Direct naar artikelinhoud
Fraude

De roof van 55 miljard: 'maatpakmaffia' plundert Europese staatskassen

Belastingdiensten omzeilen blijkt niet zo moeilijk
Beeld ANP XTRA

In heel Europa waren landen jaren achtereen het doelwit van ‘bendes’ van bankiers, handelaren en hedgefondsen die ingenieuze belastingfraude pleegden. De schade loopt tot in de miljarden. Ook België verloor 201 miljoen euro.

De zaak komt aan het licht dankzij onderzoekswerk van ‘The CumEx Files’. Dat is een samenwerking van journalisten uit twaalf landen. Onder meer het persbureau Reuters, de kranten Le Monde, Die Zeit en De Tijd en de omroepen NDR (Duitsland) en DR (Denemarken) namen samen duizenden documenten door.

Volgens The CumEx Files zijn tien Europese landen voor zeker 55,2 miljard euro opgelicht door groepen bankiers, handelaren en pensioenfondsen. Ze maakten gebruik van de mogelijkheid om een terugbetaling van de roerende voorheffing op het dividend van een beursgenoteerd bedrijf terug te vragen in een ander land. Overheden hebben dat met elkaar afgesproken om te voorkomen dat investeerders en andere eigenaren van aandelen twee keer worden belast als ze een dividend uitgekeerd krijgen.

Fiscaal expert Michel Maus.Beeld ID/Emy Elleboog
‘Ik hoor dat de fiscus maar twee ambtenaren inzet om die terugbetalingen te controleren. Als een kmo een terugbetaling van haar btw vraagt, wordt dat dossier wel van boven tot onder doorgelicht’
Michel Maus, fiscaal expert

Drie criminele netwerken

Via ingenieuze constructies lieten de fraudeurs uitschijnen dat ze al roerende voorheffing hadden betaald op een dividend, terwijl ze dat eigenlijk niet hadden gedaan. De fraude was mogelijk door aandelen kort voor de uitbetaling van een dividend aan te kopen en ze daarna snel weer te verkopen. Op die manier zou de Duitse overheid minstens 31,8 miljard euro zijn misgelopen. Ook de Franse (17 miljard euro), Italiaanse (4,5 miljard euro), Deense (1,7 miljard euro) en Nederlandse overheid (minstens 152 miljoen euro) werden slachtoffer van de fraude.

De Belgische fiscus betaalde tussen eind 2012 en eind 2015 onterecht 201 miljoen euro uit. Volgens De Tijd waarschuwde de Britse belastingdienst ons land toen voor de fraude. Het Brusselse gerecht startte daarop de jacht op de oplichters. De focus ligt daarbij op drie criminele netwerken rond de Brit Sanjay Mansukhlal Shah, die in Dubai woont, zijn Londense hedgefonds Solo Capital LLP, en de North Channel Bank, gevestigd in het Duitse Mainz.

De Belgische fiscus betaalde tussen eind 2012 en eind 2015 onterecht 201 miljoen euro uit

In Nederlandse dossiers komen ook de gereputeerde Amerikaanse zakenbank MorganStanley en de Nederlandse banken ABN Amro en Rabobank ter sprake. Ook de namen van Deutsche Bank, BNP Paribas en Santander vallen in het onderzoek.

‘Fiscus schiet tekort’

Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) is tevreden dat de schade in ons land nog relatief beperkt is gebleven. “De belastingdiensten ontdekten de fraude in de loop van 2015 en konden zo vermijden dat voor nog eens 782 miljoen euro aan onterechte terugbetalingen werden gedaan.”

Om gelijkaardige fraude in de toekomst te vermijden, wil Van Overtveldt inzetten op een snellere en transparantere terugbetaling van de roerende voorheffing. “Daarover is recent een Koninklijk Besluit genomen”, zegt hij. “Daarnaast willen we op het internationaal niveau ervoor zorgen dat banken meer verantwoordelijkheid dragen als ze voor klanten terugbetalingen aanvragen bij de overheid. Ze zullen zelf een check moeten uitvoeren.”

‘De overheid heeft zelf de verantwoordelijkheid om een performant controlesysteem uit te werken’
Michel Maus, fiscaal expert

Volgens fiscalist Michel Maus (VUB) is dat laatste geen goede zaak. “Banken zijn geen fiscale controleurs”, zegt de professor. “De overheid heeft zelf de verantwoordelijkheid om een performant controlesysteem uit te werken. Als ik hoor dat de fiscus maar twee ambtenaren inzet om die terugbetalingen te controleren... Tja. Als een kmo een terugbetaling van haar btw vraagt, wordt dat dossier wel van boven tot onder doorgelicht.”