De vijf (+ 1) boeken die de meeste levens hebben veranderd

Sinds de kerstperiode van 2016 hebben we al in meer dan 100 bekende boekenkasten mogen snuisteren. Acteurs, schrijvers, kunstenaars, sporthelden, professoren of journalisten: ze kozen allemaal vijf boeken die hun leven mee hebben bepaald. Telkens weer verrassende keuzes die u hier allemaal kunt nalezen, maar enkele titels kwamen opvallend vaak terug. De laatste twee zondagen van het jaar brengen we u daarom de elf auteurs die het lezen meer dan waard zijn.

De verhalen van de eekhoorn, de olifant en de andere dieren uit het wonderlijke universum van Toon Tellegen zijn er niet alleen voor kinderen. Ook volwassenen lezen ze graag aan elkaar voor. “Deze verhalen blijven je tot in de diepste vezel van je ziel raken", getuigt Björn Soenens. "Als mens probeer je iets te vatten wat niet meer bestaat. Jeugdherinneringen, onzichtbaar stof. En dat alles zit in dit boek.” 

Ook Xavier Taveirne draagt de dierenverhalen met zich mee: “Ik houd geen boeken bij, dat is zo’n gedoe met verhuizen, maar Tellegen blijft wél altijd in m'n buurt. Het is een soort bijbel die ze misschien ter vervanging van de echte in alle hotelkamers moeten leggen.”

Zelfs professoren kunnen iets leren van Tellegen. “Goede kinderboeken worden vreselijk onderschat. De woorden die het meest raken en beklijven, zijn meestal de eenvoudigste”, vertelt professor Europese politiek Hendrik Vos. “Het helpt me als ik zelf columns schrijf, les geef of een lezing voorbereid.”

"Voor mij zijn het heerlijke pareltjes escapisme", zegt schrijfster Dalilla Hermans. "Normaal gezien kies ik voor non-fictie, maar voor de dierenverhalen van Toon Tellegen maak ik graag een uitzondering. Ik kreeg het ooit van een ex. Dat lief is intussen al lang vergeten, maar het boek is een blijver."

En niet alleen bij Hermans, blijkt uit de reacties. "De boeken van Toon Tellegen zijn van een ontroerende schoonheid, zonder meer", vult Hendrik Vos aan.

Beluister het begin van "Misschien wisten zij alles":

De naam van de Oostenrijkse auteur Stefan Zweig duikt niet alleen voortdurend op in biografieën van tijdgenoten, zijn postuum verschenen mijmeringen over het Europa voor en na WO I hebben heel wat lezers beïnvloed. “Ik had hooggespannen verwachtingen, maar “De wereld van gisteren” heeft al die verwachtingen overtroffen”, vertelt Annelies Van Herck enthousiast. 

De rector van de VUB, Caroline Pauwels, pikt in: “Het boek doet je beseffen hoe het leven, de vrede en de beschaving aan een zijden draadje hangt" Dat het voor lezers vandaag relevant blijft, komt verschillende keren terug in de gesprekken. “Ook nu zitten we weer op een scharniermoment”, beaamt Annelies Van Herck. “De wereld van gisteren die Zweig beschijft is eigenlijk de wereld van vandaag. Iedereen die een beetje geïnteresseerd is in de actualiteit raad ik dit boek aan.”

Het boek lijkt ook te circuleren in CD&V-middens, want het boek wordt opvallend vaak gekozen door christendemocratische politici. "De rode draad is dat de mens geen individu is, maar een persoon in relatie tot anderen", probeert Wouter Beke het succes van Zweig samen te vatten. Koen Geens gaat zelfs nog verder: "Voor mij is dit boek een van de grootste getuigenissen uit de geschiedenis, over redelijkheid en tolerantie als desem voor een moderne samenleving." 

Beluister het begin van "De wereld van gisteren":

Over de boeken van Griet Op de Beeck zijn al, tjah, boeken vol geschreven, maar in deze kerstperiode proberen we voor- en tegenstanders met elkaar te verzoenen. “Wat is Griet Op de Beeck toch een fantastisch schrijfster”, begint politica Nahima Lanjri (CD&V). “Ze schrijft over kleine, herkenbare zaken en dringt echt binnen in je leven.”

"Vele hemels boven de zevende" was destijds het debuut van Op de Beeck en zorgde voor een groot verkoopsucces in Vlaanderen en Nederland. Het boek is ondertussen ook verfilmd, met onder anderen Viviane De Muynck en Britt Van Hoof in de hoofdrol. "Griet is echt een straffe madam, met ballen aan haar lijf. Ze zegt wat veel andere mensen niet durven zeggen."

Die eerlijkheid en gevatheid schat ook parketwoordvoerster Ine Van Wymersch hoog in. "Dit boek is zo herkenbaar dat het akelig wordt", bekent Van Wymersch. "Ik ken echt weinig vrouwen - als vrouw mag ik dat zeggen - met zo'n goed gevoel voor humor. Het is ook de enige roman die ik al meer dan één keer heb gelezen."

Beluister het begin van "Vele hemels boven de zevende":

Mark Oliver Everett kent u misschien beter als E, de frontman van Eels, bekend van onsterfelijke hits als "Susan's house" en "Novocaine for the soul". Maar E schreef ook een autobiografie, "Things the grandchildren should know", die een zeldzame inkijk geeft in zijn getroubleerd leven.

"De dag dat ik een serieuze tegenslag heb, moet ik dat boek terug bovenhalen", schoot er door presentatrice Sofie Lemaire heen, toen ze deze biografie las. "Je kunt alleen maar bewondering voor hem hebben." Haar collega Linde Merckpoel vult aan: "E heeft geen familie meer, iedereen rond hem is gestorven. Hij blijft helemaal alleen achter, maar toch is dit een heel relativerend en grappig boek." 

Theater- en televisiemaker Joris Hessels heeft het boek al vaak als cadeau gegeven. "Omdat het me ontroert," legt Hessels uit. "E toont zich in al zijn schaamteloze eerlijkheid en kwetsbaarheid én geestigheid." Voor presentatrice Linde Merckpoel is het simpel: "Je houdt van een mens, en dus bij uitbreiding van ongeveer alles wat hij doet. De muziek van Eels wordt alleen maar mooier wanneer je zijn biografie leest, en beseft wat hij heeft meegemaakt."

Beluister het gelijknamige nummer dat Eels schreef:

Beluister het begin van "Things the grandchildren should know":

Twee schrijvers uit ons taalgebied hebben exact evenveel bekende lezers weten te bekoren sinds het begin van deze rubriek: Jeroen Brouwers en Willem Elsschot sluiten deze eindejaarslijst dan ook zij aan zij af. Die laatste staat in de boekenkast van de eerste, dat weten we. 

Ook onder anderen politicus Koen Geens (CD&V), fotograaf Michiel Hendryckx en professor Ignaas Devisch zetten Willem Elsschot met stip op één. "Kaas is het eerste Nederlandstalige fictieboek dat ik écht gelezen heb, toen ik 16 was", vertelt Devisch. "Ik vind het nog altijd een prachtig boek van een echte grootmeester." Ook de poëzie van Elsschot is een aanrader, vult politicus Herman Van Rompuy (CD&V) aan.

"Elsschot is gewoon een meesterverteller", vindt Phara de Aguirre. "We moeten hem blijven lezen. Ook in de 21e eeuw, want zoveel is er niet veranderd in die diepmenselijke gevoelens en verlangens." "Lezen en herlezen. Het is de beste schrijver van ons taalgebied", besluit Michiel Hendryckx.

Elsschot stierf nog voor Jeroen Brouwers z'n eerste werk publiceerde in de jaren zestig, dus voor wederzijdse appreciatie is het helaas te laat. Lof komt er wel van Tom Lenaerts en Annelies Van Herck. "Eén van de strafste uit ons taalgebied", steekt Tom Lenaerts van wal. Annelies Van Herck vult aan: "Brouwers was voor mij een vertrekpunt. De romans die ik als student van hem las hebben mij omvergeblazen."

Voor Michel Wuyts en acteur Wim Opbrouck springt de recente roman "Het hout" er echt uit. "Momenteel werk ik aan een scenario om het te verfilmen", vertelt Wim Opbrouck. "Dat is een grote eer en een prachtig geschenk. Het is een boek dat ik zal blijven koesteren en herlezen." Ook voor Michel Wuyts is het verhaal over seksueel misbruik door broeders in een jongenspensionaat een absolute aanrader: "Soms vraag ik me af hoe een menselijk brein zulke mooie zinnen kan produceren. Ik heb hele paragrafen herlezen."

Beluister Elsschot én Brouwers: