"Tous ensemble? Ik mag mijn Vlaamse koeien niet bij mijn Waalse laten lopen"
Hij heeft twee lappen grond, twee boekhouders, twee stallen en twee soorten koeien: Vlaamse en Waalse. "Door de regionalisering van landbouw mogen ze niet samen op stal", zegt Eric Van Steenkiste, boer op de gewestgrens.
“Dit zijn de Vlaamse. Bruin met witte melkkoeien. Ze staan op een stuk Waalse grond, dat mag, maar er mogen geen Waalse koeien bij”, zegt Eric Van Steenkiste (54) boer in Lessines of Lessen, Henegouwen, en in Grammont oftewel Geraardsbergen. Midden door zijn erf loopt namelijk de grens tussen Vlaanderen en Wallonië.
In de loden hitte staan de ‘Vlaamse’ dieren met suffe blik gras te vermalen. Tegenover hen hangt op een oude huifkar een Belgische vlag met de hoofden van Fellaini en co. Om de hoek staat een grote stal met nog meer koeien.
“Dat zijn de Waalse. Vleeskoeien”, zegt Van Steenkiste, die perfect tweetalig is, continu van taal wisselt en zijn Nederlands doorspekt met af en toe een 'mais' en een 'parce que'. "Je ziet toch het verschil mag ik hopen? Inderdaad, blauw-grijs met wit, de Belgische witblauw dikbil. Aan Vlaamse kant dus wit-bruin, aan Waalse kant wit-blauw. Zo houden we ze makkelijker uit elkaar."
'Aan Vlaamse kant hebben we wit-bruine melkkoeien, aan Waalse kant de Belgische witblauw dikbillen. Zo is het makkelijker om ze uit elkaar te houden'
Hygiëne, premies, mestquota
Dat is belangrijk op deze boerderij. Vroeger, toen Van Steenkistes ouders ze beheerden, was het een Belgische boerderij op Vlaams grondgebied. In 2000 breidde de boerderij uit met een nieuwe stal. Die kwam aan de Waalse kant van de grens. Twee jaar later werd landbouw een regionale kwestie en bleek dat het een en ander voortaan strikt gescheiden zou moeten verlopen.
Communautaire kwesties leiden hier sindsdien tot dagelijkse beslommeringen. In Wallonië en Vlaanderen gelden andere regels op het vlak van onder meer hygiëne, premies, mestquota en milieuvervuiling.
'Tous ensemble roept iedereen, maar wanneer een controleur ziet dat er een van mijn Waalse koeien bij de Vlaamse koeien loopt, krijg ik een boete'
De periodes waarin je mest mag verspreiden op het veld verschillen. Net als de manier waarop de hoeveelheid mest per koe wordt berekend en vanaf welke hoeveelheid je als boer moet compenseren voor vervuiling, en de regels over waterzuivering en besproeiing van akkers.
Andere boekhouding
En vooral, dus: de koeien mogen niet samen in de wei of de stal. Van Steenkiste: “Tous ensemble roept iedereen nu, maar wij moeten de hele tijd alles scheiden. We zijn dat beu, ja. In mijn Waalse stal heb ik plaats over en in mijn Vlaamse kom ik plaats tekort, maar ik mag geen Vlaamse koeien in de Waalse stal zetten. Wanneer een controleur van het Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid (FAVV) ziet dat er een Waalse koe bij de Vlaamse koeien loopt, betekent dat een boete.”
'Ik denk dat er in totaal zo’n duizend boeren op de grens leven en werken'
Waarom? Het antwoord is onthutsend: "Dat vragen wij ons al jaren af." Al kent hij de achtergrond: dieren van twee verschillende boeren mogen niet samen staan om besmettingen te vermijden; en Wallonië en Vlaanderen ‘wegen’ een koe anders voor premies en mestquota.
"Er is een andere boekhouding per dier", zegt Van Steenkiste. “Onder andere daarom hebben wij twee boekhouders. Maar dat ze in de praktijk niet samen mogen staan, is alleen maar ridicuul. Het zijn mijn beesten, ik verzorg ze allemaal even goed en ze zijn perfect in orde met de gezondheidsvereisten.”
Navraag bij de Waalse Federatie voor Landbouw (FWA) leert dat Van Steenkiste mogelijk niet de enige is. "Zeker zo'n 200 boeren in de streek zitten hier ook mee", schat Etienne Triffin van de FWA. Bernard Hennuy, hoofd van het Waals Departement voor Landbouw denkt dat het er 'in totaal zo’n 1.000' kunnen zijn. "Maar doorgaans levert dat geen probleem op omdat je als boer een adres en dus een regio kiest waar je dan bij hoort. In dit verhaal zijn er letterlijk dieren aan beide kanten van de grens. Dat lijkt me uitzonderlijk en compliceert de zaak."
'Een pasgeboren kalfje uit een Vlaamse moeder en een Waalse vader moet ik naturaliseren tot Waal, maar dat kan pas na een heleboel papierwerk en bloedtests'
Het kalfje Hazard
Ook een zwart met wit pasgeboren kalfje toont dat. Een dag na de geboorte ligt het in een box en drinkt het melk uit een emmer. "Het is een dikbil. De mama is een Vlaamse melkkoe, de papa een dikbil. Omdat die ander voer en verzorging nodig hebben, wil ik het bij de Waalse koeien zetten", zegt Van Steenkiste. "Maar ik moet het eerst via de Vlaamse mama inschrijven. Enkel via heel wat papierwerk en bloedtests kan ik het naturaliseren tot Waals kalf. Een beetje zoals de Fransen wilden doen met Eden Hazard."
Naast het kalfje dat van Vlaming naar Waal moet worden genaturaliseerd, ligt een bruin-wit exemplaar van twee dagen oud dat 'puur Vlaams' is. Een handelaar die langskomt bewondert de kalfjes. Niet veel later vertrekt hij met een jonge, Vlaamse koe in de aanhangwagen. Van Steenkiste: "Een Vlaamse koe, verkocht aan een Waal. Zou dat niet meer mogen, dan moeten we de boel sluiten. Terwijl dat hier vroeger gewoon België was."