De Mona Lisa, een vloek én een zegen voor het Louvre
Elke dag wordt er wel iets gevierd. Of het nu Dag van de Klant, het Pluimvee of het Palindroom is. De Morgen beantwoordt daarover deze zomervakantie elke dag een goede vraag. Vandaag: de Mona Lisa.
Vraag een willekeurig persoon één kunstwerk te noemen. De kans is groot dat de eerstvolgende woorden 'Mona' en 'Lisa' zijn. La Gioconda, zoals het meesterwerk van Leonardo Da Vinci ook wordt genoemd, is een van dé iconen uit onze kunstgeschiedenis. Jaarlijks vangen er naar schatting 6 miljoen mensen een glimp op van die mysterieuze glimlach.
Dat maakt dat er – van opening tot sluitingsuur – altijd een horde mensen voor het meesterwerk staan. Dat maakt het bewonderen er niet makkelijker op. De Mona Lisa is namelijk een vrij klein schilderij, slechts 53 op 77 centimeter groot. Bovendien zit ze verstopt in een glazen vitrine en is de kans groot dat u op de toppen van uw tenen moet staan. Anders kan u niet over die meute Japanse toeristen en hun cameraatjes kijken. Bij veel bezoekers hoor je eenzelfde reactie. "Is dat het dan?" Het circus rond de Mona Lisa maakt misschien zelfs meer indruk dan de Mona Lisa zelf.
Waarom beschouwen we dat schilderij dan als hét ultieme meesterwerk? Pakweg de fresco's in de Sixtijnse Kapel zijn dan toch indrukwekkender? Idem voor de David van Michelangelo, de Guernica van Picasso en – wat dichter bij huis – het Lam Gods van Jan Van Eyck.
Het circus rond de Mona Lisa maakt misschien zelfs meer indruk dan de Mona Lisa zelf
Do('nt) believe the hype
Eerst en vooral: de artistieke verdiensten van het meesterwerk worden hier niet in twijfel getrokken. De enigmatische glimlach, het vernieuwende perspectief en zelfs de magistrale penseelstroken blijven buiten beschouwing. Geen slecht woord over meneer Da Vinci. Dan maar een andere: de hype. Die begon dag op dag 107 jaar geleden, toen La Gioconda gestolen werd uit het Louvre. Dat is meteen ook de reden waarom de Mona Lisa vandaag hààr dag viert.
Op 21 augustus 1911 was de Mona Lisa plots verdwenen. De politie zette alle zeilen bij om de dader te vinden en ondervroeg tal van verdachten. Daar zaten grote namen bij. Zelfs de grote Pablo Picasso is verhoord als verdachte. Hij bleek er niets mee te maken te hebben. Ene Vincenzo Peruggia was de schuldige, een Italiaan die in het Louvre werkte. Hij had het werk op klaarlichte dag van de muur gehaald en in een bezemkast gestopt. Na sluitingstijd smokkelde hij het onder zijn jas mee naar huis. Zijn bedoeling was waarschijnlijk om het werk terug te brengen naar Firenze, waar Da Vinci haar schilderde.
Zegen en vloek
De terugkeer van het meesterwerk werd op gejuich én verhoogde interesse onthaald. In één klap was de Mona Lisa een van de beroemdste meesterwerken ter wereld. Moderne kunstenaars als Salvador Dali, Marcel Duchamp en Andy Warhol gebruikten haar als inspiratie, en de Mona Lisa groeide uit tot een icoon. Iedereen wou het werk zien waarvan men dacht dat Picasso het had gestolen.
De Mona Lisa werd een zegen en een vloek voor het Louvre. Zoals voormalig Louvre-directeur Henri Loyrette ooit zei. "80 procent van al onze bezoekers willen enkel de Mona Lisa zien." Een beetje sneu voor al die andere meesterwerken onder de Parijse glazen piramide.
