De wereld alsnog redden in 10 stappen: "Enkel met dit noodplan halen we het nog”

“Zonder drastische ingrepen dreigen de ijskappen en Groenland onherroepelijk te smelten. Daarom hebben wij een noodplan gemaakt.” Anders Wijkman, voormalig Zweeds politicus, en Sandrine Dixson-Declève, milieuadviseur voor de grootste internationale instellingen en bedrijven, zijn voorzitter en covoorzitter van de Club van Rome en die vond het meer dan tijd voor een noodscenario.

De selecte club is een internationale denktank van vooraanstaande wetenschappers en economen, zakenmensen, voormalige staatshoofden en topambtenaren. Ze werken sinds vijftig jaar samen met onderzoeksinstituten om ‘de toekomst van de mensheid veilig te stellen’. Het bekendst is hun studie ‘Limieten aan de groei’ uit 1972, een prognose over de impact van economische groei en bevolkingsgroei. Ondoordachte groei zou de geïndustrialiseerde maatschappij in de 21ste eeuw zwaar in de problemen brengen, klonk het.

Doemdenkerij

‘Doemdenkerij’, oordelen sommigen, maar heel wat van die voorspellingen komen uit. Wijkman: “In 1972 waren we met 3,3 miljard, nu met 7,6 miljard. Ondertussen zijn we de helft van de bovenste lagen vruchtbare grond kwijt, is 90 procent van de visbestanden overbevist of bijna overbevist, is de helft van de tropische wouden en 60 procent van de gewervelde landdieren verdwenen en moeten we de uitstoot tegen 2030 halveren en tegen 2050 tot nul reduceren om enorme menselijke en economische verliezen te voorkomen. Dat kunnen we alleen met een noodplan het hoofd bieden.”

Het is geen dik rapport maar staat op twee A4’tjes. “Het zijn tien ingrepen die op korte termijn het meest effect opleveren voor een economisch en sociaal haalbare groene omwenteling”, zegt Dixson-Declève.

Eerst en vooral moet het tegen 2020 gedaan zijn met nieuwe investeringen in steenkool, olie en gas en met subsidies voor die fossiele brandstoffen, goed voor jaarlijks vijf biljoen dollar. Tegen 2050 moet de fossiele industrie uitgedoofd zijn.

Omgekeerd is het onontbeerlijk investeringen in hernieuwbare energie, energie-efficiëntie en technologie voor lage CO2-uitstoot te verdriedubbelen. Nog voor 2025 moet dat in de meest vervuilende sectoren zo zijn en ontwikkelingslanden moeten daarbij financiële steun krijgen.

Welvaartsstaat

Ook groene taksen en een koolstofprijs staan in het tienpuntenplan. “Maar dat is absoluut geen maatregel tegen de gele hesjes”, benadrukt Dixson-Declève. “De opbrengst van belastingen op vervuiling moet gaan naar innovatie maar zeker ook naar de welvaartsstaat en de meest kwetsbare groepen.”

Het plan neemt zelfs de allerrijksten in het vizier. “De omschakeling moet fair zijn en verliezers bijstaan”, staat er. Getroffen industrieën hebben recht op steun bij de overstap naar een minder vervuilend alternatief en de 10 procent rijksten moeten we aanmanen hun broeikasgasuitstoot tegen 2030 te halveren. Wijkman: “Dit moet door rijken gedragen worden, want zij zijn verantwoordelijk voor de helft van de uitstoot.”

Eveneens pleit de Club van Rome het bruto nationaal product en groei als belangrijkste criterium voor onze welvaart te vervangen door criteria die welvaart en welzijn veel preciezer meten. Ze acht het ook nodig de bevolkingsgroei “onder controle te houden”. Dixson-Delclève: “Dat klinkt controversieel, maar natuurlijk pleiten we niet voor een eenkindpolitiek, wel voor beter onderwijs, gezondheidszorg en vrouwenrechten zodat meisjes en vrouwen zelf kunnen kiezen hoeveel kinderen ze krijgen.”

Klimaatproof cement

Veel technologie is eveneens cruciaal. Zo moet er tegen 2020 een internationale taskforce zijn die uitdoktert hoe disruptieve technologie ‘lastige’ sectoren zoals de zware industrie klimaatproof kan maken. “Dat kan enorm worden. Er zijn nu al papier-, aluminium-, staal- en cementfabrieken die bijna niet vervuilend zijn. Die technologie moet nu meteen exponentieel groeien”, zegt Dixson-Declève.

Technologische innovatie en slimme strategische keuzes zijn daarnaast nodig om tegen 2020 lekken van koelstoffen tegen te gaan en materialen massaal te gaan hergebruiken.

Een laatste punt is landbouw en bosbouw. Want iedere ploeg in de grond doet CO2 vrijkomen en iedere boom neemt de stof op. “Verdriedubbel de investeringen in herbebossing, vergoed landbouwers om CO2 in de grond te laten dankzij nieuwe technieken”, zo luidt het advies.

Trump

Over ggo’s en kernenergie rept het plan niet. “Omdat die soms wel en soms niet aan te raden zijn, afhankelijk van de context. België moet voor het kerncentrales sluit bijvoorbeeld zeker zijn dat er groene alternatieven zijn”, zegt Dixson-Declève, die milieu-adviseur voor de centrale in Tihange was.

Is dit allemaal haalbaar? “De middelen en de kennis zijn er”, zegt Dixson-Declève. “Dit kan een sociale, economische en groene renaissance worden. Wat nodig is, is de wil van leiders en van burgers. Dit plan is een heldere leidraad voor regeringen. Als die er niets mee doen, zullen burgers steeds meer op straat komen en rechtszaken starten met deze eisen in de hand.”

Dat de Amerikaanse regering net nu ook een einde maakt aan subsidies voor elektrische wagens, maakt weinig indruk. Dixson-Declève: “Ondertussen gaan veel staten, steden en bedrijven wel de goeie kant uit. De investeringen dikken aan en velen veranderen hun visie. In oliestaat Texas vind je de sterkste aanhang van hernieuwbare energie. De wereld is veel groter dan Trump.”