"Sterkste noordpoolijs" breekt voor het eerst open
Aan de noordkust van Groenland is noordpoolijs aan het openbreken tijdens een proces dat nog nooit eerder is waargenomen: het gaat om een gebied waar het ijs altijd dicht bleef, zelfs tijdens de zomer. Intussen proberen meer en meer rederijen hun graantje mee te pikken, door (kortere) routes uit te proberen die langer ijsvrij blijven.
De noordpool is bijzonder gevoelig voor de klimaatverandering, meer dan andere streken op aarde. De klimaatopwarming zou er twee tot vier keer sneller impact hebben dan op andere plaatsen.
Het is immers zo dat hoe meer ijs en sneeuw er wegsmelten, hoe sneller het proces kan gaan, omdat er bijvoorbeeld minder zonlicht wordt weerkaatst door gigantische ijsvlaktes, maar, integendeel, zonnewarmte kan worden opgenomen door het water dat is vrijgekomen. De nieuwste waarneming waarvan sprake, is dan in principe ook geen verrassing. De omvang van het noordpoolijs is gestaag gedaald in de voorbije tientallen jaren. Alleen, de plaats waarop het nu gebeurt, is dat wel.
Zachte februari maakte ijs kwetsbaar
Wat hier voor de Groenlandse kust meespeelt, is een ongewoon zachte periode in februari, en ook eerder van de maand. Daardoor is het ijs gevoeliger kwetsbaarder geworden voor winden, en is het nu verder weggeblazen dan anders. Dit fenomeen is nog nooit waargenomen in satellietgegevens sinds 1970.
Normaal gezien staat het ijs er net heel sterk, omdat stromingen pakken ijs naar daar voeren, waar het zich dan opstapelt. Wat nu gebeurt, heeft vele volgers dan ook verbaasd, één specialist noemt het zelfs "angstwekkend", anderen noemen het op z'n minst "ongewoon".
Maar ook hier weer geldt: omdat het ijs nu "on the move" is gegaan, zal het sowieso verzwakt worden, en kan de opwarming sneller gaan.
Nieuwe kluif voor wetenschappers: welk deel van de pool houdt het langst stand?
Experts die nauwgezet de evolutie van het noordpoolijs volgen, hebben er meteen een nieuwe kluif aan: welke ijsvlakten van de noordpool zullen het langst aan de klimaatopwarming kunnen weerstaan? Tot nu toe ging men ervan uit dat het stuk dat nu voor de bijl gaat, een van de laatste "burchten" zou zijn die het langst zouden standhouden.
"Bijna al het ijs aan de noordkust van Groenland is versnipperd en gebroken, en daardoor is het mobieler geworden. Open water op deze plek is abnormaal: dit gebied wordt wel eens "het laatste ijsgebied" genoemd, omdat we dachten dat het ijs hier heel lang zou standhouden. Maar nu dat meer naar het westen kunnen zijn", vertelt Ruth Mottram van het Deense meteorologische instituut aan The Guardian.
Maersk wil de noordoostelijke route boven Rusland ontdekken
Wetenschappers denken dat de noordpoolzee tussen 2030 en 2050 in de zomer helemaal ijsvrij zou kunnen worden. Dat opent uiteraard ook perspectieven voor de zeevaart, die nu al profiteert van het smeltende poolijs. Zo wordt de route boven de Russische kust, die in de zomer ijsvrij is, nu al gebruikt.
De Deense rederij Maersk is nu een experiment begonnen met containerschepen die de noordoostelijke doorsteek kunnen maken van de Baltische Zee naar Vladivostok, om zo sneller in China te raken. "Zij willen daarvoor kleinere containerschepen laten bouwen in China", zegt zeevaartspecialist Patrick Blondé in "De wereld vandaag".
Tot de helft sneller, maar rederijen moeten goed nadenken
De route wordt nu al gebruikt voor olie- en gastransport, maar nu wil dus ook containergigant Maersk op de trein springen. "De route is sowieso bevaarbaar in de zomer, en die zomers duren alsmaar langer door de klimaatopwarming", zegt Blondé.
"De noordelijke route levert bijna de helft aan tijdswinst op vergeleken met de klassieke route via de Middellandse Zee en het Suez-kanaal." Maar de rederijen die ervan willen profiteren, moeten wel extra investeringen doen: zo moet het schip verstrekt worden om mogelijk ijs te weerstaan. Voor vele carriers wordt het een kosten-baten-analyse.
Gevaarlijk is de nieuwe route potentieel wel: "Er is geen infrastructuur voor het geval er iets misloopt", zegt Blondé.