Waarnemingen.be explodeert: waarom onze liefde voor de natuur alsmaar groter wordt

Het is de Facebook van natuurliefhebbers. Op waarnemingen.be post je geen filmpjes, spitse meningen of foto’s van je macchiato of jezelf, maar je vondsten in de natuur. En ook een hop (een vogel met indrukwekkende kuif) of een agressieve Aziatische hoornaar (een wespensoort) signaleren, levert voldoening en applaus op.

Bovendien is het even makkelijk als met je smartphone belangwekkende kiekjes uit je leven delen op bijvoorbeeld Instagram. Met een interactieve app kun je direct vanop een veld een foto maken en die posten met plaatsaanduiding, foto en allerlei details.

Gladde slang

Ook wie niets van planten en dieren kent maar een wel heel speciale kikker of paddenstoel ziet, kan een foto op waarnemingen.be uploaden. Een app en vrijwilligers die er meer kaas van gegeten hebben, identificeren dan ‘jouw’ vlinder, pad of vogel.

De site, die tien jaar bestaat, haalt nu de kaap van de dertig miljoenste waarneming. Stefan Janssens uit Heist-op-den-Berg zag in Viroinval een ‘gladde slang’, een Europese beschermde soort. Net omdat mensen als Janssens de soort in de gaten houden, kon in 2016 een beschermingsplan worden uitgerold.

Die dertig miljoenste waarneming illustreert het grote succes. In 2008 deden 1.700 mensen mee op de site, vandaag zijn het er ruim 11.000 en in totaal zijn er 36.000 waarnemers die dus nu al dertig miljoen observaties van uitzonderlijke dieren en planten postten.

"Jaar na jaar stijgt het aantal actieve waarnemers. En het zijn niet alleen de typische vogelspotters", zegt Hannes Ledegen van Natuurpunt. "Opvallend veel jonge mensen en ook wie helemaal geen specialist is, doen mee."

Reuzenhaai 

Ook heeft de site tienduizenden unieke bezoekers per maand. Soms zijn er pieken wanneer uitzonderlijke dieren of planten opduiken. Zo gingen in augustus 2012 zo'n 60.000 mensen naar de site toen voor de kust van de Panne een reuzenhaai was gezien. "Ook wie wil weten of pakweg de grote weerschijnvlinder of de agressieve Aziatische hoornaar al in de buurt gesignaleerd zijn, kan dat opzoeken. Ga je op uitstap in een natuurgebied, dan is het handig te checken wat anderen daar al gezien hebben", zegt Ledegen.

Wat verklaart die toenemende natuurliefde? "Dat het inderdaad een beetje is zoals sociale media, is een deel van het antwoord", zegt Joris Gansemans, woordvoerder bij Natuurpunt. "Er zit een verleidelijk spel-en competitie-element in en door de apps kan iedereen meedoen."

Daarnaast valt op dat ‘burgerwetenschap’ in het algemeen in de lift zit. Mensen willen weten wat in en met hun omgeving gebeurt. En wie meedoet met waarnemingen.be weet dat je kennis over soorten in ons land helpt verzamelen.

Iets zinvols

Want in tien jaar is de site de belangrijkste bron van informatie geworden over biodiversiteit. Hoe zit het met de impact van de klimaatverandering op de verspreiding van vlinders? De data op de site geven het antwoord.

Studiebureau’s en universiteiten gebruiken die dan ook voor rapporten en onderzoek en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek hanteert waarnemingen.be om de Rode Lijsten met bedreigde soorten en de officiële natuur-rapportage aan de Europese Commissie op te stellen.

"Je werkt ook mee aan concrete natuurbescherming", zegt Gansemans. "De natuur ervaren we als iets dat steeds schaarser en daardoor waardevoller is. Maar we voelen ons vaak machteloos. Door ze mee in kaart te brengen en er zo voor te zorgen dat een uitzonderlijke soort beschermd wordt of de effecten van de droogte sneller zichtbaar worden, kun je iets heel concreets doen en dat trekt aan."

Schattenjacht

Volgens milieufilosoof Stijn Neuteleers (UCL) speelt ook ons verlangen iets zinvols te doen mee. "En wat is zinvoller dan een steeds schaarsere rijkdom, namelijk de biodiversiteit, in kaart te brengen en te helpen redden?", zegt hij. "Onderzoek toont dat ook natuurervaringen op zich schaarser worden in ons leven. We gaan er meer naar op zoek. De populariteit van geocaching, een soort schattenjacht in de natuur of van workshops over ‘bushcrafts’ illustreren dat."

Veel tijd in de natuur doorbrengen, blijkt inderdaad een weerkerende motivatie bij de waarnemers. "Met natuurwaarnemingen ga je nog een stap verder. Het vergt concentratie en dan vergeet je de jachtigheid van alledag", aldus Gansemans. Neuteleers: "In het bos een speciale vlinder zoeken en ook vinden, brengt ons niet alleen terug in contact met de natuur, het brengt ons tot rust en ook daar snakken we meer en meer naar."