Direct naar artikelinhoud
Record

Ketting van "symbool van decadentie" Marie Antoinette verkocht voor recordbedrag

Een model showt de ketting van Marie Antoinette.Beeld Getty Images

Een halssieraad dat ooit heeft toebehoord aan Marie Antoinette, de Franse koningin die in 1793 onder de guillotine stierf, heeft op een veiling van Sotheby’s in Genève ruim 32 miljoen euro opgebracht – achttien keer de geschatte prijs. Nooit eerder is een sieraad voor zo’n groot bedrag verhandeld. 

Het sieraad dat tot nu toe voor het meeste geld van de hand ging, is een ketting uit de nalatenschap van actrice Elizabeth Taylor. Die bracht in 2011 ruim 10 miljoen euro op. Het geveilde sieraad van Marie Antoinette – onderdeel van een collectie die werd aangeboden door de familie Bourbon de Parme – bestaat uit een aantal ingelegde diamanten en één grote parel.

Er duiken nog geregeld voorwerpen van Marie Antoinette bij veilingen op. Zo werd in 2012 50.000 euro neergeteld voor pantoffels van groene en roze zijde die ze ooit heeft gedragen. Ook daarop werden biedingen gedaan uit alle delen van de wereld. Waaruit maar weer blijkt dat de Franse koningin, als een van de beroemdste guillotine-slachtoffers, nog altijd tot de verbeelding spreekt.

Marie Antoinette wordt geassocieerd met woorden die zij waarschijnlijk nooit heeft uitgesproken: dat de armen maar cake moesten eten

Marie Antoinette (1755-1793) wordt tot op de dag van vandaag geassocieerd met woorden die zij naar alle waarschijnlijkheid nooit heeft uitgesproken, namelijk dat de armen maar cake moesten eten als er geen brood meer was. In feite is deze uitspraak ontleend aan Les Confessions, het autobiografische boek van filosoof Jean-Jacques Rousseau uit 1782. Maar deze uiting van onverschilligheid tegenover het lot van de minderbedeelden strookte wel met het imago dat Marie Antoinette bij haar Franse landgenoten genoot.

Een kardinaal, prostituee en vrijmetselaar

Als dochter van de Oostenrijkse keizerin Maria Theresa was zij opgegroeid in weelde. Haar huwelijk, op vijftienjarige leeftijd, met de Franse kroonprins – de latere koning Lodewijk XVI – werd opgeluisterd door meerdaagse braspartijen waaraan duizenden mensen deelnamen. In de tuin van lustoord Versailles liet ze een arcadische boerderij bouwen waar zij en haar hofdames zich als melkmeisje of herderinnetje verkleedden. 

En zij was – ironisch in het licht van de veiling van deze week – het middelpunt van een ingewikkelde fraudezaak met juwelen waarbij ook een overspelige kardinaal, een prostituee en een vrijmetselaar waren betrokken. Zij bleek ten onrechte van betrokkenheid bij deze ‘affaire van de diamanten ketting’ te zijn beticht, maar de zaak droeg wel bij aan haar kwalijke reputatie.

Die reputatie was maar tot op zekere hoogte verdiend. De oorlogen die Frankrijk voerde en de privileges die de adel voor zichzelf opeiste, droegen veel meer bij aan de armoede van de gewone Fransen dan de uitspattingen aan het Hof. En de feitelijke invloed van Marie Antoinette op het regeringsbeleid was maar heel bescheiden. Toch belichaamde zij het regime waartegen het volk in opstand kwam. Dit hing ook samen met het feit dat zij buitenlandse was. In die zin lijkt haar tragische lot op dat van de laatste tsarina, de uit Hessen afkomstige Alexandra. Ook die werd, 100 jaar geleden, door revolutionairen ‘terechtgesteld’. De kogels die op haar werden afgevuurd ketsten lange tijd af op de juwelen die zij in haar korset had verstopt.