Is dit de toekomst van het spoor?

Minder kaartjesknippers

Op de trein komt u straks minder vaak een conducteur tegen. De maatregel moet de efficiëntie van de NMBS verhogen. “Om tegemoet te komen aan het delicate evenwicht tussen economische dwang en mobiliteitsuitdaging, moet de NMBS een beroep kunnen doen op de werkwijze One Man Car”, stelt het beheerscontract. Rond steden en in zones met een gemiddelde bevolkingsdichtheid kunnen er straks treinen rondrijden zonder kaartjesknipper, zoals op tram of metro. In andere Europese landen gebeurt dat ook al, merkt de regering op.

Ook aan de loketten zal u straks minder NMBS-personeel tegenkomen. “Tot 2020 moet de NMBS het loket behouden in alle stations waar de dienst momenteel wordt aangeboden”, klinkt het. Daarna mag de spoorwegmaatschappij naar alternatieve verkoopkanalen kijken. Mits een aantal voorwaarden. Zo moeten de wachtzalen even lang openblijven als nu en moet er een verkoopautomaat beschikbaar zijn.

Goedkopere tickets in de daluren

“De NMBS streeft naar lagere tarieven buiten de spitsuren, om de beschikbare capaciteit tijdens de dalmomenten beter te benutten.” Met die opdracht zet de regering-Michel de deur open voor een aangepast tariefbeleid. Het moet de NMBS in staat stellen om meer reizigers aan te trekken en tegelijk haar opbrengsten te verhogen.

De NMBS krijgt de opdracht om met de grove borstel door haar tarieven gaan. Op dit moment biedt het spoor een amalgaam van biljetten, rittenkaarten en voordeeltarieven aan. Dat is zo ingewikkeld dat de reiziger er amper nog aan uit kan. Sociaal kwetsbare doelgroepen moeten wel nog altijd aantrekkelijke tarieven krijgen. In samenwerking met De Lijn en de MIVB moet de NMBS tegen 2020 in de belangrijkste steden een City Pass – één abonnement voor trein, tram, bus en metro – op de markt brengen.

Het commerciële tarievenbeleid past in de filosofie van deze regering om overheidsbedrijven meer vrijheid te geven.

Stopplaatsen zijn niet heilig

“Tot 2020 mogen er geen stations of stopplaatsen worden gesloten.” Minister van Mobiliteit François Bellot (MR) beloofde het plechtig toen hij twee jaar geleden zijn voorgangster Jacqueline Galant (MR) opvolgde. In de voorlopige versie van het beheerscontract, dat weliswaar tot 2022 loopt, is de sluiting van een stopplaats of station echter geen taboe.

Ruimtelijke ordening en verplaatsingsgedrag veranderen constant, klinkt het. “Om tegemoet te komen aan die evoluties zouden er nieuwe stopplaatsen kunnen worden geopend en zouden er bestaande stations en stopplaatsen kunnen worden gegroepeerd of geschrapt.”

Of er zoals in 2011 een hele rits stopplaatsen wordt geschrapt? Die kans is klein. De NMBS krijgt nog altijd de taak om meer reizigers aan te trekken. En binnen de zes maanden moet ze onderzoeken of Antwerpen een stopplaats kan krijgen voor de Eurostar. Nu rijdt de hogesnelheidstrein tussen Amsterdam en Londen de stad voorbij.

Comfort: van één naar drie sterren

Veel perrons in België steken nog maar 28 centimeter uit boven de grond, terwijl de instap van de trein op 76 centimeter ligt. Daarom krijgt de NMBS de opdracht om zoveel mogelijk perrons te verhogen. Rolstoelen, buggy’s en fietsen bollen dan vlot de trein in. De perrons moeten ook zoveel mogelijk overdekt worden.

Minder mobiele personen moeten de assistentie bij het opstappen van de trein niet altijd 24 uur op voorhand reserveren. Voor verplaatsingen tussen de grote stations volstaat 3 uur. Ook de website en de app van de NMBS moeten voor iedereen toegankelijk zijn.

En internet? Dat moet de NMBS niet per se zelf voorzien. De regering vraagt wel dat de NMBS “alle nuttige initiatieven” neemt om mobiele operatoren ertoe aan te zetten. Het gaat om het plaatsen van versterkers en wifi-stations.

Naar een lagere compensatie bij vertragingen?

Na maanden onderhandelen moet de regering nog een aantal belangrijke knopen doorhakken. Dat de vergoeding van de spoorbazen gekoppeld moet worden aan de stiptheid, daarover is iedereen het eens. Maar moet er ook een koppeling komen met de ticketprijzen? Precies door die koppeling ging het in het verleden fout. De NMBS haalde haar stiptheidsdoelstellingen niet, waardoor ze haar prijzen ook niet mocht opdrijven. Zo kwam ze terecht in een vicieuze cirkel.

Ook op tafel ligt de compensatievergoeding bij vertragingen. De NMBS ziet die liever ingeperkt omdat het haar veel geld en moeite kost. In de voorlopige versie is er sprake van een teruggeschroefde versie waarin kleine schades – onder de 2,5 of 4 euro – niet worden vergoed.

Als alles goed gaat, vallen de beslissingen volgende week op de ministerraad. Het vorige beheerscontract dateert al van 2008, onder toenmalig minister Inge Vervotte (CD&V). Het liep in 2012 af, maar door wissels binnen de regering en de spoortop werd de nieuwe versie steeds uitgesteld.