"Je kunt 5 miljoen Palestijnen niet zomaar wegdenken"

De Amerikaanse regering besloot dit najaar de geldkraan dicht te draaien voor UNRWA, waarvan zo'n 5 miljoen mensen in meer of mindere mate - en soms volledig - afhankelijk zijn. Voor onderwijs, medische zorg, water en voedsel.

Krähenbühl hekelt de beslissing van de VS, voorheen de grootste geldschieter. "Het stopzetten van de hulp heeft niets te maken met onze prestaties, maar is politiek gemotiveerd. Toen de VS Jeruzalem besloten te erkennen als hoofdstad van Israël en hun ambassade te verplaatsen van Tel Aviv naar Jeruzalem, leidde dat tot grote spanningen tussen de Palestijnse leiders en de Amerikanen. Daarop besloot Washington de hulp te beperken en uiteindelijk stop te zetten. Humanitaire hulp staken om politieke redenen, dat is heel, heel erg fout."

U zag zich genoodzaakt personeel te ontslaan. In Gaza leidde dat tot muiterij binnen de organisatie.

"Zo wil ik het niet noemen. We moesten meer dan honderd stafleden ontslaan. Daartegen werd geprotesteerd, begrijpelijk. Maar de situatie werd zo bedreigend dat we een deel van onze internationale staf tijdelijk naar Israël evacueerden. In Gaza hebben we ruim 12.000 Palestijnen in dienst. Wie zijn baan verliest, vindt geen ander werk, want dat is er niet. Je kunt je familie niet meer onderhouden. Het protest was een wanhopige schreeuw om hulp."

Wat betekent het verlies van de Amerikaanse bijdrage (jaarlijks meer dan 300 miljoen dollar) voor uw hulpprogramma's?

"We hebben met succes pogingen gedaan om andere donoren aan te trekken. Maar er gaapt nog altijd een gat van 64 miljoen dollar (55 miljoen euro) in onze begroting voor dit jaar. De voedselvoorziening loopt het grootste risico. In Gaza helpen we een miljoen mensen, de helft van de bevolking, aan voedsel. Ook het onderwijs kan daar in gevaar komen. We konden de scholen gelukkig openen in het najaar, maar kunnen ze open blijven?"

Het onderwijs van UNRWA is omstreden. Volgens critici sporen lesboeken aan tot haat jegens Israël, soms zelfs geweld.

"De boeken worden geleverd door de Palestijnse Autoriteit (PA), die wereldwijd wordt erkend als het Palestijnse gezag. We gaan altijd in discussie met het ministerie van Onderwijs over de inhoud, we bestuderen duizenden pagina's. Het overgrote deel voldoet aan de normen van de VN, die we ook in ons eigen lesmateriaal gebruiken: neutraliteit, tolerantie, aandacht voor mensenrechten, gelijke rechten voor mannen en vrouwen."

De belangrijkste kritiek op UNRWA is dat u het vluchtelingenprobleem eindeloos rekt. VS-topfunctionarissen spreken schamper over een 'erfelijke vluchtelingenstatus'.

"UNWRA bestaat sinds 1949, kort na de stichting van de staat Israël in het Britse mandaatgebied Palestina. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties bepaalde dat niet alleen Palestijnse vluchtelingen, maar ook hun kinderen en kleinkinderen recht hebben op hulp. VN-organisaties hanteren ook in andere delen van de wereld die stelregel, omdat oorlogen en conflicten maar voortduren."

Het verschil is dat Palestijnen het 'recht op terugkeer' eisen. In Gaza wordt er al maandenlang voor gedemonstreerd, al dan niet met geweld. Meer dan 170 Palestijnen werden gedood door het Israëlische leger.

"Op papier kunnen de aantallen vluchtelingen wel omlaag gebracht worden met een nieuwe definitie - dat is voorbehouden aan de VN - maar daarmee is het probleem niet opgelost. Je kunt 5 miljoen Palestijnse mannen, vrouwen en kinderen niet zomaar wegdenken. Zolang de betrokken partijen en de internationale gemeenschap er niet in slagen vrede te bereiken, blijft het vluchtelingenprobleem bestaan."

U kwam aan het hoofd van UNWRA kort voor de oorlog tussen Israël en Hamas in 2014. Vergelijkt u de huidige situatie eens met die van toen in Gaza.

"Als je Palestijnen ernaar vraagt, is het antwoord vaak: het was gemakkelijker te leven met oorlogsgeweld, veel slachtoffers en verwoesting dan met de huidige onzekerheid. Er doemt geen vredesproces op aan de horizon, geen internationale conferentie, niets. Negentig procent van onze leerlingen heeft de Gazastrook nooit kunnen verlaten. Begrijp je wat dat betekent voor hun hoop, hun aspiraties? De opeenstapeling van geweld, wanhoop, het gebrek aan bewegingsvrijheid en werkgelegenheid, het gevoel van vernedering - dat is waarschijnlijk het ergste."