De 5 boeken die het leven van televisiemaker Tom Lenaerts hebben veranderd

 “Sinds we kinderen hebben, lees ik veel minder”, moet Lenaerts al meteen toegeven. “Je hebt gewoon minder tijd, of minder tijd in je hoofd, om te lezen. En als je kinderen ouder worden, merk je dat je al eens opnieuw een tijdschrift of een langer artikel kan lezen. Nu zijn er weer momenten dat ik een boek kan vastpakken. Maar tot ze allemaal het huis uit zijn, denk ik dat die momenten schaars zullen blijven.”

Hij omschrijft zichzelf dan ook als een “vakantielezer”. Zijn e-reader vindt hij daarbij “fantastisch”. “Je moet niet langer acht boeken meenemen in je valies. Ik kan ook nooit op voorhand een boek kiezen als ik op vakantie ga. Je denkt ook altijd dat je meer tijd gaat hebben om te lezen en dan blijkt dat je de helft van de boeken voor niets hebt meegebracht. Daarnaast kan ik met een e-reader in de zon lezen, voor de ouder wordende Tom Lenaerts kan ik de lettertjes wat groter maken en het weegt niks om het boven je hoofd te houden als je in bed ligt.”

In zijn telefoon schrijft hij bij de notities allerlei tips voor boeken en series op. “Voor ik op vakantie ga, kijk ik daarin.” Als hij dan toch nog inspiratie te kort heeft, weet hij meteen welke vrienden hij –vaak nog op de avond vóór hij op reis vertrekt- kan bellen voor tips. “Als je een goede reeks of boek wil weten, dan is Guy Mortier (journalist en oud-hoofdredacteur bij Humo nvdr.) bijvoorbeeld een goeie.” 

Ook “Winteruur”, een programma dat gemaakt wordt door Lenaerts’ productiehuis Panenka, is een inspiratiebron. “Dat is het mooiste programma ter wereld, misschien niet om naar te kijken maar wel om te maken. Uit elke opname van “Winteruur” is er wel iets dat je leert: ofwel leer je een tekst kennen ofwel leer je op een andere manier je gast kennen, maar qua inspiratie is dat een droom om te maken.”

Er is wel één schrijver die er voor Lenaerts bovenuit steekt: “Als Haruki Murakami een boek uit heeft, dan zal ik dat altijd meteen lezen.” Al bedenkt hij zich snel dat er tussen zijn vijf gekozen boeken geen enkel boek van Murakami staat. “Terwijl hij net mijn absolute favoriet is.”

En zo volgen er nog twee namen van schrijvers die zijn lijstje niet hebben gehaald, maar er toch hadden moeten tussenstaan: Paul Baeten Gronda en Tom Lanoye. “Paul Baeten Gronda heeft mee “Over water” geschreven. Hij schreef ook al vijf romans. Schandalig dat ik geen boek van hem heb gekozen.” Maar ook Tom Lanoye noemt hij “superbelangrijk”. “Toen ik 16 jaar was heb ik mij ooit voorgedaan als een student om hem te kunnen interviewen voor een studentenblad. Om maar te zeggen hoe belangrijk hij voor mij was. Met Tom Lanoye gebeurde er iets in de literatuur: dat bewoog, dat leefde, dat inspireerde.”

Tom Lenaerts heeft alles gelezen van Alessandro Baricco. Hoewel hij ook de fictieboeken van Baricco “heel schoon” vindt, kiest hij voor zijn boekenlijstje “De barbaren” uit. Non-fictie, en eigenlijk een verzameling van columns van Baricco in de Italiaanse krant La Repubblica. “Het is het boek dat ik het meest cadeau heb gegeven. Zeker vijftig keer heb ik het al cadeau gegeven.” Een boek cadeau geven is iets wat Lenaerts wel vaker doet. Als hij bijvoorbeeld ergens gaat eten, dan geeft hij in de plaats van de “traditionele” fles wijn graag een boek aan de gastheer of gastvrouw.

Het boek “De barbaren” noemt hij alvast een echte eye-opener. “Eens je het gelezen hebt, ga je anders kijken naar de wereld. Iets in de diepte kennen, beschouwen wij bijvoorbeeld als waardevol, terwijl we eigenlijk moeten omarmen dat alles in de breedte is. We hebben bijvoorbeeld respect voor iemand die alles tot in de kleinste details kent van de 19e eeuwse Romantische literatuur. Hij of zij kent dat in de diepte. Iemand die van alle literatuur een beetje kent, dat vinden we dan maar niks. Baricco laat je anders kijken naar een soort cultuursnobisme.”

“Ik geef soms het volgende voorbeeld: stel, je vraagt me naar een goed restaurant in Parijs. Ik kan dan een lekker restaurant aanraden dat niet in de reisgidsen staat en eentje dat alleen Parijzenaars kennen. De kok is erg nors, maar dat doet er voor ons niet toe, want wij denken alleen maar “wauw”, want niemand kent het restaurant, het is iets heel specifiek. Maar als je drie jaar later opnieuw naar Parijs gaat, zou het kunnen dat ik zeg dat je niet meer naar dat restaurant moet gaan, omdat iederéén daar tegenwoordig gaat. Populariteit staat volgens onze vooroordelen vaak haaks op kwaliteit en dat wordt heel goed beschreven door Baricco in “De barbaren”. Ik vind het een heel inspirerend en leerrijk boekje. Ik heb ook al ongelooflijk veel dankbare complimenten gekregen van mensen aan wie ik het boek cadeau heb gegeven.”

“Het boek gaat over een klein ventje dat zijn vader verliest bij de terroristische aanslag van 11 september 2001 in New York en uiteindelijk vlucht in zijn verbeelding. Het is precies een soort Jommekesavontuur, maar het is zo schoon. Het is een heel grappig maar tegelijk ook een pijnlijk ontroerend boek. Het is een boek waarbij ik moest wenen en dat gebeurt niet veel.”

De meeste boeken vindt Lenaerts ook te lang, maar dat is niet het geval met "Extreem luid & ongelooflijk dichtbij". “Er is zoveel verbeelding, je wordt erin meegezogen maar tegelijkertijd gaat het ook ergens over: het behandelt de grote thema’s van deze tijd.”

“In “Brieven aan een jonge dichter” ("Briefe an einen jungen Dichter" in de oorspronkelijke Duitse uitgave) geeft Rainer Maria Rilke tips aan een jonge gast over hoe je moet omgaan met problemen en dat is heel troostend”, vertelt Lenaerts. “Het gaat over je onzeker voelen, wat je wil worden… Het is ook een van de boekjes die het meest gekozen worden in “Winteruur” denk ik.”

Bekijk: actrice Marie Vinck kiest in "Winteruur" voor een fragment uit "Brieven aan een jonge dichter"

Lenaerts kent het boekje al vanaf zijn 18 jaar en las het in het Duits. Het boek kan volgens hem op alle leeftijden gelezen worden, maar in de eerste plaats is het toch voor adolescenten en twintigers. Vorige week nog heeft hij het cadeau gegeven aan zijn eigen kinderen (15, 18 en 20 jaar nvdr.). “Twee van hen zitten op kot en ik heb gezegd dat ze het op hun toilet moesten leggen. Het is een heel dun boekje waar je af en toe een paar minuten in kan lezen en er toch iets aan kunt hebben. Het is een soort koekjesschuif waar je af en toe kunt passeren om een lekker koekje uit te halen.”

Onder andere door “Brieven aan een jonge dichter” is Lenaerts later Germaanse gaan studeren. Het was ook de perfecte opstap naar de poëzie van Rilke. “Ik was in die periode zot van Duitse dichters. Ik was ook zot vanwege de klanken van die gedichten. Als je niet bezwaard bent door de oorlog of door foute all-inrestaurants in Spanje, dan kan de Duitse taal heel schoon zijn.”

“Het is een van de allermooiste boekjes over de moederrelatie”, zegt Lenaerts over "Bezonken rood" van Jeroen Brouwers. “Het gaat over een jongetje en zijn gevangenschap in een kamp in Indonesië, tijdens de oorlog door de Japanners. Het wordt op een gruwelijke manier beschreven maar het is een onwaarschijnlijk mooi boekje. Ik ken uit weinig boeken een zin vanbuiten, maar in “Bezonken rood” staat een van de mooiste zinnen: “Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt.””

Jeroen Brouwers is volgens Lenaerts een van de strafste uit ons taalgebied. “Het is niet voor niks dat Frank Vander linden zingt: “Jeroen Brouwers schrijft een boek en hij doet dat goed”", lacht Lenaerts.

Bekijk: "De mens" brengt het nummer "Jeroen Brouwers (schrijft een boek)"

De vrouw van Lenaerts is al vanaf haar jeugd “zot van alle Russen”. Van Dostojevski tot Tolstoj, ze heeft ze allemaal gelezen. “Sinds wij samen zijn, probeert ze me te overtuigen om Russen te lezen.” Op een vakantie met de trekrugzak door Thailand, nam Lenaerts uiteindelijk één boek mee, zodat hij het zeker zou lezen. Dat was Anna Karenina. “Dat is zo’n dik boek en heeft zo’n kleine lettertjes… Ik ben er met tegenzin aan begonnen. Maar nu denk ik dat het misschien wel het allermooiste boek is dat ik ooit heb gelezen.”

“Alle elementen van een soap zitten in het boek, en het is op zo’n goede manier geschreven, met zulke schone personages ook. Iemand zei me onlangs dat je het boek op alle leeftijden kunt lezen, want er zijn altijd personages waar je je mee kunt identificeren. Het boek zelf gaat over de verschrikkelijke strijd die Ana Karenina moet leveren. De worsteling die ze heeft om uit haar huwelijk te stappen en voor een liefde te kiezen, maar tegelijkertijd gaat het over familie, het gaat over elkaar vergeven, het gaat over alles dat belangrijk is in de wereld.”

Om 21.30 uur vanavond is de eerste aflevering van de nieuwe reeks van Tom Lenaerts, "Over water", te zien op Eén. Alles is ook te herbekijken op VRT NU. 

Bekijk hieronder de trailer van "Over water"

Zin in meer boekentips? Ga dan naar de website langzullenwelezen.be. Neus rond in de boekenkast van andere lezers en ontdek wat zij van gelezen boeken vinden.