Burgerinitiatieven boomen: "Mensen engageren zich nog wel degelijk als ze voelen dat ze het verschil kunnen maken"
Burgerinitiatieven trekken steeds meer mensen aan in Vlaanderen. Dat blijkt uit een onderzoek van de Hogeschool UC Leuven-Limburg. Bijna 80 procent van de initiatieven rapporteert een groei. "Mensen engageren zich dus wel nog degelijk", stelt onderzoekster Elke Plovie vast. Al is er ook een kanttekening: het gaat meestal om hoogopgeleide blanken.
Ouders die aan de schoolpoort actievoeren om propere lucht te eisen, een burgerplatform dat transmigranten uit het Maximiliaanpark onderdak probeert te bieden of Ringland in Antwerpen. De laatste jaren zien we steeds vaker burgerinitiatieven aan het werk, waarbij mensen zich engageren rond een initiatief waar zij menen dat de overheid tekort schiet.
"We zien inderdaad een bepaalde dynamiek van onderuit ontstaan door mensen die zichzelf organiseren op een aantal thema's die zij belangrijk vinden", zegt Elke Plovie, die onderzoek deed naar het fenomeen. Topthema's blijken ontmoeting, armoede en duurzaamheid. "Allemaal thema's waarvan burgers voelen dat er een nood is, en die nood daagt hen uit om zelf activiteiten op te zetten om daar verandering in te brengen."
In tegenstelling tot het klassieke vrijwilligerswerk of de traditionele politieke partijen, trekken de burgerinitiatieven kennelijk wel meer en meer mensen aan. "80 procent van de initiatieven geeft aan dat ze groeien, op vlak van activiteiten die ze organiseren, op vlak van mensen die ze bereiken, op vlak van leden. En dat is opvallend omdat je vooral geluiden hoort dat er een tekort is aan vrijwilligers, dat mensen zich niet meer engageren, dat mensen ook niet geïnteresseerd zijn."
"Vanuit die burgerinitiatieven zien we dat mensen daadwerkelijk wel nog engagement opnemen zolang ze voelen dat het voor hen relevant is en dat ze een verschil kunnen maken", aldus onderzoekster Plovie.
Blank en hoogopgeleid
Maar er is ook een "maar" aan het verhaal. De boomende burgerinitiatieven blijken namelijk niet representatief te zijn voor de hele bevolking. Kennelijk engageren zich vooral blanke mensen zich, die hoogopgeleid zijn en een sterk sociaal netwerk hebben waardoor ze slagkracht hebben om een aantal thema's in beweging te brengen.
"De diversiteit is heel beperkt. We zien vooral homogene clubs ontstaan", zegt Elke Plovie. "Daar moeten we waakzaam zijn want de stem van de burgerinitiatieven is dus niet representatief. Bepaalde stemmen hoor je helemaal niet in het debat. Daar ligt een belangrijke opdracht voor de overheid en het middenveld om die stem die vandaag niet gehoord wordt toch meer te gaan versterken in de publieke opinie."
"Overheid worstelt met kritische stem van burgers"
Met burgerinitiatieven proberen "gewone" mensen een gat op te vullen die de overheid volgens hen laat. "Maar de twee kunnen niet los van elkaar", vertelt onderzoekster Plovie. Zij ziet een dubbele relatie. "Meestal lopen de verhoudingen goed als het gaat over eenduidige kleine vragen waar de overheid makkelijk op kan inspelen of wanneer de burgerinitiatieven mee een beleidsdoelstelling van de overheid realiseren."
"Maar de overheden worstelen er veel meer mee als het gaat over complexe vragen waar ze zelf niet goed rond georganiseerd zijn en op het moment dat de burgerinitiatieven kritisch zijn. Dan voel je ineens dat de overheid niet meer weet of ze fan moet zijn van die burgerinitiatieven."
VIDEO: bekijk hieronder het verslag van "Het journaal"
