Direct naar artikelinhoud
Column

De sociaaldemocraten betalen nu de prijs van hun struisvogelpolitiek

Paul De GrauweBeeld Bob Van Mol

Paul De Grauwe is professor aan de London School of Economics. Zijn column verschijnt  wekelijks.

Niet alleen in België gingen de kiezers naar het stemhokje. Ook in Beieren. Het meest merkwaardige in de verkiezingsuitslagen is de sterke opkomst van de groene partijen. In België en in Beieren worden de groenen de tweede politieke formatie. In beide regio’s gebeurt dit vooral ten koste van de sociaaldemocraten.

Het groene succes heeft ongetwijfeld te maken met de recente dramatische ontwikkelingen in het milieu. Er was een tijd dat de waarschuwingen over de langetermijneffecten van de uitstoot van CO2 op ons klimaat een hoog theoretisch gehalte hadden. Die waarschuwingen waren gebaseerd op ingewikkelde modellen die alleen ingewijden begrijpen. Voor de meeste mensen was dit allemaal heel abstract. Zelfs indien waar, moesten de milieuproblemen meestal wijken voor andere, concretere en dus urgentere verzuchtingen van de mensen.

Hitte- en droogterecords

Dat is de laatste paar jaren snel aan het veranderen. De opeenvolging van hitte- en droogterecords bij ons en in andere delen van de wereld heeft van de opwarming van de aarde een heel concreet probleem gemaakt. Ze heeft ook een gevoelen gerecreëerd bij vele mensen dat dit een probleem is dat heel snel tot catastrofes kan leiden die hun leven en vooral dat van hun kinderen en kleinkinderen in gevaar brengen.

Niet alleen de opwarming van de aarde heeft het groene gedachtegoed een heel concreet gehalte gegeven. Ook het nieuws dat de dieseluitlaatgassen onze gezondheid en vooral die van onze kinderen in de grote steden ondermijnen, heeft het bewustzijn doen groeien dat milieuproblemen heel concreet zijn en dringend moeten worden aangepakt.

Groen is de enige partij die een zekere geloofwaardigheid heeft opgebouwd om het grootste probleem van onze tijd aan te pakken

Het moet gezegd, de groenen zijn de enige partij die een zekere geloofwaardigheid heeft opgebouwd om het grootste probleem van onze tijd aan te pakken. De recente hittegolven en dieseluitstoot zijn de stuwende krachten die de politieke successen van groene partijen mogelijk maken. En dat zal zo blijven. De kiezers, en vooral de jongeren onder hen, hebben geen geduld meer voor partijen die in hun verkiezingspropaganda weliswaar hun groene bekommernissen uitbazuinen maar eenmaal aan de macht er nauwelijks iets aan doen.

De achteruitgang van de sociaaldemocraten in België en in Beieren is het andere opvallende resultaat van de verkiezingen. Die achteruitgang was al een hele tijd bezig, maar heeft nu wel een dramatische omvang aangenomen. Het lijkt erop dat sociaaldemocratische partijen in grote delen van West-Europa uit het politieke landschap zouden kunnen verdwijnen.

In de armen van extreemrechts

Die achteruitgang is paradoxaal. De financiële en economische crisis die in 2008 losbarstte, creëerde in feite de politieke basis voor die linkse partijen om aan populariteit te winnen. Het ongenoegen dat de crisis meebracht bij grote delen van de bevolking, die zich achteruit geduwd voelden, had door de socialisten gebruikt kunnen worden om een heel ander beleid te voeren. Dat deden ze niet. Ze collaboreerden in vele landen met politieke partijen die een streng bezuinigingsbeleid voerden. Dat beleid trof vooral het kiezerspubliek van de socialisten en dreef hen in de armen van extreemrechts.

De linkse partijen collaboreerden in vele landen met politieke partijen die een streng bezuinigingsbeleid voerden

Dat was zeker het geval in Duitsland waar, zelfs vóór de financiële crisis toesloeg, een regering onder leiding van de sociaaldemocraat Schröder een neoliberaal beleid voerde van arbeidsmarkthervormingen. Die hadden tot gevolg dat de arbeiders aan de onderkant van de arbeidsmarkt weliswaar een job vonden maar een laag loon en grote jobonzekerheid moesten incasseren. Die arbeiders stemden vroeger voor SPD, nu niet meer. Alleen in Portugal en Spanje lijken de sociaaldemocraten begrepen te hebben dat een ander beleid mogelijk is.

Er zijn nog andere factoren die de achteruitgang van de sociaaldemocratie in Europa verklaren. Immigratie natuurlijk. Die wordt vooral aan de onderkant van de arbeidsmarkt als bedreigend ervaren. 

Een prof zoals ik voelt zich niet bedreigd door de nieuwe migratiestromen. Ongeschoolde arbeiders zien dat helemaal anders. Die stemden vroeger voor de socialisten, maar de socialisten hadden geen oor naar het probleem; in vele gevallen was er zelfs een reactie van ontkenning. Er mocht vooral niet teveel gepraat worden over de onrust die immigratie bij vele mensen, en vooral onder het eigen kiezerspubliek, teweegbrengt. De sociaaldemocraten betalen nu de prijs van deze struisvogelpolitiek.