Topmagistrate Liekendael overleden

Het beeld van Liekendael die in september 1998, op de eerste dag van het Agusta-schandaal, op de vlucht slaat voor de televisiecamera's en fotografen is breed gekend.© PJB

Eliane Liekendael © BELGA

thumbnail: Het beeld van Liekendael die in september 1998, op de eerste dag van het Agusta-schandaal, op de vlucht slaat voor de  televisiecamera's en fotografen is breed gekend.
thumbnail: Eliane Liekendael

Eliane Liekendael is op 8 oktober op 90-jarige leeftijd overleden. Liekendael lijkt wel de verpersoonlijking van de wereldvreemdheid van de Belgische justitie 'Ik ben geen circusdier,' zei ze zelf.

filip verhoest

Als procureur-generaal bij het Hof van Cassatie stond Liekendael aan het hoofd van het openbaar ministerie, de groep magistraten die verantwoordelijk is voor de opsporing en vervolging van misdadigers, zoals in 1996 Marc Dutroux.

Ze raakte vooral bekend door het zogenaamde 'spaghetti-arrest'. Als procureur-generaal bij het Hof van Cassatie vroeg ze om onderzoeksrechter Jean-Marc Connerotte van de zaak-Dutroux te halen, nadat die was ingegaan op de uitnodiging voor een spaghettifeestje van enkele slachtoffers van Marc Dutroux. De onderzoeksrechter zou zich daarmee partijdig hebben opgesteld.

Eliane Liekendael verklaarde destijds dat ze dat 'met spijt' had gepleit. 'Nog nooit heeft mijn taak van magistraat me zo zwaar gewogen', zei ze later. 'Maar ik heb trouw gezworen aan de wet en die is onverbiddelijk.'

Door het 'spaghetti-arrest' verloren de ouders van de ontvoerde en vermoorde meisjes alle vertrouwen in het gerecht. Dat wantrouwen van gewone mensen in de Belgische justitie en zelfs de politieke instellingen van het land leidde tot de fameuze Witte Mars, in oktober 1996.

In november 1996 kreeg ze als procureur-generaal ook twee andere uiterst delicate dossiers voorgeschoteld: zedenzaken waarbij de namen van de toenmalige ministers Elio Di Rupo en Jean-Pierre Grafé vielen. Beiden werden uiteindelijk van elke verdenking vrijgesproken.Zoals zovele magistraten in die tijd kon Liekendael moeilijk overweg met de soms opdringerige audiovisuele media. De beelden van een wegvluchtende Liekendael voor de tv-camera's zullen haar blijven achtervolgen. 'Je ne suis pas une vedette', zei ze toen. 'En ik ben ook geen circusdier.'

Het beeld van de mediaschuwen topmagistrate moet worden bijgestuurd. Eliane Liekendael was een erudiet en verfijnd persoon, maar geen zonderlinge. Ze had als hoogste magistrate van het land eerder pogingen ondernomen om te communiceren met de bevolking, via enkele zeldzame interviews. Maar ze zag zich vooral als de verdediger van de belangen van de rechterlijke macht en dat bracht haar geregeld in conflict met de openbare opinie en met de politieke wereld die via wetswijzigingen de justitie de 21ste eeuw wilde binnenloodsen.

De spanningen tussen politiek en gerecht bereikten een kookpunt toen Eliane Liekendael als aanklager de ministers Guy Coëme en Willy Claes voor het Hof van Cassatie bracht wegens omkoping in de Agusta-Dassault-affaire. Haar optreden in dat 'proces van de eeuw' was tegelijk een illustratie van haar rechtlijnigheid en onverzettelijkheid: magistraten moesten er in haar visie alles aan doen om de wet te laten zegevieren, ook als zaten zoals in dit geval de hoogste politici op het beklaagdenbankje.