontaties met de Engelse collega’s. In eigen land worden ze vakkundig uit het straatbeeld geweerd. Een groot aantal relschoppers kreeg thuis bezoek van de autoriteiten, met het dringende advies zich koest te houden.

Het werkt. De ultieme lakmoesproef – een wedstrijd van de Engelsen – werd maandagavond in Volgograd fluitend doorstaan. Dat past in het algemene beeld: het is rustig op straat en op de tribunes. Zelfs de notoir norse Russische agenten lachen, een vaardigheid die ze in sommige gevallen opdeden tijdens een speciaal ingelaste cursus. 

Opgepoetst

Critici wijzen er op dat het niet het echte Rusland is wat we zien, dat de stenen en de straten zijn opgepoetst. Als je een anti-Poetin demonstrant bent, lacht de politie nog steeds niet naar je, vertelt Marc Bennetts, een Britse journalist die in Moskou woont. "Uruguayaanse voetbalsupporters lieten in de buurt van het Rode Plein een enorm spandoek zien. Rey de América stond erop, koningen van Amerika. Ze mochten hun gang gaan. Als experiment protesteerden leden van de oppositie later met onbeschreven kartonnen borden. Zij werden wel opgepakt."

In maart vergeleek Boris Johnson, Brits minister van Buitenlandse Zaken, de manier waarop Rusland het WK organiseert met de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn. Dat waren de Spelen van Adolf Hitler, een ultieme propagandashow voor het Derde Rijk. 

Die vergelijking raakt tot dusver echter kant noch wel, zegt Bennetts. "Dit WK is tot nu toe opvallend a-politiek. De Russische supporters op de tribune scanderen 'Rusland, Rusland'. Niet 'Poetin, Poetin'. De president heeft zich ook nog niet bij de ploeg laten zien."

Randzaken

Op een incident met een taxichauffeur na – hij reed dit weekend op een feestende menigte in – beperken berichten over randzaken zich vooralsnog tot kleinigheidjes. Net als bij de laatste paar grote toernooien is er gedoe over insecten, maar geloof het of niet: zelfs die zijn in Rusland kleiner dan bij vorige toernooien. Brazilië had in 2014 sprinkhanen, bij het EK in Frankrijk van 2016 zorgden motten voor overlast, in Rusland zijn het muggen. 

Er zijn nauwelijks zaken die de aandacht van het spel afleiden. De videoscheids misschien, een beetje. Maar die wordt toch vooral als een toevoeging gezien, en heeft bovendien direct met het voetbalspel te maken. Resultaat is dat de schijnwerpers vol op de velden gericht zijn. Daar moet het spektakel vandaan komen. 

En eigenlijk is de conclusie binnen de lijnen na één speelronde hetzelfde als erbuiten. Er valt amper een wanklank te noteren. De wedstrijden zijn soms slecht, soms goed, maar meestal best amusant.

Rode kaarten? Eén

Grove overtredingen? Amper. Rode kaarten? Eén, voor hands. Is het buiten het veld het onzichtbare oog van het regime Poetin dat de hooligans in toom houdt, binnen de lijnen worden slagers als Pepe onder de duim gehouden door de videoscheidsrechter. Met echt brute aanslagen komen ze niet meer weg, en het lijkt er op dat ze zich daar bewust van zijn. Een schokkend incident als vier jaar terug, toen Luis Suárez de Italiaan Chiellini in de schouder hapte, is gevoelsmatig ver weg.

Bij andere WK's ging het over ballen. Kennen we de Jabulani nog, de strandbal waarmee in 2010 gevoetbald werd? De bal van 2018 is onbesproken, negen op de tien mensen zullen niet weten welke naam Adidas hem gaf. 

Het ging in andere jaren over schoenen, over kapsels. Tuurlijk, ook nu is er opvallend schoeisel in allerlei kleuren. De blonde coupe van Dries Mertens veroorzaakt wat gegniffel, net als het spaghettihaar van Neymar. Maar heel overweldigend of revolutionair anders is het allemaal niet. We hebben het al eens gezien.

Wie is de beste, Messi of Ronaldo?

En dus gaat het vooral over de belangrijkste bijzaak van het leven. Over de vraag wie de beste is, Messi of Ronaldo. Over de favorieten voor de titel. Over het tegenvallende Duitsland. Over de vraag waarom er toch zo weinig velddoelpunten vallen. Over hoe dat krukkenteam van Panama toch ooit de eindronde heeft kunnen bereiken.

Over voetbal, dus.

Het is precies wat de Russen graag willen, stelt Bennetts. "De normale Rus zit echt niet te wachten op een toernooi waarbij het alleen maar over randzaken gaat en waarbij supporters elkaar de hersens in slaan. Die willen gewoon een leuk toernooi. Rusland wil zijn beste gezicht laten zien, en dat is helemaal niet gek. Dat zouden andere landen ook willen, denk ik."