Waarom mensen zich niet meer schamen voor hun puistjes

"Acne is normal". Het staat, in kleine witte letters, op het pukkelige gezicht van een van de modellen die poseerden voor Peter DeVito (20), een fotograaf uit New York. De foto is onderdeel van een serie waarbij DeVito inzoomt op de puistjes van modellen. Nadat het Engelse model Cara Delevingne een van de foto’s met haar 41 miljoen volgers op Instagram had gedeeld, ging de serie viraal. "Ik wilde mensen met acne steunen, tonen dat puisten heel normaal zijn en dat ook modellen ermee te maken hebben", laat DeVito, een geëngageerde fotograaf die in ander werk pleit voor strengere wapenwetgeving, per e-mail weten.

DeVito, die dankzij medicatie grotendeels van zijn acne afkwam, staat niet alleen met zijn boodschap. Model Kendall Jenner werd afgelopen jaar bij de Golden Globes gefotografeerd met zichtbare acne in haar nek. "Never let that shit stop you", tweette ze. Popster Justin Bieber deelde drie maanden geleden met zijn ruim 100 miljoen volgers op Instagram een video waarop hij wijst naar zijn – enigszins – pukkelige voorhoofd, met daarbij de tekst: "Puistjes zijn in."

Ultieme puberangst

Gelden puisten niet meer als de ultieme puberangst? Moeten ze niet meer bestreden en gemaskeerd worden met Clearasil, concealers, crèmes, foundation en filters?

Acne positivity, zoals de beweging wordt genoemd die stigma’s rond acne wil doorbreken, komt voort uit skin positivity, die ook vooroordelen rond andere huidaandoeningen als psoriasis wil tegengaan. Skin positivity kan op zijn beurt worden gezien als onderdeel van body positivity, die een einde wil maken aan de kritiek op lichamen die niet helemaal aan het ideaalbeeld voldoen.

Acne positivity ontstond in 2015, nadat de Britse blogger Em Ford een video op YouTube had geplaatst met de titel 'Je ziet er walgelijk uit’. Daarin beschreef ze de drek ("Heeft ze ooit haar gezicht gewassen?") die ze over zich heen kreeg nadat ze onopgemaakt in filmpjes was verschenen. De clip is ruim 28 miljoen keer bekeken. Er volgden meer dan 90.000 reacties op, vrijwel allemaal positief ("Ik heb hierdoor gehuild. Ik heb last van ernstige acne die nooit weggaat. (...) Dit geeft me hoop.").

In 2016 bereikten puisten de rode loper. Modellen van het Maleisische kledingmerk Moto Guo liepen tijdens de Fashion Week van Milaan van dat jaar met getekende rode vlekken en puisten op hun gezichten. Acne als modieuze imperfectie dus, net zoals eerder de doorlopende wenkbrauw en de terugkeer van het okselhaar bij vrouwen.

Ook de Amerikaanse tiener Hailey Wait speelt een belangrijke rol in de beweging. Toen de kunstenaar eind 2017 foto’s van haar acne op Instagram begon te plaatsen, had ze 15.000 volgers. Nu zijn dat er 160.000. "Onthoud dat acne je niet lelijk maakt", schreef ze bij twee foto’s waarop ze met een acne-uitbraak staat. "Een hart vol haat doet dat wel."

Sociale media spelen een cruciale rol bij het ontstaan van acne positivity. "Ik vergelijk mezelf met mensen die ik volg op Instagram", zegt Susan Dullink (28), die vorig jaar op haar blog schreef over haar worstelingen met acne. "Filters en Photoshop scheppen daar een totaal onrealistisch beeld van wat normaal is. Acne positivity is een reactie daarop."

Met dat laatste is Sabine Peeters (36), visagist en auteur van Lief voor mijn lijf, een boek over body positivity, het eens. "Door sociale media zijn mensen klaar met fakeness, hebben ze behoefte aan eerlijkheid. Kijk naar influencers: die zijn te perfect, te gelikt. Mensen hebben dat echt wel allemaal door."

Toch is Peeters ‘redelijk positief’ over de rol van sociale media. We hoeven niet de hele dag naar modellen met zongebruinde sixpacks te kijken, zegt ze. "Je kunt mensen ontvolgen die een negatief effect op je zelfbeeld hebben." Bovendien, zegt Peeters, kunnen individuen als Em Ford en Hailey Wait dankzij sociale media een groot publiek bereiken. "Voor de opkomst van sociale media bepaalden de grote modebladen, met hun onbereikbare schoonheidsidealen, wat we te zien kregen."

En die bladen fotoshoppen flink. "I’m so fucking sick and tired of the photoshop", een tekst afkomstig uit een nummer van rapper Kendrick Lamar, stond tijdelijk op het gezicht van een model van fotograaf Peter DeVito getatoeëerd. "Photoshop alleen is het probleem niet", schrijft DeVito. "Het probleem is dat adverteerders en bladen hun foto’s soms dusdanig retoucheren dat het resultaat er niet eens meer menselijk uitziet."

Rond acne spelen allerlei vooroordelen – en dat terwijl 85 procent van de Belgen er in meer of mindere mate mee te maken krijgt. Zo zou ongezond eten als chocola de oorzaak zijn, of anders wel slechte hygiëne. Fabels, zegt dermatoloog Patrick Kemperman. "Voor het overgrote deel komt acne door een ontsteking van de huid rondom de talgklieren. Hormonen spelen hierbij een grote rol", zegt de dermatoloog met als aandachtsgebied psychodermatologie, die is verbonden aan het Amsterdam UMC. Psychodermatologie houdt zich bezig met de psychologische oorzaken en gevolgen van huidziekten.

Schaamte

40 procent van de respondenten schaamt zich om naast iemand met ernstige acne gezien te worden, blijkt uit onderzoek van de American Academy of Dermatology. Kemperman: "Niet verwonderlijk dus, dat acnepatiënten bepaalde situaties mijden." Kemperman spreekt patiënten die niet meer naar het fitnesscentrum durven, of tijdens feesten op een bepaalde manier in het licht gaan staan. De aandoening leidt zelfs tot een grotere kans op een depressie. Uit recent onderzoek in het British Journal of Dermatology bleek dat 18 procent van de acnepatiënten ooit een depressie ontwikkelde. Voor anderen was dit 12 procent.

Lees ook: 

Dermatoloog Johan Snauwaert: "Een oneffen gezicht door acne zou vandaag niet meer mogen"

Het is de vraag of acne positivity dat leed kan verzachten. "Op het schoolplein zal voorlopig weinig veranderen", denkt blogger Susan Dullink. "De berichten over acne positivity zijn natuurlijk vooral interessant voor diegenen die acne hebben. Anderen zullen er veel minder over zien en lezen." De hoeveelheid berichten op Instagram, onder #acnepositivity (1.000) en #freethepimple (‘bevrijd de puist’, 500), is beperkt. #acnetreatment (‘acnebehandeling’, 265.000) en #acneproblems (181.000) worden veel vaker besproken. Zichtbaar bepukkelde beroemdheden en modellen zijn vooralsnog de uitzondering: zie de aandacht die ze genereren.

Maar zinloos is het ook zeker niet. Dullink: "Kinderen kunnen zelfverzekerder worden als ze zien dat Justin Bieber ook puistjes heeft." Ook Sabine ­Peeters ondervond dat. "Sinds een half jaar heb ik last van psoriasis. Ik voelde me een beetje vies. Maar Kim Kardashian is daar altijd heel open over geweest. Heel fijn om te zien dat ook de grootste sterren daarmee kampen. Je ziet dat je niet de enige bent. Met acne zal het net zo zijn."