Brazilië kiest voor een uiterst rechtse president, maar wie is de "Trump van de tropen"?

Jair Bolsonaro werd geboren in de stad São Paulo als zoon van een tandarts met Duitse en Italiaanse roots. Intussen woont hij met zijn vrouw in een welgestelde buurt in Rio de Janeiro. Op 63-jarige leeftijd is hij president geworden van Brazilië, dat met 210 miljoen inwoners het land is met de vijfde grootste bevolking ter wereld.

In de ogen van veel Brazilianen is Jair Bolsonaro de man die de redding moet brengen voor Brazilië.  Sinds een paar jaar wordt het land geteisterd door een politieke en economische crisis. Het WK en de Olympische spelen laten enkel financiële putten achter. Zowel politici als bedrijfsleiders worden beticht en veroordeeld voor corruptie. Het dodelijk geweld in de steden stijgt. Vorig jaar zijn 64.000 moorden gepleegd. Kortom, Brazilië bloedt. De vraag is hoe Bolsonaro die wonde wilt stelpen. 

Brazilië is bovendien ook heel erg verdeeld. Kan de extreemrechtse Bolsonaro, die niet verlegen is om een racistische, seksistische of homofobe uitspraak, het land verenigen? 

"Ambitieus en agressief", zo wordt de jonge Bolsonaro in 1971 beschreven aan het begin van zijn militaire carrière. Brazilië bevindt zich op dat moment in een militaire dictatuur (1964-1984) waar er geen vrijemeningsuiting is, geen directe verkiezingen zijn en waar tegenstanders worden gemarteld. De jonge Bolsonaro dient deze staat 13 jaar als een kapitein in het Braziliaanse leger.

Intussen is er al 34 jaar democratie in Brazilië. Jair Bolsonaro wordt de 9e president van De Nieuwe Republiek. Maar toch spreekt hij met nostalgie over de militaire dictatuur. Zo benadrukt Bolsonaro dat er toen veel minder criminaliteit was. Zijn mogelijke overwinning wordt door tegenstanders dan ook als een slag in het gezicht van de democratie gezien. Zij vrezen een autoritair bewind.

Na zijn militaire loopbaan, begint Bolsonaro als raadslid namens de Christendemocratische PDC. In 1991 wordt hij parlementslid voor diezelfde partij. Tijdens zijn politieke carrière verslijt hij verschillende politieke partijen en krijgt amper wetsvoorstellen goedgekeurd. Pas dit jaar stapt hij over op de Sociaal-Liberale Partij (PSL), die onder zijn bewind een conservatieve koers gaat varen. 

Tijdens zijn verkiezingscampagne kreeg Bolsonaro een mes in de buik. Hij had verschillende darmperforaties en bloedingen en moest meermaals geopereerd worden. De steekpartij werd Bolsonaro bijna fataal, maar verheven tot martelaar werd hij alleen maar bekender en populairder. 

Vanuit zijn ziekenhuisbed bleef Bolsonaro campagne voeren. Via Twitter en Facebook-Live kon de presidentskandidaat zijn vele aanhangers bereiken. Met 10,5 miljoen volgers op sociale media, is hij de meest invloedrijke politicus op sociale media in Brazilië. 

De Braziliaanse messias - messias is overigens echt zijn 2e naam - heeft een aantal duidelijke plannen om zijn land te redden.  Bolsonaro wil de criminaliteit en corruptie elimineren, de economie doen herrijzen en het land teruggeven aan de 'ware burgers'. Een veilig, welvarend en rein Brazilië in enkele concrete stappen:

"Een goede bandiet is een dode bandiet", dat is het motto van Bolsonaro. In een land waar de criminaliteit hoogtij viert en veiligheid onder druk staat, pleit Bolsonaro voor keiharde repressie en een versoepeling van de wapenwetgeving. Elke deugdzame burger verdient een wapen om zichzelf te beschermen. Criminelen verdienen zwaardere straffen. Bolsonaro wil 16- en 17-jarige berechten als volwassenen. 

De afgelopen jaren kwam een immens corruptieschandaal aan het licht in Brazilië. Alle gevestigde partijen zijn betrokken, miljarden aan overheidsgeld zijn weggesluisd. Het volk is woedend en Bolsonaro wast zijn handen schoon. Hij wil een einde maken aan de graaizucht. Hij wil een kleinere staat, met minder ministeries en parlementszetels. Dit zou de kans op corruptie verkleinen. Militairen krijgen ministerposten.

Ook de Braziliaanse economie heeft nood aan een boost. Bolsonaro belooft staatsbedrijven te privatiseren, de belastingen voor bedrijven te verlagen en miljoenen jobs te creëren. Hij zet ook in op landbouw, veeteelt en industrie en wil wegen en spoorwegen aanleggen in het regenwoud.

Een laatste, opvallende punt op zijn programma is de 'herwaardering van de meerderheid'. Volgens Bolsonaro hebben verschillende minderheidsgroepen het te veel voor het zeggen gehad toen de Arbeiderspartij PT aan de macht was (2003-2016). Deze partij zette in op een progressief beleid, dat Bolsonaro een 'slachtofferpolitiek' noemt: "Vrouwen, indianen, homo’s, zwarten, ze zijn zogenaamd allemaal slachtoffers. Daar ga ik een einde aan maken". 

De conservatieve Bolsonaro vindt dat Brazilië een land zonder waarden en normen is geworden. Dat wilt hij veranderen. De hardwerkende, deugdzame burger moet terug centraal staan. Het traditionele gezin moet in haar waarden hersteld worden. Zelf heeft Bolsonaro 5 kinderen bij 3 vrouwen. Zijn enige dochter noemde hij "het resultaat van een moment van zwakte". De nieuwe president is fel tegen abortus, maar ziet sterilisatie als een goede oplossing om armoede en criminaliteit te bestrijden. 

Jair Bolsonaro werd tijdens zijn campagne omgedoopt tot 'Trump van de tropen'. Zijn tegenstanders zagen het als een waarschuwing om niet in dezelfde val te trappen als de Amerikanen, de Bolsonaro-aanhangers hoopten op eenzelfde golf van verandering. Maar van waar komt die bijnaam eigenlijk? 

Wel, een opvallende gelijkenis tussen de president en de presidentskandidaat is de focus op fake news. Bolsonaro beschuldigt de pers en de politiek er voortdurend van leugens te verspreiden en het volk te beliegen. De echte waarheid heeft enkel hij in pacht en verspreidt hij via Tweets of in Whatsapp-groepen. Dat zijn feiten mogelijk alternative facts zijn, laat zijn aanhangers koud.

Bolsonaro is, net zoals zijn Amerikaanse tegenhanger, niet bang om tegen politieke schenen te stampen. Hij zegt wat hij denkt: hij is een 'recht-voor-de-raap'-kandidaat, die zich niet bezig houdt met wat politiek correct is. Uitspraken als "te lelijk om verkracht te worden" of "een vader kan nooit trots zijn op een homo als zoon" zijn dan ook geen uitzondering bij Bolsonaro.

De vraag blijft natuurlijk of Bolsonaro een échte 'Trump van de tropen' wordt. De verkiezingen heeft hij alvast gewonnen.

VIDEO: bekijk hieronder het portret dat "Het journaal" maakte van Bolsonaro