Direct naar artikelinhoud
Column

De polemiek voeren en tegelijk overstijgen: als De Wever dat kan, is hij superman

Carl Devos.Beeld Bob Van Mol

De politieke actualiteit volgens UGent-politicoloog en De Morgen-columnist Carl Devos.

Bart De Wever (N-VA) staat soms in zijn keuken, blijkt bij Jambers in de politiek. Of hij veel kookt, is onduidelijk, maar de komende weken mag hij zich aan een pudding wagen. Er zijn er veel die zijn nieuw recept willen testen. Groen begint er deze week aan in de Antwerpse gemeenteraad.

De cijferstorm die 14 oktober over ons losliet, houdt het zicht troebel, maar enkele krachtlijnen zijn al duidelijk. Burgemeester De Wever hield stand, een prestatie. Maar zijn overwinning was extreem nipt. Zonder behoud van zijn meerderheid had voorzitter De Wever niet kunnen maskeren dat dit, globaal gezien, geen goede verkiezingen voor N-VA zijn. Dat begreep hij als eerste. Er is een omslag nodig om over zes maanden zelf stand te houden én nog genoeg coalitiepartners te vinden. Mocht De Wever geen uitmuntend strateeg zijn, je zou er een paniekreactie in lezen.

Misschien is Le Nouveau De Wever echt en oprecht, meent hij elk woord van zijn grote koerswending, pardoes aangekondigd in het doorgaans overgeacteerde human interesttheater van Jambers. Al is pardoes niet zo plots. Er waren voordien al voortekenen, toen hij een opening naar Groen en haar thema’s maakte, maar dat tegelijk ontkende. Zijn gedaanteverandering ontbeert evenwel voorlopig geloofwaardigheid. Klinkt niet oprecht.

Hij, die van de verbale oorlog met links een handelsmerk maakte, heeft er nu ineens genoeg van, predikt nu op slag verzoening

Onder meer omdat die miraculeuze metamorfose vooral door eigenbelang gedreven lijkt. Zijn meerderheid is uiterst krap, eigenlijk onwerkbaar. Misschien wil hij vooral Open Vld en CD&V, die hij een gebrek aan loyaliteit verwijt, tot bescheidenheid en trouw dwingen door hen inwisselbaar te tonen. Hij wil ook in de districten, waar links soms sterk staat, meerderheden zonder N-VA vermijden. Toen hij op verkiezingszondag zijn nieuwe aanpak aan zijn districtbestuurders, verzameld in een achterkamer van de war room, kwam toelichten, vielen die net niet allemaal achterover van verbazing.

De Wever ziet de verkleuring van de samenleving en problemen opduiken, zoals mobiliteit en luchtkwaliteit, die N-VA te lang links liet liggen. Hij, die van de verbale oorlog met links een handelsmerk maakte, heeft er nu ineens genoeg van, predikt nu op slag verzoening. Misschien aangestoken door de rage van positieve en verbindende projecten. Als die aanhoudt, winnen onze politici volgend jaar de Nobelprijs voor de vrede.

Baby Thatcher

De onvoorziene koerswending van De Wever doet in de verre verte wat denken aan Guy Verhofstadt. Die wou in het begin van de jaren 90 een nieuwe, Vlaams-nationalistische, behoorlijk rechtse conservatieve partij stichten, met hulp uit de Vlaamse beweging. Het virulente antinationalisme van de latere Verhofstadt werkt bij wie deze voorgeschiedenis kent immer op de lachspieren. Dat plan ging niet door, Verhofstadt maakte de VLD. ‘Da joenk’ schreef befaamde Burgermanifesten. In die jaren ging hij verder op de lijn die hij in de tweede helft van de jaren 80 had uitgezet, toen hij als ‘baby Thatcher’ het besparingsbeleid van Martens incarneerde. Verhofstadt viel de sociale zekerheid aan, die hij grotendeels wou privatiseren. 

In 1995 moest de electorale bekroning volgen, maar Louis Tobback redde na het Agusta-schandaal de socialisten een jaar later in de verkiezingen van 1995. Omdat Verhofstadt begreep dat hij zo nooit aan de macht zou raken, vervelde hij tot een paarse bestuurder, om vanaf 1999 twee Belgische regeringen met links te leiden, gecentreerd rond de ‘actieve welvaartsstaat’. Met forse investeringen in de sociale zekerheid.

De vergelijking loopt danig mank. Ze toont wel dat een drastische ommekeer in de aanpak mogelijk is voor wie vreest uit de macht te vallen. Maar De Wever is een veel slimmere strateeg dan Verhofstadt.

Bocht van Bracke

Als zijn transformatie zich doorzet, vervelt N-VA nogmaals. De voormalige aanbodpartij, de ‘anderspartij’ die in tegenstelling tot de ‘trado’s’ (traditionele partijen, red.) voor ideeën en niet voor de macht gaat, lijkt op de achtergrond te raken. De ideologische souplesse van de piepjonge partij is dan wel ongezien, ook bij N-VA is ze niet grenzeloos.

De nationalistische eisen werden middels de ‘bocht van Bracke’ ingewisseld voor een sociaal-economisch herstelprogramma. Toen dat niet vlot liep, schoof de partij door naar migratie en identiteit. Dat lijkt ook wat minder aan te slaan dan verhoopt, zelfs het VB terug te brengen. Dus moet weer uit een ander vat getapt worden. Een die de hand reikt aan links, tegen polarisering en voor verzoening gaat. Bij eerdere koerswendingen kon N-VA alle verhaallijnen in één boodschap schuiven. Dat lijkt deze keer niet mogelijk.

De polemiek voeren en tegelijk overstijgen. Dat lijkt onmogelijk. Als De Wever dat kan, is hij superman

Enerzijds moet rechts straf uit de hoek blijven komen, om het VB te counteren en dat deel van de achterban binnen te houden. Dat wil zeggen, straffe tweets van Theo Francken. Dat leidt geheid tot oorlog met links. Zeker als N-VA straks zwaar in de sociale zekerheid wil snoeien, om de lamentabele begroting te redden. Tegelijk moet die oorlog vermeden worden. Moet de brug geslagen worden naar die centrumkiezers voor wie immateriële kwesties en medelijden, zelfs solidariteit met vluchtelingen een vorm van beschaving is.

De polemiek voeren en tegelijk overstijgen.

Dat lijkt onmogelijk. Als De Wever dat kan, is hij superman. Dat geen enkele N-VA’er hierover ook maar enige zucht slaakt, illustreert het verpletterend leiderschap van de chef. Hij mag het doen, maar hij zal het alleen moeten doen. Binnen zes maanden.