Ethan en Joel Coen over hun nieuwe film: “Sciencefiction? Geen interesse”

The Ballad of Buster Scruggs ging op het filmfestival van Venetië aan de haal met de prijs voor beste scenario. Misschien ligt het daaraan; de Coens zijn vrolijk. En de broers, doorgaans grossierend in ontwijkende antwoorden, práten zowaar. De koningen van de donker-komische film, waarin de mens altijd weer faalt, zitten ontspannen naast elkaar op een bankstel. De dunne baard van Ethan (61) is rossig, die van Joel (63) grijs.

Hun achttiende film bestaat eigenlijk uit zes korte films over het Wilde Westen, in almaar wisselende vorm. Alsof de Coens een kast klassieke Hollywood-westerns hebben leeggehaald en aan het werk zijn gegaan met allerlei archetypen: de bankoverval, de zingende cowboy, het pistoolduel, goudkoorts, de huifkartocht door indianengebied. De rode – of zwarte – draad door het zestal films is de dood, die immer nabij is.

Is dit de Coen-film met de meeste doden?

Ethan: “O, dat wordt rekenwerk, daar moet je echt voor gaan zitten. We hadden lol met Javier Bardem bij het schatten van zijn score, destijds bij No Country For Old Men. Die was toch vrij hoog. Als je alles optelt, zou het aantal doden in The Ballad of Buster Scruggs hoger kunnen zijn. Vraagje: reken je die passagiers in de koets in de laatste episode als dood?”

Joel: “Ik denk dat je dat wel moet doen.”

Ethan: “Ja, maar je ziet niet hoe ze doodgaan. Hmm. Het hangt er echt van af hoe je telt.”

Is het iets waar je beter in wordt als filmmaker, door de jaren?

Ethan: “Het tellen van de doden?”

Het ombrengen van personages. Er zitten enkele zeer kunstige moorden in The Ballad of Buster Scruggs.

Ethan: “Die schotenreeks aan de kaarttafel is wel echt een goede ja, maar ik zal hem hier in dit interview verder niet verraden.”

Joel: “Ja, die ene moord van Buster vraagt wat oefening – in je debuutfilm film je dat niet zo, veronderstel ik. Dit is voor gevorderden.”

Ethan: “We zijn nu meesters.”

Waarom verklaart de zingende cowboy en moordenaar Buster aan het begin van de film dat hij géén misantroop is?

Ethan: “Buster lijkt mensen best aardig te vinden. Zelfs al wijzen de grote aantallen door hem omgelegde mensen op het tegendeel.”

Het klonk bijna als een beginselverklaring van jullie, de filmmakers.

Ethan: “Daar zit wel iets in, ja. (Het werd de Coens door critici weleens voor de voeten geworpen, die misantropie: dat de broers zelden echt lijken te geven om al hun stuntelende personages, red.)”

Joel: “En als Buster zelf sterft, weet hij zijn eigen dood te relativeren. Dat pleit wel voor hem, toch?”

Is een uit zes delen bestaande film moeilijker te maken dan een speelfilm?

Joel: “Om in elkaar te zetten wel. Alsof je jongleert met zes films tegelijk.”

Ethan: “Om te beginnen ís de western al moeilijk, als genre. Veel wordt buiten gefilmd en de natuur werkt niet altijd mee. Of met paarden, die nou eenmaal altijd moeilijk doen. En als je dan ook nog om de week een ander verhaal filmt, wordt het een schizofrene oefening.”

Joel: “De verhalen zijn los van elkaar bedacht. Op een zeker moment realiseerden we ons: het zijn allemaal westerns. Wat zullen we ermee doen? Zo evolueerde het tot een soort bloemlezing. En we houden van dit soort omnibusfilms. Zoals ze die vroeger in Hollywood maakten, of de Italiaanse uit de jaren 70.”

De indianen in The Ballad of Buster Scruggs vormen een soort natuurkracht, duiken af en toe op. Heeft u overwogen ze ook een eigen verhaal te geven?

Ethan: “De westerns die wij vroeger zagen hadden bijna altijd een wit hoofdpersonage. Het kidnappen van een wit iemand door indianen is een soort subgenre in de western. Wij zijn ook niet bekend met de verhalende traditie van de oorspronkelijke bewoners van de VS. Die bestaat natuurlijk wel, maar wij weten er niets van. Zo’n verhaal zou moeten worden geschreven door een oorspronkelijke bewoner van de VS.”

Joel: “Wij leggen ons perspectief doorgaans bij witte mannen uit de middenklasse. (lacht)”

Ethan: “Of soortgelijke mensen.”

Joel: “Omwille van wie we zelf zijn.”

Onlangs zei Joel zich te verbazen over de hoeveelheid ironie die men altijd weer vermoedt in uw oeuvre.

Joel: “Dat doe ik ook.”

Ethan: “Maar waarom denken al die mensen dat? Ik vermoed omdat wij enthousiast zijn over oudere filmgenres, enthousiaster dan de meeste mensen. Mensen ontwaren dat enthousiasme in onze films en denken: ‘Ik voel dat zelf niet zo, dus dan zal hun enthousiasme wel een soort commentaar zijn op die oudere films.’ Dit is maar een gok, hoor.”

Joel: “Het is zit ’m in nog iets, denk ik. We zijn enthousiast over die oudere genres ja, maar we willen niet eenvoudigweg replica’s maken. We roeren er andere dingen doorheen, ik denk dat de combinatie…”

Ethan: “…mensen verwart. We maken ook geen pastiches. Maar mensen zien ze als pastiches.”

Gaat het u ooit lukken dat idee weg te nemen?

Joel: “Ik denk het niet. Mensen lezen erin wat ze willen. Het maakt ons ook niet uit. Het is alleen niet een lezing die wij delen.”

Zijn er weleens acteurs die nee zeggen als ze gevraagd worden voor een Coen-film?

Ethan: “O, zeker wel.”

Joel: “Dat gebeurt voortdurend. Omdat ze het te druk hebben, of gewoon niet geïnteresseerd zijn. Niet geïnteresseerd in het personage.”

Ethan: “Soms ook acteurs met wie we eerder al eens hebben gewerkt.”

Is dat dan pijnlijk?

Joel: “Nee.”

Ethan: “Het is juist een goed teken, hebben we geleerd. Als iemand zichzelf niet ziet als een personage…”

Joel: “…dan is het niet de juiste acteur of actrice. Dan hadden wij ongelijk. Soms moet dat je worden gezegd door de acteurs. Ik ben getrouwd met een acteur (Frances McDormand, Oscar-winnares voor ‘Three Billboards Outside Ebbing, Missouri’, red.). Zij slaat voortdurend rollen af, ook van regisseurs die zeer interessant zouden zijn om mee te werken. Als ze denkt dat ze een bepaald personage gewoon niet in huis heeft, bijvoorbeeld. Er zijn allerlei redenen om iets niet te doen.”

Ethan: “Of om het geld! Dat is ook oké.”

Joel: “Ja! Serieus, dat kan ook. Wij hebben dat grote geld niet. Er zijn mensen die geen drie maanden van hun leven ergens in pakweg Omaha willen rondhangen voor 10 cent. Ook goed. Als iemand zegt: ‘Deze rol is niets voor mij’, dan stel je verder geen vragen.”

Tom Waits lijkt gemaakt voor zijn rol als goudzoeker in The Ballad of Buster Scruggs. Was hij moeilijk te strikken?

Joel: “Nee, hij dook erin. Tom begreep het meteen. ‘O, ik weet het al’, zei hij. ‘Dit is Walter Huston in The Treasure of the Sierra Madre!’, een van de grootse goudzoekersrollen in de filmgeschiedenis.”

Ethan: “Tom is zo iemand die de oude genres begrijpt en waardeert.

“Een paar delen van The Ballad of Buster Scruggs bedachten we vijfentwintig jaar geleden al. We schreven ze en stopten ze in een la, met de ambitie om er ooit wat mee te doen.”

Liggen er nog meer verhalen in die la?

Joel: “Er zijn wel wat dingen.”

Ethan: “Vooral fragmenten. Je weet hoe dat gaat: soms valt er onderweg wat af, dat vergeet je dan weer. Er is een spoor van rotzooi.”

Joel: “Het meeste is niet uitgedacht op een coherente manier, maar een paar dingen ook wel.”

Hebben jullie nooit aan bijvoorbeeld sciencefiction gedacht?

Joel: “O nee.”

Ethan: “Geen interesse. En dat is deels verbonden aan taal, hoe personages praten. De western rekt dat eigenlijk het verst op, voor ons. Er móét nog iets van een connectie zijn met onze werkelijkheid. Zodat we weten hoe ze praten. Bij de western kunnen we dat nog nét aanraken.”

De western is de Coen-grens?

Ethan: “Ja.”

Joel: “Als je in de toekomst gaat, heb je te maken met van die vreemde problemen. Dragen ze tunieken? Knopen of ritsen? Maakt het iets uit? Willen we daarover nadenken? Maar ja, dat moet dan dus.”

Ethan: “We willen niet alles zelf bedenken, probeert Joel te zeggen. Het is zo al moeilijk genoeg.”

Vanaf 16/11 op Netflix. Lees hier de recensie.