"België opnieuw met de billen bloot”: 27 landen ondertekenen klimaattekst, maar ons land kibbelt over e-mail

De wankele klimaatreputatie van ons land heeft opnieuw een knauw gekregen. De Vlaamse regering weigerde op de klimaattop in het Poolse Katowice een verklaring te ondertekenen waarin 27 landen, inclusief onze buurlanden, zich engageerden om meer maatregelen te nemen tegen de opwarming van de aarde. De zogenaamde ‘High Ambition Coalition’ kreeg de steun van de Europese Commissie. Door het Vlaamse veto haakte België af.

Kort voor de beslissing, om 11.16 uur, rolde op het kabinet van Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) een mailtje binnen met de tekst van de verklaring. Daarbij stond een dringend verzoek om voor 12 uur een antwoord te geven. “Maar onze kabinetschef zat op dat moment in een vergadering, waardoor hij de mail pas om 12.36 uur heeft gezien”, verklaart Lisa Lust, de woordvoerder van Bourgeois.

Voor de regeringsleider was dat het breekpunt. “We gaan vriendelijk blijven: het getuigt niet van goed bestuur om een internationaal engagement aan te gaan in een half uur tijd, zonder dat de experts de tekst kunnen lezen. Zulke zaken moeten in de ministerraad besproken worden.” Vlaanderen heeft het nu al moeilijk om zijn groene ambities te halen, klinkt het. Die zomaar verhogen, is onverantwoord. “Loze engagementen zijn niet aan ons besteed.”

Daags voordien had Vlaams milieuminister Joke Schauvliege (CD&V) nochtans hoge verwachtingen geschapen. Vanuit Polen zei ze dat ons land zich bij de meest ambitieuze lidstaten van de Europese Unie moest scharen. Die belofte belandde in de prullenmand. Haar verklaring? “Ik verdedig het regeringsstandpunt. Meer ambitie is goed, maar dan graag concreet en na een bespreking in de regering.” Lees: CD&V moet zich neerleggen bij N-VA.

Perceptiestrijd

Is dat zo? Achter de schermen woedt een hevige perceptiestrijd. Bij de christendemocraten valt te horen dat N-VA stokken in de wielen steekt omdat premier Charles Michel (MR) op het federale niveau wil scoren op klimaat. Sinds het vertrek van N-VA noemt Michel het een speerpunt. Die verklaring werkt als een rode lap op een stier, klinkt het. “N-VA gunt de premier niet dat hij een positief verhaal rond klimaat spint.”

Dat de timing van een simpel mailtje aan de basis ligt van een internationale beslissing, vinden zowel liberalen als christendemocraten ongeloofwaardig. Achter elke internationale klimaattop zit een hele machinerie. De mail is in hun ogen een excuus voor N-VA om de rechts-economische flank af te dekken en te voorkomen dat de motor van Michel II aanslaat. Zo lijkt de federale regeringscrisis ook af te stralen op Vlaanderen.

Mailverkeer dat De Morgen kon inkijken lijkt die these te ondersteunen. Het toont aan dat het njet van N-VA niet van Bourgeois, maar wel van minister Liesbeth Homans kwam. De mail werd kort na ontvangst bij Bourgeois doorgestuurd naar haar kabinetschef en adjunct-kabinetschef. Die laatste velde iets voor 12 uur het verdict, met het kabinet-Bourgeois in cc: “Dit wijkt af van het standpunt DGE (de Europese dienst van Buitenlandse Zaken, ADB). Het dient eerst op de Vlaamse regering besproken te worden alvorens hiermee ingestemd kan worden.”

Met de billen bloot

Eerste vaststelling: het verzet van N-VA heeft weinig te maken met de timing of de procedure, eerder met de inhoud. Tweede vaststelling: opnieuw speelt het kabinet-Homans een belangrijke rol in het tegenhouden van een hogere klimaatambitie. Verschillende bronnen wezen haar kabinet ook al aan voor de nee-stem die België uitbracht over de aangescherpte Europese richtlijn voor meer energie-efficiëntie.

Bij N-VA pikken ze het echter niet dat zij de zwartepiet krijgen. Op de laatste ministerraad voor Polen kreeg Schauvliege de vraag of zij een mandaat nodig had. Het antwoord was neen. Zo is het makkelijk om grote beloftes te maken, vinden ze. Waarom zocht ze niet eerst een consensus? En hoe zit het met haar eigen beleid? “Zelfs om de huidige doelstellingen te halen, zal de landbouw een veel grotere inspanning moeten leveren.”

Hoe dan ook is deze episode schadelijk voor de reputatie van ons land. Zelfs als de Vlaamse regering zich nog achter de ‘High Ambition Coalition’ schaart, wat niet uitgesloten is, is de schade een feit. Vrijdag loopt de klimaatconferentie in Katowice af. Het momentum is voorbij. “België staat opnieuw met de billen bloot”, zegt Joeri Thijs van milieuorganisatie Greenpeace. “Dit is een loodzware historische verantwoordelijkheid.”