Barst of breuk? Brugramp in Genua laat een verdeeld Italië zien  

De coalitiepartners van de nieuwe "regering van de verandering" in Italië waren er als de kippen bij om schuldigen aan te wijzen voor de brugramp in Genua, maar tegelijk kreeg met name de Vijfsterrenbeweging zelf kritiek te slikken. Van bij haar oprichting kant zij zich tegen grote infrastructuurwerken in het algemeen, en tegen plannen voor een vernieuwd snelwegnet rond Genua in het bijzonder.   

Maar zo vreemd is die afkeer van "le grandi opere", zoals "grote werken" in Italië worden genoemd, nu ook weer niet. Ten eerste worden grootschalige infrastructuurprojecten in Italië wel eens gelanceerd om de verkeerde redenen. Bovendien loopt het vervolgens zowat altijd helemaal mis met de planning. Om het nog maar niet te hebben over de volgende stappen: onderhoud en toezicht. Bij uitstek domeinen waar er voor politici weinig eer te behalen valt. 

Een paar voorbeelden van grootschalige projecten die moeizaam, of zelfs nooit, voltooid werden? Het bekenste is ongetwijfeld de brug van het vasteland naar Sicilië, het megalomane project van Silvio Berlusconi dat uiteindelijk overboord is gegooid. "Maar daar zijn wel jaren aan vooraf gegaan van bestelde studies, van contracten met onderaannemers, die vergoed dienen te worden omdat het project er dan toch niet komt", zegt Andrea Vreede, correspondente in Italië.

Nog zo'n voorbeeld is de tunnel voor een hogesnelheidslijn van Turijn naar Lyon, dwars door de Alpen. Andrea Vreede: "Aan Franse kant is het plan rond. In Italië daarentegen zijn er studies besteld. En die kwamen met een  tegenovergestelde uitkomst: volgens de ene heeft het project zin, volgens de andere niet." 

Gebrekkige planning, kosten die de pan uitswingen, vriendjes van vriendjes die een deel van de koek moeten krijgen, en in sommige gevallen infiltratie van de maffia (al kan dat laatste in het geval van Genua uitgesloten worden). Dat de Vijfsterrenbeweging reserves heeft bij de typisch Italiaanse aanpak van "le grandi opere" valt enigszins te begrijpen.  

Oude uitspraken zoals Grillo's "fabeltje" mogen dan pijnlijk klinken, ze zullen de Vijfsterrenbeweging niet de kop kosten, meent Andrea Vreede. "Die uitspraken worden nu gretig opgevist door politieke tegenstanders, maar vergis je niet: de kiezer gaat daar niet in mee."   

Problematischer is wellicht dat de brugramp in Genua ook een eerste barst laat zien in de Italiaanse regering, die ongewone coalitie van de extreemrechtse Lega en de anti-establishmentpartij Vijfsterrenbeweging.

Riepen zij kort na de instorting nog eensgezind dat ze de concessie  voor de snelwegbeheerder, gecontroleerd door de zakenfamilie Benetton, zouden intrekken, dan neemt de Lega nu duidelijk gas terug. Boegbeeld Matteo Salvini vraagt in eerste instantie dat de beheerder geld vrijmaakt voor de slachtoffers en de inwoners van Genua tijdelijk geen tol laat betalen. "De rest zien we later nog." 

Mogelijk vreest Salvini voor schadeclaims van de beheerder, mocht blijken dat de beschuldigingen aan zijn adres niet hard te maken zijn. Bovendien is de Lega veel minder dan de Vijfsterrenbeweging gekant tegen grote infrastructuurwerken. Zeker in de havenstad Genua, belangrijk voor de vele ondernemers die de Lega onder haar kiespubliek telt.

"Over mijn lijk", reageert Luigi Di Maio van de Vijfsterrenbeweging dan weer op het terugkrabbelen van haar coalitiepartner. Hij blijft bij zijn eerdere beschuldigingen aan het adres van de beheerder. "Het blijft onze bedoeling om de concessie in te trekken. Wie dat niet wil, zal over mijn lijk gaan." Voor de Vijfsterrenbeweging moet de instorting van de brug in Genua een aanleiding zijn om hernationalisering van de autosnelwegen opnieuw op de agenda te zetten. 

De brugramp zou dus wel eens kunnen uitgroeien tot een breekpunt in de regeringscoalitie, zo lijkt het. Correspondente Andrea Vreede is het er niet meteen mee eens. "Ik zie helemaal geen breuk", zegt ze. "Ik zie twee businesspartners met heel andere ideeën, die een regeercontract hebben afgesloten en nu proberen te scoren bij hun achterban." 

Dat Luigi Di Maio voet bij stuk houdt, verbaast haar hoegenaamd niet. "Salvini en de Lega hebben zich al de hele tijd geprofileerd op migratie. Nu is het aan de Vijfsterrenbeweging om het moment te pakken. Di Maio komt volop in beeld, premier Conte ook. Genua is het platform waarop de Vijfsterrenbeweging nu Salvini de loef probeert af te steken. Het is dé kans voor de Vijfsterrenbeweging om te tonen dat het haar menens is met haar belofte van verandering."   

(Lees verder onder de foto.)

Over hoe het nu verder moet na de ramp, maakt Andrea Vreede zich overigens weinig illusies. Zaterdag krijgen de dodelijke slachtoffers een staatsbegrafenis. Hoewel niet allemaal, want sommige nabestaanden willen uitdrukkelijk geen afscheid nemen van hun geliefden "in een parade van politici die ons verdriet komen uitbuiten". 

Geheel volgens de Italiaanse traditie zal de plechtigheid "een prachtige ceremonie" worden, zegt Vreede. "Het hele land zal meehuilen. En dan gaan we weer over naar de orde van de dag." 

VIDEO: bekijk hieronder de reportage van "Terzake"

VIDEO: Onze reporter André Vermeulen geeft meer uitleg over Benetton, Atlantia, de ingestorte brug en de politiek.