Direct naar artikelinhoud
WK Voetbal

Iraanse vrouwen palmen Russische stadions in: "Thuis kon ik alleen vermomd als man naar voetbal kijken"

Vrouwelijke Iraanse fans in Rusland. In het midden met hoofdband Hoda uit Teheran, de 'captain' van de opmerkelijkste supporters op het WK.Beeld Alexander Levin

In Iran mogen vrouwen al bijna 40 jaar geen voetbalstadions binnen. Nu komen ze massaal naar Rusland om het WK bij te wonen én te protesteren tegen het stadionverbod. "Het duurde een tijdje voor ik besefte dat ik er werkelijk met eigen ogen naar keek."

"Je moet bij Hoda zijn. Zij is de echte held. Ze ging verkleed als man het voetbalstadion binnen om haar favoriete ploeg te zien.” De Iraanse vrouwen wijzen naar hun 'captain', een mooie meid van 31 uit Teheran. Wat verlegen komt ze naar voren. “Ik ben hun captain niet hoor, we zijn allemaal voetbalfans die eindelijk eens de vrijheid ervaren om live een wedstrijd te kunnen zien.”

Van het centrum van het Russische Kazan tot aan de oevers van de brede Wolgarivier domineert vandaag het groen-wit-rood van de Iraanse vlag. Vanavond wordt de wedstrijd Iran-Spanje gespeeld en de stad is overspoeld met Iraanse voetbalsupporters. Onder wie opvallend veel vrouwen. Ze zingen en dansen, lopen zowel rond in korte broek met een blik bier of helemaal bedekt en met hoofddoek. Het maakt niet uit, ze zijn hier en Kazan zal het geweten hebben.

'Vermomd als man ging ik naar Persepolis FC kijken. Ik was wel bang om gesnapt te worden, want dan zou ik vrijwel zeker de gevangenis in gaan'
Hoda

“Twee jaar geleden ben ik voor het eerst stiekem het stadion in Teheran binnengegaan omdat ik al heel lang Persepolis FC wilde zien spelen”, zegt Hoda. “Een van de bekendste ploegen in Iran waar ik zwaar fan van ben. Ik heb mannenkleren aangetrokken, een valse baard en snor opgeplakt en mijn haar onder een pet verstopt. Het was heel spannend, ik was echt wel bang om gesnapt te worden, want dan zou ik zo goed als zeker de gevangenis in gaan. Aan de ingang van het stadion werd ik gefouilleerd maar niemand heeft iets gemerkt en zo was ik binnen.

Als stoere mannen zitten deze vrouwen op de tribune bij Persepolis FC. De foto werd een hit op social media.Beeld rv

Een fantastische ervaring. In mei ben ik nog eens geweest. Samen met een groepje vrouwen gingen we opnieuw als mannen het stadion binnen. Het was weer met een bonkend hart, maar opnieuw was het de moeite en spanning absoluut waard.”

Propaganda tegen de staat

Het stadionverbod voor vrouwen in Iran werd tijdens de revolutie van 1979 ingevoerd. De leiders van de Islamitische Republiek van Iran vonden dat voetbal niet samenging met de regels van de sharia. Laat staan dat er vrouwen naar kwamen kíjken. Ze noemden het ook ‘onrustwekkend’ dat vrouwen de blote benen en armen van de voetballers konden zien. Bovendien wilden ze vrouwen beschermen tegen het gevloek van de mannen in de stadions. Sindsdien mogen vrouwen in het openbaar niet meer naar mannensporten kijken.

In 2014 deed een groep vrouwen een poging een volleybalwedstrijd in Teheran bij te wonen. Ze werden prompt gearresteerd. Een van hen, de Iraans-Britse Ghoncheh Ghavami, werd veroordeeld tot twee jaar celstraf wegens ‘propaganda tegen de staat’. Ze werd opgesloten in een isoleercel, maar kwam na enkele maanden vrij onder internationale druk.

In hetzelfde jaar kwalificeerde Iran zich voor het WK en dat werd gevierd in het Azadistadion in Teheran. Toen de vrouwen wilden meevieren, werden ze bij de poorten van het stadion tegengehouden. Er ontstonden hevige protesten waarop een aantal vrouwen werd gearresteerd. De Iraanse voetbalbond FFI nam het niet voor hen op. De FFI verklaarde dat het om festiviteiten ging waar alleen mannen waren toegestaan. Vrouwelijke voetbalsupporters werden verzocht om niet naar het stadion te komen.

'Net omdat er al jaren geen vrouwen mogen komen, trekken de mannen zich niets aan van fatsoensregels en vloeken erop los tijdens een wedstrijd'
Shiba

Een van de vrouwen die in 2016 vermomd als man het stadion van Teheran binnenging, publiceerde nadien een video van zichzelf in het stadion. In de tweede video legde ze uit hoe ze het had gefikst, onder andere door vijf lagen T-shirts en broeken aan te doen om groter en dikker te lijken. Ze werd in Iran zowel verguisd als bejubeld. De meningen over het stadionverbod lopen nog altijd uiteen.

Nationale kleuren

De gematigde president Hassan Rohani deed al verschillende pogingen om het verbod af te schaffen, maar de religieuze leiders houden het tot nu toe steeds tegen. Al lijkt er een kentering te komen nu de overheid deze week besliste dat vrouwen voor één keer in de stadions in Teheran werden toegelaten om de wedstrijd tegen Spanje te bekijken. Ook het verbod om op andere openbare plaatsen naar wedstrijden te kijken, werd bij uitzondering opgeheven.

Volksvertegenwoordigster Tajebeh Siavoshi verklaarde dat het een aanzet kan zijn voor een algemene opheffing van het stadionverbod. Ze hoopt dat vrouwen tijdens de wedstrijd Iran-Portugal op 24 juni opnieuw in de stadions in Teheran kunnen kijken.

“Ik ben ook voor opheffing van het stadionverbod, maar zoals het nu is, zou ik er nooit naartoe willen, ook al mocht het”, zegt Shiba (33) uit Teheran. Ze is kunstenares en heeft de Iraanse nationale kleuren in haar kapsel verweven. “Want de sfeer is er echt niet aangenaam. Net omdat er al jaren geen vrouwen mogen komen, trekken de mannen zich niet veel aan van fatsoensregels en vloeken en tieren ze erop los tijdens een wedstrijd. Het gaat er ruig aan toe met veel vulgair taalgebruik. Ik zou me er niet op mijn gemak voelen, en ik weet dat veel vrouwen hetzelfde denken. Maar ik ben ervan overtuigd dat het zou veranderen als vrouwen worden toegelaten. We hebben een aantal stoere madammen nodig die het de eerste paar wedstrijden aandurven en na een wedstijd of vijf zouden de mannen eraan gewend zijn.”

"We hebben een aantal stoere madammen nodig die het de eerste paar wedstrijden aandurven en na een wedstijd of vijf zouden de mannen eraan gewend zijn."Beeld Alexander Levin

Na de dood van ayatollah Khomeini in 1989 en de oorlog met Irak (1980-’88) raakte Iran stilaan uit zijn isolement. In 1994 deed het land een poging zich voor het WK te ­kwalificeren maar haalde het niet. Vooral de nederlaag tegen Irak deed pijn, net na de oorlog.

Vier jaar later lukte het wel. Het was de eerste keer dat Iran aan het WK mocht deelnemen. Vooral naar de match tegen de VS werd met spanning uitgekeken vanwege de slechte politieke verhouding tussen de twee landen. Overal in Teheran werden grote schermen opgehangen, voor het eerst keken ook vrouwen in het openbaar voetbal naast de mannen. Toen Iran met 2-1 won, stond heel Teheran op zijn kop. Er brak een volksfeest uit waarbij de vrouwen even hard meevierden.

'Het was omwille van het verbod dat ik zo graag wilde'
Saïda

Shiba kan zich nog goed herinneren hoe uitbundig er gefeest werd in 1998. “Niemand zal die dag vergeten. Ik was een kind en herinner het me bijna van minuut tot minuut. Het maakte enorme indruk. Inmiddels zijn we het gewend dat Iran aan het WK deelneemt, het is ons alleen nooit gelukt om tot de tweede ronde te geraken. Wie weet lukt het dit keer wel. Dat zou pas een feest zijn.”

Russische volksmuziek

In de Baumanstraat in het centrum van Kazan wordt ’s middags al stevig gefeest. Het barst van de Iraanse supporters, de Spaanse voetbalfans zijn ver in de minderheid. De Iraniërs dansen op Russische volksmuziek en laten hun gezichten en armen beschilderen in de kleuren van de nationale vlag.

Tijdens de eerste match tegen Marokko op 15 juni rolden de Iraanse vrouwen spandoeken uit tegen het Iraanse stadionverbod. De FIFA steunt de campagne. Discriminatie is een flagrante schending van de principes en beginselen van de wereldvoetbalbond. De FIFA had al eerder het verbod op hijabs opgeheven.

“In Iran weten ze nog altijd niet dat vrouwen net zo hard kunnen genieten van voetbal als mannen.” Saïda (31) komt uit Teheran maar verhuisde kort geleden naar Canada. “Toen ik nog in Iran woonde, wilde ik dolgraag een keer het stadion binnengaan. Ik heb het als tiener zo vaak aan mijn vader gevraagd. ‘Geloof me,’ zei hij altijd, ‘je wilt daar echt niet naartoe.’ Maar daar ging het niet om, het was louter omwille van het verbod dat ik zo graag wilde. Die mannenwereld in dat stadion stond voor mij symbool voor een leven van vrijheid, een leven van doen waar je zin in hebt. 

“In Iran weten ze nog altijd niet dat vrouwen net zo hard kunnen genieten van voetbal als mannen.”Beeld Alexander Levin

"De match in dit WK tegen Marokko was de eerste keer in mijn leven dat ik naar een wedstrijd van het Iraanse nationale team kon kijken in een stadion. Een heel emotionele ervaring. Ik heb er lang voor moeten reizen en er veel geld aan uitgegeven, maar het was een droom die uitkwam. Het moment dat de spelers het veld opkwamen, was puur kippenvel. Het duurde een tijdje voor ik besefte dat ik er werkelijk was, dat ik er met eigen ogen naar keek.”

'Ik wil zan de wereld laten weten dat het stadionverbod in Iran belachelijk en schandalig is'
Saïda

De vrouwen krijgen veel steun van de Iraanse mannen op het WK, zegt Anita (31), studiegenoot van Saïda. Ook zij heeft Teheran verruild voor Canada. “De solidariteit is groot, het voelde echt als broeders en zusters onder elkaar in het stadion. Ik heb niemand vulgaire taal horen uitslaan, het ging er heel respectvol aan toe.”

Interne oorlog

De twee zijn kritisch over de beslissing van de overheid om het stadionverbod tijdens de WK-wedstrijden van Iran op te heffen. “Ik hoop dat het een eerste stap in de goede richting is, maar ik vrees dat we nog een lange weg te gaan hebben”, zegt Saïda. “Als kind mocht ik nog naar volley- en basketbalwedstrijden van mannen kijken. Tot ook dat werd afgeschaft. Al hebben we een gematigde president, de religieuze leiders hebben nog altijd de macht. Hun wil is wet. Ik zie het land er niet op vooruitgaan, integendeel. Het gaat terug naar af. Er is een interne oorlog aan de gang tegen vrouwen die opkomen voor hun rechten en vrijheid. En al woon ik niet meer in het land, mijn hart ligt er nog altijd. Het kleine beetje dat ik kan bijdragen, is hier zijn en zoveel mogelijk aan de wereld laten weten dat het stadionverbod in Iran ongelofelijk belachelijk en schandalig is.

Interne oorlog
Beeld Alexander Levin

“Ik ben zo trots op mijn land als ik het Iraanse team zie spelen, maar als ik aan de situatie van de vrouwen denk, zinkt de moed me in de schoenen. De Iraanse staats-tv was hier. Ze kwamen de mannelijke voetbalfans interviewen. De interviewer vroeg of de mannen dusdanig in beeld wilden staan zodat de onbedekte haren van de vrouwen niet te zien waren. En al gedroegen de mannen zich solidair tijdens de wedstrijd, ze luisterden toch naar de tv-ploeg. Als ze nu eens geweigerd hadden, dan hadden ze tenminste een statement kunnen maken. Nu ja, dan doen wij het maar weer: Iran, hef dat verbod op! Laat vrouwen genieten van voetbal!”