Alweer een spannende dag voor de federale regering: wat zijn de scenario's?

Als we ervan uitgaan dat de regering-Michel II een volledig nieuwe regering is, dan zou de regering een regeerverklaring kunnen voorleggen en nadien het vertrouwen van het parlement vragen. Het ziet er echter niet naar uit dat dat zal gebeuren vandaag en dat de meerderheid er dus van uitgaat dat Michel II gewoon een voortzetting is van Michel I. Vicepremier Didier Reynders (MR) zei gisteren dat de regering in de Kamer zal antwoorden op de interpellaties en niet zelf het vertrouwen zal vragen.

Een tweede mogelijkheid is dat de oppositie een constructieve motie van wantrouwen indient en tegelijk een nieuwe premier voorstelt. De regering moet dan ontslag nemen en het is dan aan de nieuwe premier om een regering samen te stellen. Gezien de politieke machtsverhoudingen in de Kamer lijkt dit scenario weinig waarschijnlijk.

Na het debat in de Kamer kan de oppositie ook een gewone motie van wantrouwen indienen. SP.A-fractieleidster Meryame Kitir heeft al aangekondigd dat ze zo'n motie zal indienen als premier Michel niet zelf om het vertrouwen vraagt. De stemming over een dergelijke motie volgt ten vroegste 48 uur later, donderdag dus.

Als de motie wordt aangenomen, dan krijgt de regering nog wat tijd om te proberen het vertrouwen terug te winnen, maar als dat niet lukt, moet ze ontslag nemen en is het aan de koning om het parlement te ontbinden. Er volgen dan binnen de 40 dagen na die ontbinding vervroegde verkiezingen.  De koning kan wel wat talmen met de ontbinding, maar of dat voldoende is om de periode tot 26 mei te overbruggen valt te betwijfelen. Juridisch gezien kan de regering de motie van wantrouwen wel naast zich neerleggen, maar dat stelt wel een politiek probleem.

Het is ook mogelijk dat de motie van wantrouwen niet wordt aangenomen, bijvoorbeeld als een deel van de oppositie zich onthoudt. De regering kan dan dossier per dossier een meerderheid zoeken voor de maatregelen die ze nog wil doorvoeren voor 26 mei. Maar zoals het er nu naar uitziet, is de N-VA niet voor dat scenario te vinden. De partij wil de regering alleen steunen als die het regeerakkoord van Michel I verder uitvoert en geen initiatieven - zoals klimaatvoorstellen die de N-VA niet steunt - doorvoert.

Een laatste scenario is dat premier Michel het ontslag van zijn regering indient. De koning kan dan het parlement ontbinden, maar alleen met instemming van het parlement. Als het parlement de ontbinding weigert, dan blijft de regering in lopende zaken aan tot het einde van de legislatuur.  In dit scenario is het natuurlijk de vraag of het democratisch gepast zou zijn dat het parlement zo lang zou weigeren om ontbonden te worden.

Los van de weerzin voor vervroegde verkiezingen die de meeste politieke partijen hebben, valt er ook grondwettelijk en democratisch iets te zeggen om geen vervroegde verkiezingen te houden, zegt Patricia Popelier, hoogleraar grondwettelijk recht aan de UAntwerpen, in De Standaard.

Volgens de grondwet moeten de federale verkiezingen immers samenvallen met de Europese verkiezingen. Een bijzondere wet had ervoor moeten zorgen dat bij een vervroegde ontbinding van het parlement, het nieuw verkozen parlement alleen voor de resterende periode van de legislatuur kan aanblijven. Maar die wet is nog niet aangenomen. Als er nu vervroegde verkiezingen komen, zal het volgende parlement opnieuw niet op de dag van de Europese verkiezingen gekozen worden. "Een korte periode met een regering in lopende zaken lijkt dan meer in overeenstemming met de grondwet dan vervroegde verkiezingen zo kort voor het door de grondwet gewenste moment."

Herbekijk hieronder de analyse van Rob Heirbaut in "Het Journaal":