De kwalijke erfenis van Eternit: “De piek in asbestdoden moet nog komen”
In het voorjaar kwam Ademloos in de zalen, een documentaire van Daniel Lambo over de negatieve gevolgen van asbest in België en de rest van de wereld. Voor Canvas herwerkte de regisseur zijn film tot een driedelige reeks en voegde hij nieuwe informatie toe, onder meer over de Britse bedrijfsspion die hem tijdens het draaien blijkt te hebben geschaduwd.
Daniel Lambo: “Die spion heeft geprobeerd mij en producent Maarten Schmidt informatie te ontfutselen over waar we mee bezig waren. Hij is ook gaan aankloppen bij andere activisten en journalisten. Uiteindelijk bleek dat de man was ingehuurd door een adviesbureau en jarenlang is betaald door een Kazachs bedrijf dat banden heeft met de asbestindustrie. Het toont aan hoever de asbestlobby wil gaan.”
Ademloos kwam in de lente in de bioscoop. Heb je het gevoel dat je film iets in gang heeft gezet?
“Ja. Onlangs was er een vertoning in Kapelle-op-den-Bos, mijn geboortedorp en de locatie van de Belgische vestiging van asbestproducent Eternit. Tijdens het draaien voelden we heel goed dat het voor de Kapellenaren nog altijd not done is om openlijk kritiek te geven op het bedrijf dat zo lang brood op de plank bracht in een destijds arme regio. Maar na de vertoning was het heel stil in de zaal. Mensen die ons eerst wantrouwig hadden bekeken, waren ontroerd. In de film zitten beelden van Indiase jongens die op de vuilnisbelten van Eternit aan het spelen zijn. Veel dorpsgenoten zagen zichzelf toen zij jong waren.”
‘We voelden dat het in Kapelle-op-den-Bos nog altijd not done is om openlijk kritiek te geven op het bedrijf dat zo lang brood op de plank bracht in een destijds arme regio’
Is de omerta in het dorp verbroken?
“Er is wat veranderd. Mensen praten nu wel, zoals de vroegere bedrijfsverpleegkundige van Eternit. Na afloop vertelde ze me dat ze in de jaren 60 al een hele lijst had moeten uittikken met namen van werknemers die door asbest ziek waren geworden. Die namen zijn niet doorgegeven aan de vakbonden, maar bewust weggemoffeld. Dat bevestigt dat Eternit toen al wist wat de gevolgen van asbest kunnen zijn. Iemand anders zei ons dat de familie Emsens, de eigenaar van Eternit, de boeren asbestafval gaf om landwegen aan te leggen. Zo kwam dat spul overal terecht.”
De Vlaamse regering heeft ondertussen een plan klaar om Vlaanderen tegen 2040 asbestveilig te krijgen.
“Het probleem is dat die schoonmaak heel lang zal duren en enorm veel geld zal kosten, volgens de laagste schatting zo’n 23 miljard euro. Het is ook hoogst twijfelachtig dat de regering Eternit zal kunnen dwingen om mee te betalen. En de gevolgen van het asbestgebruik zullen nog lang blijven doorwerken. Bij de vertoning in Kapelle-op-den-Bos zaten ook dokters in de zaal, die zeiden dat ze die week alleen al twee patiënten hadden gezien met symptomen van longvlieskanker (die wordt veroorzaakt door asbest, red.). En er was een dierenarts die een dode hond had onderzocht die gestorven bleek te zijn aan dezelfde ziekte. Ook dieren zijn dus het slachtoffer. Je kon het voelen in de zaal: de piek in asbestdoden moet nog komen.”
‘De asbestschoonmaak zal heel lang duren en enorm veel geld kosten, volgens de laagste schatting zo’n 23 miljard euro’
Ademloos is vanavond te zien op Canvas om 21.55 uur.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
