"Het juiste dieet kan helpen tegen kanker": waar of niet?

‘Asperges gevaarlijk voor kankerpatiënten’; ‘Suiker stimuleert kanker’; ‘Kurkuma en tomaat beschermen tegen kanker’. Iedereen kent dat soort berichten.

Bij nader inzien blijken ze fout, maar dan is de schade al aangericht en krijgen oncologen bijvoorbeeld telefoon van patiënten die hun medicatie weigeren omdat er wat suiker in zit of die een ‘anti-kanker-asperge-dieet’ volgden en nu in paniek zijn.

Ruim 60 procent van de Belgen denkt ook dat zogenaamde ‘superfoods’ zoals broccoli, chiazaad, gojibessen, groene thee, kurkuma, omega 3 en tomaat het kankerrisico kunnen verlagen. Al jaren teert een business van ‘anitkankerdiëten’ op die misvattingen, met bijhorende boeken en (dure) supplementen.

Nochtans is nooit aangetoond dat voeding eenduidig en direct kanker, een resem erg complexe ziektes, veroorzaakt of kan tegenhouden.

Bonen en soja, noten en vlees

Maar wat dan met het wetenschappelijke topblad Nature dat nu meldt: ‘Het juiste dieet kan de werking van kankermedicatie versterken, zo wijzen recente studies uit’?

Zo ontdekte Karen Vousden (Francis Crick Institute) vorig jaar dat de aminozuren serine en glycine beperken proefdieren beschermt tegen kanker. Serine zit in eiwitten. Patiënten zouden dan dus een dieet met een zeer laag eiwitgehalte moeten volgen.

Nu toont een nieuwe studie ook dat het aminozuur histidine toevoegen aan het voer van proefdieren een bepaalde chemotherapie tegen leukemie versterkt. Histidine zit vooral in bonen, soja, noten en in vlees en kun je als supplement nemen.

Onderzoeker David Sabatini (Whitehead Institute for Biomedical Research) en zijn team hopen dat het ook bij mensen toe te passen is, zodat patiënten histidine-supplementen kunnen krijgen en ze minder chemotherapie nodig hebben.

Weinig koolhydraten

Uit nog een nieuw onderzoek blijkt dat een ‘ketogeen’ dieet, met heel weinig koolhydraten en erg veel vet, bepaalde kankermedicatie die tot nu niet zo goed werkte wel efficiënt maakt. Die medicatie werkt in op een van de meest wijdverspreide kankermutaties.

“Het dieet werkt eigenlijk zelf als een medicijn”, zegt onderzoeker Siddhartha Mukherjee (Columbia University), vooraanstaand oncoloog daarover in The Guardian.

De uitdaging is nu om de stap naar mensen te maken, want onderzoekers zijn er zo goed als zeker van dat er gelijkaardige effecten zijn. Of het om exact dezelfde verbanden gaat, is nog een open vraag.

Mukherjee start alvast met veertig lymfeklier- of baarmoederkankerpatiënten. Zij zullen het ketogeen dieet volgen. Het is maar een van een resem onderzoeken met voeding en kanker die in de VS en Europa starten, onder andere ook aan de KU Leuven.

“Meer en meer zien we dat de ene calorie de andere niet is”, zegt Mukherjee. “Je kunt met twee andere diëten hetzelfde aantal calorieën consumeren, maar de impact op kanker kan helemaal anders zijn. We moeten eetpatronen herdenken in functie van kanker.”

Verschillend per patiënt

De wetenschappers benadrukken echter dat het geen goed idee is nu zelf aan de slag te gaan met de nieuwste inzichten. “Ga nu geen ketogeen dieet volgen”, zeggen ze. Want er is geen enkel bewijs dat zo’n dieet op zich werkt tegen kanker, enkel dat het een medicijn boost. Bovendien varieert ook het metabolisme per persoon, dus de uiteindelijke toepassingen zouden niet alleen per kanker en per medicijn maar ook per patiënt verschillen.

“Een belangrijke boodschap”, reageert Sanne Mouha, diëtist op de afdeling Oncologie aan het UZ Leuven. “Het is erg positief dat het effect van voeding verder wordt onderzocht, maar het mag niet tot meer verwarring leiden. Want ik moet erg vaak mythes ontkrachten. Het is op zich geen ramp als je superfoods eet of drinkt. Wel kwalijk is een eenzijdig onbewezen dieet volgen. Geen enkel voedingsmiddel veroorzaakt rechtstreeks kanker, maar wat wel zeker is, is dat je lichaam maar best zo sterk mogelijk is tijdens de behandelingen. En dat kan alleen met uitgebalanceerd en gewoon gezond eten.”