Het gaat zo slecht nog niet met de Vlaamse media
Vandaag vindt in de Bozar in Brussel Media Fast Forward plaats, een jaarlijks evenement waar de toekomst van de media wordt verkend. Het afgelopen jaar zullen we herinneren als het jaar waar traditionele media vaak als fake news media werden bestempeld. De combinatie democratie en technologie smaakt dan ook bitter in 2018, schrijft Fredo De Smet. Al vindt hij tegelijk dat het allemaal zo slecht niet gaat met onze media. Zo stemmen verschillende mediaprojecten van het afgelopen jaar hem optimistisch.
“We moeten ervoor zorgen dat onze tijd online time well spent is”, zo opende James Williams vorig jaar het Media Fast Forward event. De woorden van deze onbekende technologie-ethicus werden enkele weken later herhaald door de meest bekende technologie-ondernemer ter wereld: Mark Zuckerberg. “Facebook zal meer time well spent worden”, zo beloofde Zuckerberg plechtig tijdens zijn historische (en ook robotische) getuigenis voor het Congres en de Senaat in de Verenigde Staten.
Een klein jaar later moeten we vaststellen dat Facebook er niet veel anders uitziet dan toen. Zo snel gaat dat natuurlijk niet. Zuckerbergs ogen waren dit jaar bovendien gericht op Brazilië en de presidentsverkiezingen daar. Vanuit een heuse war room werden honderden profielen en tientallen pagina’s ontmaskerd op Facebook. Maar daar is het WhatsApp (ook van Facebook) dat Zuckerberg zorgen baart. Valse berichten en onbetrouwbare verhalen tierden welig onder aanhangers van Jair Bolsonaro. Weet dat Brazilië meer dan 120 miljoen gebruikers van deze gratis chat-app telt.
Het begrip "war room" zal blijven hangen de komende jaren, want ondertussen weten we dat Bolsonaro president zal worden. Jawel, een oud-militair die Donald Trump als inspiratie lijkt te gebruiken. Net zoals Trump ondermijnt Bolsonaro traditionele pers door ze consequent als fake news media te bestempelen. Tegelijkertijd gebruiken ze digitale kanalen om vrienden klaar te stomen voor een nieuwe legislatuur (of dictatuur?).
“Waar gaat dit over?”, vroeg ik enkele weken geleden aan collega Tim Verheyden. “Het lijkt wel op een identity war”, antwoordde hij. We keken elkaar aan, wachtend op de koffie. En op antwoorden. Want het zijn grote vragen die we onszelf stellen. De combinatie democratie en technologie smaakt bitter in 2018. De Franse filosoof Jean Baudrillard, die medio jaren 80 de waarheid al failliet verklaarde, zei ooit schertsend: “It is always the same: once you are liberated, you are forced to ask who you are”. Wie zijn we? Wij de media professionals. En tegelijk ook, wij de burgers?
Hoe verhoudt technologie zich trouwens tegenover de burger? Of zijn er enkel gebruikers, geen burgers, op het internet te vinden? En welke rol speelt de media in deze context? Het zijn enkele van de vele vragen die ik aan Jamie Bartlett wil stellen. "The People vs The Tech", zo heet het laatste boek van Bartlett. How the internet is killing democracy (and how we save it), is de ondertitel van het pamflet dat zowel Tim Verheyden en ik verslonden hebben. Reden genoeg om de auteur op het Media Fast Forward slotdebat uit te nodigen, een gesprek dat je kan volgen op VRT NU.
Enkele mediaprojecten van het afgelopen jaar stemmen mij optimistisch
Maar Trump, brexit of Brazilië ten spijt, we moeten ook durven beseffen dat het helemaal zo slecht niet gaat met onze media. Ja, veranderingen lijken steeds sneller te gaan. Maar ik ontmoet veel collega’s die rond opportuniteiten werken, in plaats van problemen. En in deze zin hebben digitale technologie en sociale media ook nog steeds een emancipatorische kracht. De inhoud van het jaaroverzicht zal je misschien niet vrolijk maken. Daaronder liggen enkele fantastische mediaprojecten die mij optimistisch stemmen. Sommige daarvan zijn soms onzichtbaar; zoals de vele radio-innovaties bij Medialaan en de aanhoudende focus van initiatieven zoals het onlinemagazine Charlie magazine of de website en YouTube-kanaal Zwijgen Is Geen Optie. Anderen zijn makkelijker leesbaar. Op de manier hoe VRT NWS de verkiezingen bracht, ben ik oprecht trots. Op de manier waarop De Standaard met CurieuzeNeuzen gezonde lucht tot het thema van 2018 maakte, ben ik (en ik niet alleen) oprecht jaloers.
Een ode aan de change-makers
Media Fast Forward is dit jaar dan ook een ode aan de change-makers. Op de affiche staan meer dan 100 media professionals voor wie buiten de lijntjes kleuren business as usual is. Deze vaak onbekende professionals plaveien het pad voor de media van morgen. Vanuit het idee "business as unusual" werden verschillende talks gecureerd, elk met een eigen insteek of uitdaging. Investeer je als uitgever in technologie of in talent? Wat zijn geslaagde digitale formats? Welke communities bereiken we te weinig? Wat brengt de toekomst van sports media? Welke interacties worden werkelijkheid en hoe gebruiken we data om onze diensten te verbeteren? Hoe gaan we op een ethische manier met Artificiële Intelligentie (AI) om? … Het zijn vragen die we met zorg en eerbied stellen op kleine en verrassende podia in Bozar.
Dit media-jaar bestond uit interessante momenten, nu moeten we van een moment naar een movement evolueren
Je leest het. Er zijn veel vragen. De uitdagingen voor onze sector zijn groot en talrijk. Maar ik merk op dat er ook veel goede voorbeelden zijn. Dit media-jaar bestond uit interessante momenten. De volgende stap is van dit moment naar een movement te evolueren. Een mediabeweging waarin mediawijsheid centraal staat en die mensen informeert, inspireert en vooral verbindt.
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.