Charles de Kerchovelaan in Gent: genoemd naar de burgemeester van de Gentse kerkhovenoorlog

Koersliefhebbers zullen zich de Charles de Kerchovelaan allicht nog herinneren als de plaats waar Gert Steegmans op 9 juli 2007 een rit in de Tour de France won. In de sprint klopte hij er ploegmaat Tom Boonen (zie archief Sporza).

In 1918 werd de toenmalige Citadellaan omgedoopt tot de Charles de Kerchovelaan, als eerbetoon aan de liberale oud-burgemeester die de stad een kleine kwarteeuw had geleid. 20 jaar eerder al - in 1898 - werd op diezelfde laan een monument opgericht als gedenkteken voor de Kerchove (zie foto in tekst). Niet toevallig werd gekozen voor de laan langs het Citadelpark.

Het was namelijk onder burgemeester de Kerchove - een befaamd bloemenliefhebber - dat de stad Gent in 1875 de gronden van de voormalige citadel aankocht en er een park aanlegde. Op een van zijn privédomeinen aan de Nieuwewandeling liet Charles de Kerchove in dezelfde periode ook een winterserre bouwen, een van de grootste private exemplaren van Europa. De Wintertuinstraat op die plaats verwijst vandaag naar dat -verdwenen - bloemrijke verleden.

(lees verder onder foto's)

Graaf Charles de Kerchove was de zoon van politicus en Gents burgemeester (1842 - 1854) Constant de Kerchove. Hij groeide op in een erg gefortuneerde en invloedrijke liberale familie. Het was de tijd van de grote politieke strijd tussen de liberalen enerzijds en de katholieken anderzijds. Onder dat gesternte begon ook het burgemeesterschap van Charles de Kerchove.

Bij de lokale verkiezingen van 1854 hadden de liberalen - en dus vader de Kerchove - in Gent een nederlaag geleden, ten voordele van de afgescheurde liberaal-katholiek Josse Delehaye. Vastberaden om de burgemeesterssjerp te heroveren, bereidden de liberalen al de volgende campagne voor. En die zou bits worden.

Begin 1857 werd de toen  38-jarige Charles de Kerchove verkozen tot voorzitter van de liberalen. Hij stond bekend als "kalm, nuchter en gewetensvol", maar was geen groot redenaar. Allicht zal zijn goede naam dus ook een rol hebben gespeeld. Hoe dan ook wonnen de liberalen de verkiezingen en werd Charles de Kerchove 4 jaar na de nederlaag van zijn vader burgemeester van Gent. 

(lees verder onder foto)

Sommige mensen hebben hun naam niet gestolen. Dat geldt zeker voor Charles de Kerchove. Als liberaal burgemeester maakte hij verder werk van de secularisering. En in dat licht kwam het in Gent tot een heuse "kerkhovenoorlog" - nomen est omen - met de katholieken.

Tot diep in de 19e eeuw had de Kerk een monopolistische greep op het begrafeniswezen via de kerkhoven. Maar de secularisatie nam toe net als de bevolkingsaantallen waardoor er nood was aan nieuwe begraafplaatsen. Halverwege de jaren 1860 besliste het liberale Gentse stadsbestuur om een nieuwe gemeentelijke begraafplaats aan te leggen: in 1873 werd de Westerbegraafplaats in gebruik genomen.

Dat gelovigen, andersgelovigen en niet-gelovigen er zomaar naast elkaar begraven werden, kon niet door de beugel voor de Gentse clerici, met bisschop Henri Bracq op kop. Hij weigerde om de Westerbegraafplaats in te zegenen en er kwam ook geen kerkelijke begeleiding voor gelovigen die zich toch op het "geuzenkerkhof" lieten begraven. Burgemeester Charles de Kerchove gaf niet toe aan de druk.

Vrome katholieken zagen zich genoodzaakt om uit te wijken naar kerkelijke begraafplaatsen buiten de stad, zoals in Sint-Amandsberg of Mariakerke. Dat maakte dat er jaarlijks honderden lijkstoeten vanuit de stad Gent vertrokken richting onder meer het kerkhof van Mariakerke. Pas na de Eerste Wereldoorlog kwam er een einde aan de twist, al bleven Sint-Amandsberg en Mariakerke voor veel katholieke Gentenaars tot een heel eind in de 20e eeuw de preferentiële begraafplaats.

De "kerkhovenoorlog" gaf ook aanleiding tot spotprenten.

(lees verder onder foto)

Charles de Kerchove bleef aan de macht tot aan zijn dood begin 1882 en werd  begraven op "zijn" Westerbegraafplaats. Schoonzoon Hippolyte Lippens volgde hem op als burgemeester van Gent.

Met dank aan het Liberaal Archief voor beeld- en documentatiemateriaal.