Sp.a-voorzitter neemt risico door zelf scherp te stellen op de 'rode bastions': "Het wordt slecht, dat weet je nu al"

Antwerpen: vechten om politieke relevantie

In Antwerpen, de grootste stad van Vlaanderen, wordt het vechten om nog politiek relevant te zijn. En dat in de stad waar de socialisten decennialang de lakens uitdeelden. 

De aanloop naar de campagne verliep dramatisch. Kopman Tom Meeuws kwam in het nauw, de samenwerking met Groen viel daardoor in duigen. Tegen de zin van Crombez, hij was bereid Meeuws aan de kant te schuiven. 

Opboksen tegen de N-VA van burgemeester Bart De Wever wordt bijzonder moeilijk en ook Groen heeft de bovenhand op links. Maar kan sp.a de rest achter zich houden? Federaal minister Kris Peeters (CD&V) en staatssecretaris Philippe De Backer (Open Vld) maken voorlopig niet het verschil voor hun partij. 

En is dat wel voldoende? "Het wordt slecht, dat weet je nu al", zegt politicoloog Nicolas Bouteca (UGent). "Daarom zal de schade voor Crombez nog meevallen: dit is voorzien." Bovendien: de lokale afdeling vaart hier stellig haar eigen koers, waardoor de nationale voorzitter minder in de kijker loopt.

Gent: het progressieve front als inzet

Gent wordt steevast genoemd door links als het voorbeeld van progressief beleid. Net daarom zal sp.a, dat opkomt in kartel met Groen, afgerekend worden op het Gentse resultaat.

Ook hier zit de partij in een moeilijke startpositie. De immens populaire burgemeester Daniël Termont neemt afscheid. Zijn opvolger Tom Balthazar werd aan de kant geschoven na de heisa rond de intercommunale Publifin. De uiteindelijke lijsttrekker Rudy Coddens was tot voor kort een nobele onbekende.

"Als sp.a verliest, kan dat gecompenseerd worden door de goede resultaten van kartelpartner Groen", zegt Bouteca. "Maar dan nog zal de interne rekening gemaakt worden. Wat als de Groen-schepenen meer voorkeurstemmen halen dan die van sp.a?"

Bouteca's collega bij de UGent Carl Devos relativeert: "Zolang sp.a aan de macht blijft, kan dat verkocht worden als het succes van het progressieve verhaal." 

Oostende: de stad van Crombez in gevaar

In zijn eigen stad Oostende is het risico op reputatieschade nog het grootst voor Crombez. De socialisten hadden er tussen 2000 en 2012 een absolute meerderheid, maar er zit sleet op de formule. Bij de vorige lokale verkiezingen verloor sp.a meer dan 10 procentpunt.

Sterke man Johan Vande Lanotte nam halverwege de legislatuur over als burgemeester en komt in oktober op met een burgerlijst. Opvallend is dat hij net in de stad van de voorzitter niet onder de sp.a-vlag vaart.

Zijn grote uitdager is Vlaams minister Bart Tommelein (Open Vld). Die knoopte al gesprekken aan met N-VA over een mogelijke samenwerking, zo lekte in juni uit. "De kans bestaat dat er een anti-sp.a-coalitie wordt gevormd", zegt Devos. Al zijn de banden tussen Vande Lanotte en Tommelein niet per se slecht. De liberaal houdt alle lijnen open. 

Dat laatste is niet onbelangrijk voor sp.a en Crombez als de eindafrekening wordt gemaakt. "Je kan kijken naar behaalde procenten, maar even belangrijk is het aantal burgemeesters en in hoeveel steden je meebestuurt", zegt Devos. "De coalitievorming is daarom telkens cruciaal."

Brugge: geen enkele overschot

In Brugge haalde Renaat Landuyt het in 2012 met een minimale voorsprong op de CD&V: 26,8 tegenover 26,6 procent. De marge is dus krap. Socialisten en christen-democraten vormden een coalitie, maar de samenwerking loopt niet echt lekker. "Ook wordt de stijl van Landuyt niet door iedereen geapprecieerd", zegt Bouteca. "Hij volgt te veel de regeltjes, klinkt het."

De relatie tussen Landuyt en voorzitter Crombez is intussen bekoeld. In een interview met De Zondag vertelde hij dat hij zich niet kan vinden in de nationale partijlijn. "Maar dat speelt weinig rol", zegt Devos. "Een stad als Brugge wil je als voorzitter niet kwijt."

Leuven: is er leven na Tobback?

Sinds 1995 is sp.a-coryfee Louis Tobback burgemeester in Leuven, maar daar komt straks een einde aan. Hij gaat met politiek pensioen en duidde schepen Mohamed Ridouani als nieuwe lijsttrekker aan. Maar de schoenen die hij moet vullen zijn groot.

Bij N-VA staat Vlaams Parlementslid Lorin Parys klaar met veel ambitie, maar de concurrentie komt evengoed uit linkse hoek. Bij de federale verkiezingen in 2014 zat Groen met 17,4 procent op hetzelfde niveau als de socialisten. Bij de Vlaamse verkiezingen dat jaar haalde de partij zelfs 2 procentpunt meer. Bij de lokale verkiezingen had de sp.a tot dan toe duidelijk de overmacht, maar wat zonder Tobback? 

Hasselt, Vilvoorde en Lommel: knokken voor de sjerp

In Vilvoorde en Lommel verdedigen Hans Bonte en Peter Vanvelthoven hun positie als burgemeester. Bonte werkte zich in de kijker als terreurexpert, maar het botert niet met de partijtop. Vanvelthoven kwam in een lastig parket omdat een sp.a-schepen betrokken zou zijn bij plofkraken in de regio. In Hasselt moest Hilde Claes in 2016 de sjerp aan CD&V laten na een lokaal schandaaltje. Kunnen de socialisten zich terug in de strijd knokken? 

Het was al duidelijk langer duidelijk dat de sp.a onder druk staat in de steden, maar waarom vestigde Crombez er nog eens extra de aandacht op? "Ik heb een vraag gekregen en heb daar eerlijk op geantwoord", zegt hij zelf. "Politieke antwoorden interesseren me niet. Ik kijk de dingen recht in de ogen en ben strijdvaardiger dan ooit, net zoals onze vele leden, vrijwilligers en mandatarissen." 

Authentiek, maar weinig strategisch, oordeelt Devos. "Het risico is reëel dat sp.a achteruitgaat. Dan zal de vraag of hij opstapt blijven komen. Lastig, zeker omdat er niemand anders klaarstaat. Bovendien zijn er in 2019 al snel federale en Vlaamse verkiezingen."