Het afschakelplan: hoe werkt het en wie zou worden getroffen?

Wie in een gemeente uit ‘schrijf acht’ woont, wordt eerst getroffen bij een stroomtekort. © Photo News

Wanneer er niet voldoende stroom is, treedt het ‘afschakelplan’ in werking. Wat is dat beestje? En wat doe je best als de stroom wordt afgesloten?

Simon Grymonprez

Stel dat het land in november écht met een stroomtekort zit: wat dan? Voor zo’n scenario voorziet de overheid in een afschakelplan. Kort gezegd: ergens in België gaat dan in een korte periode het licht uit, zodat het totale tekort kan worden opgevangen. Dat plan treedt alleen in werking bij een ‘extreme nood’ en indien ‘alle andere maatregelen om het aanbod te verhogen en de vermindering van het verbruik niet voldoen’.

Om de afschakeling fair en georganiseerd te laten verlopen verdeelde de overheid België in acht schijven. Goed nieuws voor de stadsbewoner: in principe probeert het plan provinciehoofdplaatsen en stadscentra van gemeenten met meer dan 50.000 inwoners te ontzien.

Melle, Wetteren, Puurs, Bilzen

Als het moment van de waarheid aanbreekt, wordt één schijf afgeschakeld. Schijf acht is als eerste aan de beurt. Gemeentes die (deels) behoren tot schijf acht zijn Beernem, Aalter, Destelbergen, Gavere, Sint-Amandsberg, Gentbrugge, Ledeberg, Knesselare, Laarne, Lochristi, Merelbeke, Melle, Maldegem, Oosterzele, Wetteren, Zomergem, Bornem, Herstelt, Hulshout, Puurs, As, Bilzen, Dilsen-Stokkem, Diepenbeek, Bree, Hoesel, Kinrooi, Maaseik, Maasmechelen, Overpelt, Meeuwen-Gruitrode, Opglabbeek, Aarschot, Begijnendijk, Holsbeek, Scherpenheuvel en Sint-Pietersleeuw.

Als er na de afschakelingsperiode van schijf acht nog nood aan is, dan is het aan schijf zeven. En daarna aan schrijf zes, enzovoort. Maar, zo benadrukt de FOD Economie meermaals: ‘Deze principes zijn voor verandering vatbaar. Uiteindelijk zijn het altijd de ministers die op basis van de omstandigheden beslissen wanneer en volgens welke modaliteiten de afschakeling gebeurt.’

Het tijdslot van 17 uur tot 20 uur staat niet in steen gebeiteld en kan dus veranderen. Indien nodig kunnen er zelfs meerdere schijven tegelijkertijd worden afgeschakeld. Kortom: de schijven vormen een mooie leidraad bij een crisis, maar als het puntje bij paaltje komt is improvisatie goed mogelijk.

Algemene black-out vermijden

Het afschakelingsplan heeft als doel het evenwicht van het netwerk in stand te houden om een ‘algemene black-out van de elektriciteitsbevoorrading van het land te vermijden,’ schrijft de FOD Economie. Het zijn de ministers van Energie en Economie die de tijdens de vooravond van een tekort bepalen welke gebieden black-out gaan. In principe kiest de overheid voor de piekmomenten tussen 17 en 20 uur ’s avonds. De overheid rekent op de media op zo snel mogelijk het nieuws over een afschakeling te verspreiden.

De elektriciteit valt uit: wat nu?

Eandis geeft bepaalde tips mee: in een diepvriezer die niet langer onder stroom staat, stijgt de temperatuur met 1°C per uur. Diepgevroren voedingsmiddelen lopen dus niet het risico snel te ontdooien. ‘Aangezien een afschakeling standaard 3 tot 4 uren kan duren, behalve in uitzonderlijke omstandigheden, blijft het risico dus beperkt’, schrijft de distributiebeheerder.

En mijn zonnepanelen dan?

Wie zonnepanelen heeft en de afschakeling denkt de omzeilen, is eraan voor de moeite. ‘Je fotovoltaïsche panelen hebben elektriciteit van het openbare distributienet nodig om te kunnen werken’, schrijft Eandis. ‘Wanneer dit distributienet niet onder spanning staat, gaan fotovoltaïsche omvormers dan ook automatisch in veiligheidsmodus, dit wil zeggen dat ze zichzelf automatisch afschakelen van het net. In dat geval produceren fotovoltaïsche panelen dus geen elektriciteit meer.’

Belangrijk zijn ook instructies van het Belgische crisiscentrum. Schakel je elektrische toestellen uit en laad je gsm op vóór de stroomonderbreking. En verwittig de buren. Eenmaal zonder stroom is het aangeraden ramen en deuren te sluiten om de temperatuur te behouden, naar de radio te luisteren (of krantensites te volgen!) voor updates en niet te bellen om het netwerk niet te overbelasten.

Als de elektriciteitsloze periode eenmaal achter de rug is: schakel je elektrische toestellen niet op het hetzelfde moment aan en controleer de voedselwaren in je frigo en diepvries. Het crisiscentrum is formeel: ‘Bij twijfel: gooi het weg, je gezondheid is belangrijker.’