Zachte of harde brexit: May moet kiezen van haar kabinet

Vandaag moet May onder druk van haar ­kabinet een keuze maken: een zachte of harde brexit. Achter de schermen bereiden haar adviseurs parlementsverkiezingen voor die in november, kort voor de brexitdeadline, zouden kunnen plaatsvinden. Ook de druk om een nieuw referendum te houden neemt toe.

De premier houdt koppig vast aan haar Chequers-voorstel, waarin het Verenigd Ko­ninkrijk nauw verbonden blijft met de EU, inclusief een gezamenlijke vrijhandelszone voor goederen. Haar idee is dat voorstel te verbeteren, maar vriend en vijand zijn het erover eens dat dit onrealistisch is. Onder leiding van de Franse president Macron hebben de Europese leiders vrijdag duidelijk laten weten dat er geen sprake kan zijn van een op maat gesneden brexitakkoord. May kan niet alle partijen te vriend houden.

De brexiteers in het kabinet willen dat ze opschuift naar het Canada-model, geënt op het vrijhandelsakkoord dat de EU twee jaar geleden heeft gesloten met dat land. Dan zou het VK echt loskomen van de EU-regelgeving, maar wel vrij handel kunnen drijven. Het grote nadeel is dat het Ierse grensprobleem daarmee blijft bestaan, tenzij Europa alsnog akkoord gaat met een grens tussen Ierland en Noord-Ierland, de nieuwe buitengrens van de Europese Unie na de brexit.

Gemeenschappelijke markt

Andere ministers, zoals die van ­Financiën, willen dat May ervoor kiest om zowel bij de gemeenschappelijke markt als bij de douane-unie te blijven. Volgens de brexiteers wordt het VK met deze brexit-in-name-only een ­vazalstaat van de EU. May is faliekant tegen omdat de brexit voor haar vooral een manier is om de grenzen te sluiten voor (laagopgeleide) migranten. De brexiteers beëindigen haar premierschap voortijdig als ze hiervoor kiest.

The Sunday Times meldt dat er hardop aan nieuwe verkiezingen wordt gedacht om May en de brexit te redden. Brexitminister Dominic Raab ontkent, maar daar hechten weinigen geloof aan. Het zou een enorme gok zijn, zeker nu de Conservatieven en Labour ongeveer gelijkstaan in de peilingen.

Jeremy Corbyn

In het beste geval wint May haar in 2017 verloren meerderheid terug, waardoor ze niet meer in de wurggreep van de Noord-Ierse unionisten zit en wat meer vrijheid van handelen heeft bij het oplossen van de grenskwestie. In het voor haar ergste geval verliest ze de verkiezingen en komt Jeremy Corbyn aan de macht. Wat er dan met de brexit gebeurt, weet niemand.

Tijdens het Labour-congres heeft de eurosceptische Labour-leider gezegd dat hij de wensen van de leden zal respecteren. Liefst 86 procent is voor een tweede referendum. Wat hij zou stemmen, weigerde hij te zeggen. Campagnevoerders voor een People’s Vote hopen het resultaat van 2016 te kunnen terugdraaien.

Maar het is onzeker of de Britse kiezers bereid zijn hun keuze te herzien. Peilingen wijzen daar niet op. Het harde optreden van Europa kan tot gevolg hebben dat de stem voor de brexit uit patriottisme sterker wordt, met May als martelaar. “Haar vooruitzichten voor het partijcongres van de Tories zijn verbeterd”, schrijft Quentin Letts in de conservatieve krant The Sunday Telegraph. “Ze is er nu gaan uitzien als een vrouw die is mishandeld en dat is politiek gezien handig.”

In The Financial Times schreef commentator David Allen Green dat May en de Britten het debacle geheel aan zichzelf te wijten hebben. De premier heeft volgens hem te weinig internationale onderhandelings­ervaring, vangt signalen niet op en heeft de fout begaan topambtenaren die Brussel goed kennen weg te sturen. ‘Elke keer weer wapent het Verenigd Koninkrijk zich met propaganda en pretenties, terwijl de Europese Unie klaarzit met regels en geduld. En het land blijft zich afvragen waarom het telkens misgaat.’