"Zwerfvuil kost Vlaanderen minstens een half miljard"

“Er zijn een heleboel dingen die in rekening gebracht moeten worden: verloedering van de omgeving, impact op huizenprijzen, materialen die verloren gaan omdat we ze niet kunnen recycleren en natuurlijk ook de natuurschade voor milieu en vee,” zegt Annick Maes. “En dan spreken we nog niet over het effect dat zwerfvuil heeft op rivieren en de hele problematiek van de microplastics in de zeeën.” 

Recover, een samenwerkingsverband tussen 11 afvalintercommunales en de stad Antwerpen, liet een Britse studie over de directe- en indirecte kosten van zwerfvuil vertalen naar Vlaanderen. Uit die studie blijkt dat de totale kost van zwerfvuil voor Vlaanderen tussen het half miljard en anderhalf miljard kost.

In de studie worden een aantal gevolgen van zwerfvuil in rekening gebracht. Zo worden in Vlaanderen jaarlijks 6.000 koeien ziek door zwerfvuil. Prijskaartje: tussen 4,5 en 6,8 miljoen.

"70% van het zwerfvuil zijn verpakkingen," zegt Dirk Strubbe, directeur van de intercommunale IDM uit Lokeren.  “Maar de verpakkingen die we opruimen, komen zelden in de recyclage terecht. Op die manier verliezen we jaarlijks 13.918 ton aan materialen. Als we daarvoor nieuwe grondstoffen moeten gebruiken, kost dat 7,2 miljoen."  

Bovenop de milieukosten zijn er ook nog een aantal effecten die meer gevoelsmatig zijn. Dat maakt het moeilijk om er een prijs op te plakken.

Loes Weemaels  van Recover: "Rondslingerend zwerfvuil trekt ander vuil aan. Dat is een grote bron van ergernis, geeft een verminderde uitstraling aan de buurt en heeft dalende huizenprijzen tot gevolg. Volgens de studie zou de impact op de huizenprijzen in Vlaanderen oplopen tot 140 miljoen."

Daarnaast heeft zwerfvuil volgens de studie een belangrijke invloed op de beleving van de omgeving:  zwerfvuil wakkert het onveiligheidsgevoel aan, verhoogt het de criminaliteit.  Zwerfvuil trekt ongedierte en dieren aan als ratten en duiven en veroorzaakt bosbranden.

Al die indirecte kosten worden in de studie geraamd op 172 miljoen tot 1,2 miljard. Dat is wel een hèèl ruime marge.

“Het absolutie cijfer is ook niet zo belangrijk” zegt Loes Weemaels. "We willen vooral het signaal geven dat het veel meer is dan de 164 miljoen die we per jaar uitgeven om het zwerfvuil op te ruimen.” 

"Momenteel is het zo dat de 164 miljoen voor de opruimkost voor 95 procent gedragen worden door de steden en gemeenten," zegt Dirk Strubbe. Hij vindt dat de producenten van het zwerfvuil hun verantwoordelijk moeten nemen:

 “Een derde van het verzamelde zwerfvuil is pmd (plastic, metaal, drankverpakking),” zegt Strubbe. “Door de hoge aanwezigheid van deze stromen in het zwerfvuil, zou het vanzelfsprekend moeten zijn dat het beleid uitgaat van een volledige financiële verantwoordelijkheid voor diegenen die dit op de markt brengen. Dat geldt wat ons betreft ook voor kauwgom en sigarettenpeuken. Maar dat is in de huidige regelgeving niet het geval."

“We willen dat er andere beleidsmaatregelen genomen worden,” zegt Loes Weemaels van Recover, "en dat wie mee verantwoordelijk is, ook mee betaalt en helpt zoeken hoe we zwerfvuil kunnen verminderen en beter recycleren."