“De nieuwe ‘True Detective’ heeft alles om een klassieker te worden”

“November 7th, 1980. Friday. I remember it was the day Steve McQueen died.” Een week na Halloween. Het is die avond, niet toevallig bij volle maan, dat een verdwaasde Tom Purcell de politie alarmeert. Will en Julie, zijn twaalfjarige zoon en tienjarige dochter, waren eerder op de dag samen weggefietst. Ze gingen bij een vriend op ‘puppybezoek’, zeiden ze. “Be home by 5:30. I mean it. Be home before the sun goes down”, bromde de pater familias, voorovergebogen onder de motorkap van zijn wagen. Drie keer raden: ze zijn nooit thuisgekomen.

Op het moment van de verdwijning zitten detectives Wayne Hays (Mahershala Ali) en zijn partner Roland West (Stephen Dorff) stoïcijns op faux-lederen klapstoelen voor een afvalberg. Hays trekt zijn revolver, richt zijn vizier op een hongerige rat en mist. “Steve McQueen is vandaag gestorven”, zegt zijn compagnon uit het niets. Wayne Hays kijkt hem aan, draait het hoofd en laat een stilte vallen. Een handvol minuten later wordt het duo opgeroepen. Het is het startschot van de zaak waarover het nieuwe seizoen van True Detective gaat.

De mysterieuze verdwijning houdt Noordwest-Arkansas in een wurggreep. Die omgeving, middenin het fabelachtige Ozarkgebergte, is een van de grootste troeven uit de trukendoos van True Detective-bedenker en -scenarist Nic Pizzolatto, die school liep aan de University of Arkansas in Fayetteville, de stad waar de crew zeven maanden verbleef voor de opnames. De aandacht voor cinematografie is een van de vele raakvlakken met het eerste successeizoen van de HBO-reeks. Toen speelden Matthew McConaughey en Woody Harrelson twee detectives in een mistig, onheilspellend Louisiana. Die beeldige locatie – fenomenaal in beeld gebracht door regisseur annex wonderboy Cary Joji Fukunaga – was een grote meerwaarde. Zeker in tegenstelling tot het kleurloze Los Angeles waar het tweede seizoen plaatsvond. Het decor in Arkansas ademt dezelfde sfeer als die van de hoogdagen van True Detective.

Nog zo’n gelijkenis met het eerste seizoen: de ondervragingen die de verschillende periodes waarin de reeks zich afspeelt met elkaar verbinden. De trailer verklapt al dat het seizoen pendelt tussen drie tijdlijnen: 1980 is het startshot, in 1990 wordt de zaak heropend na een nieuwe ontdekking en in 2015 wordt Wayne Hays door een tv-zender geïnterviewd over de verdwijning van de Purcells. Het verhaal springt soms vijfendertig jaar vooruit en weer terug, en hoewel de drie ijkpunten door elkaar lopen, wordt het nooit verwarrend. Met dank aan de prestaties van de acteurs, die de kunst van het verouderen onder de knie hebben.

Een herkenbaar verhaal, zegt u? Jazeker. Maar de nieuwe True Detective een kopie noemen van het seizoen dat een tsunami van superlatieven over zich heen kreeg, is de nieuwste creatie van Nic Pizzolatto oneer aandoen. Alleen al de glansprestatie van Oscar-winnaar Mahershala Ali – hij werd bekroond voor zijn rol in Moonlight en ligt dit jaar weer in poleposition voor zijn vertolking in Green Book – is een reden waarom u de komende weken aan uw beeldscherm zou moeten hangen. We durven zelfs bijna beweren dat de manier waarop hij de rol van de ijzige Wayne Hays vertolkt even straf is als de legendarische Rust Cohle die Matthew McConaughey neerzette in het eerste seizoen.

Een kleine voorspelling? De kans is groot dat u het nieuwe seizoen van True Detective zult verteren als het eerste: traag, zeer traag. Nic Pizzolatto schrijft zoals een wurgslang zijn prooi observeert. Zijn script is sluimerend, haast onschuldig. Maar hoe dieper we in het verhaal doken, hoe steviger de personages van Mahershala Ali, Stephen Dorff en Carmen Ejogo ons bij de strot grepen.

Van een blanke naar zwarte protagonist

Aan de tamtam op het internet is te merken dat True Detective terug is van weggeweest. De trailer van het derde seizoen deed in ijltempo de ronde. Het publiek snakt duidelijk naar nieuwe afleveringen van de crimireeks, ondanks de kemel die producent HBO schoot met het tweede seizoen. Ergens is het zelfs verrassend dat er een derde seizoen is gekomen. Toen het tweede, met onder meer Vince Vaughn, Rachel McAdams en Colin Farrell, door critici én kijkers de grond werd ingeboord, werd verwacht dat HBO de stekker uit het project zou trekken.

Pizzolatto had tussen het eerste en het tweede seizoen amper veertien maanden de tijd gekregen om een nieuwe reeks te schrijven, en die druk werd hem fataal. Gewezen HBO-baas Michael Lombardo stak na de vernietigende reacties echter de hand in eigen boezem. “De ontvangst van het eerste seizoen was enorm. Ik wilde niet liever dan dat succes verlengen”, vertelde hij in The Frame. “Ik heb Nic toen onder druk gezet. Maar zo hoor je geen show te schrijven. Hij moest bij wijze van spreken het wiel opnieuw uitvinden. Ik heb er mijn lessen uit getrokken.”

Voor de nieuwe reeks kreeg de scenarist wél de tijd om in zijn tempo een nieuw verhaal uit te werken. Deadwood-bedenker David Milch reikte hem onderweg ook een helpende hand aan. En er volgde nóg hulp uit onverwachte hoek. In augustus 2017 lekte uit dat Mahershala Ali de protagonist zou worden. Pizzolatto had de rol van Wayne Hays eigenlijk voor een blanke acteur geschreven, maar nadat Ali – 44 intussen – furore maakte in Moonlight, achtte hij de tijd rijp om ook eens een film of serie dragen als hoofdrolspeler. En dus sms’te hij foto’s van zijn grootvader – een gewezen agent in Kentucky – naar de scenarist van True Detective, als bewijs dat er in de jaren 60 en 70 al zwarte agenten rondliepen. 

Ali zag het evenzeer als een kans om te onderzoeken hoe een zwarte detective in de jaren 80 werd ontvangen in een staat als Arkansas, waar tot op heden confederate flags – de strijdvlag van het op slavernij gebrande zuiden ten tijde van de Amerikaanse burgeroorlog – uithangen. Hij vroeg Pizzolatto om te overwegen de rol van Wayne Hays te herschrijven, en die stemde toe. 

Wanneer we Stephen Dorff confronteren met die veranderende rolverdeling, knikt de acteur uit onder meer de cultfilm Blade van Stephen Norrington en Gouden Leeuw-winnaar Somewhere van Sofia Coppola bevestigend. “Ik was in die fase nog niet bij het project betrokken, maar de verandering in het script houdt steek. Mahershala heeft Nics ogen geopend en het verhaal extra cachet gegeven. Het moet al van Norman Jewisons misdaadklassieker In the Heat of the Night uit 1967 geleden zijn dat de hiërarchie tussen een zwart en blank personage, en de reactie van een gemeenschap daarop, wordt onderzocht.” Het smaakt echter niet wrang dat uiteindelijk Ali en niet hij met de rol van Wayne Hays is gaan lopen, verzekert Stephen Dorff. “Ik heb niet te klagen. Dit is zonder twijfel de beste rol die ik in lange tijd heb gespeeld. Ik las zelden zo’n goed script met zulke diepe dialogen. Letterlijk elke zin die mijn personage uitspreekt is fantastisch.”

Droogkloot

True Detective is, ondanks dat tweede seizoen, natuurlijk niet de zoveelste grijze muis in het detectivegenre. De kracht van de reeks schuilt in de personages. Elk misdaadonderzoek is in feite een onderzoek naar de psyche van de betrokkenen, zei Pizzolatto ooit.

Dorff is niet de enige die vol bewondering over de pen van Pizzolatto praat. Ook Carmen Ejogo schuwt de grootspraak niet. “Ik ben zeer benieuwd naar de reacties aan het einde van het seizoen”, zegt de actrice, die vooral bekend is van Fantastic Beasts. “Ik denk niet dat de kijker weet wat hem te wachten staat. Daarmee doel ik niet zozeer op de uitkomst van de zaak, maar op de uiteenlopende thema’s die in het verhaal zijn verwerkt. Het is een verhaal over liefde, over tijd.” Ejogo kruipt in de rol van Amelia Reardon, een leerkracht Engels die een bestseller schreef over de zaak van de vermiste kinderen. “Het verhaal is zo episch wanneer alles in zijn plooi valt. Dit script heeft alles om het lijf om een klassieker te worden.”

“Hij is echt briljant”, maakt ook Mahershala Ali duidelijk. Hij herinnert zich Pizzolatto als een ‘deep dude’. Hij heeft een eigenzinnige ideeënwereld, zegt Ali. Maar een vreemde vogel zou hij de scenarist niet noemen. “Dit moet zijn meest persoonlijke verhaal ooit zijn. Alleen al omdat hij in Arkansas is opgegroeid. Het verhaal vloeit voort uit zijn gevoelens voor die plek.” Wanneer we de ster van Moonlight confronteren met de apathische, strenge man die zijn personage is, begint de acteur te grinniken. “Nic heeft mij de ruimte gegeven om mijn instinct te volgen. Zo is dit personage tot leven gekomen. Hij heeft mij slechts één eigenschap meegegeven. ‘Weet je, Mahershala, Wayne lacht niet’, zei hij. Je kan die briefing letterlijk nemen of nadenken over hoe een man die zelden lacht door het leven gaat.”

Wayne Hays is een droogkloot, maar de blik van de Vietnam-veteraan zegt meer dan duizend woorden. Hij is erop gebrand de zaak tot een goed eind te brengen. Als er één personage vlot over de tongen zal rollen, zal het Hays zijn. Dat hij een eenzaat is, valt volgens zijn vertolker makkelijk te verklaren. “1980 was de nasleep van de Vietnam-oorlog. Je moet je het leven van een Vietnam-veteraan inbeelden: bij thuiskomst worden soldaten meestal als helden ontvangen, maar Vietnam-veteranen werden door velen ook uitgespuugd. Als zoiets je overkomt, heeft dat een impact op je gedrag. Je trekt je terug, want alleen voel je je veiliger.” Roland West, zijn partner, is daarentegen eerder de joviale people person. Hij drinkt graag. Het zijn twee verschillende karakters, maar ze staan nooit neus aan neus, zoals Rust Cohle en Martin Hart in het eerste seizoen. Hays en West vormen een gesmeerde tandem.

Ali en Dorff zijn het ook tijdens ons gesprek met elkaar eens: de moeilijkheid van dit seizoen school in het tijdreizen. Drie compleet verschillende tijden: dat was voor de acteurs een nieuwigheid. “Je wordt wijzer met de jaren. Je praat anders, je wandelt anders. Je moet met alle aspecten rekening houden. Het is alsof je drie films door elkaar draait. In mijn geval was er één constante: Roland West heeft zijn hele leven gerookt en gedronken”, schatert Dorff. 

Hij lacht, maar vreet bijna zeven maanden opnemen niet aan een mens? Ali knikt. “Ik was kapot. Aan het eind voel je de drang om uit je rol te breken, als een slang die vervelt. Het was een meeslepende ervaring – een uitdaging, maar vooral een zegen. Ik droomde er al langer van om een rol te spelen in een gelijkaardig, verfijnd script. Op papier is dit seizoen geweldig. Ik hoop dat onze interpretatie niet moet onderdoen voor de versie op papier.”

Een teken van genialiteit

De hoofdrolspelers van het derde True Detective-seizoen beseffen goed dat ze een rugzak vol verwachtingen meezeulen. De sterren van de eerste reeks – Matthew McConaughey, Woody Harrelson en regisseur Cary Fukunaga – fungeerden als producenten, maar ze mengden zich niet met het creatieve proces, zegt Ejogo. “Ik denk dat er een ongeschreven regel is die zegt dat je de crew in alle rust moet laten werken. Ik ben in feite banger voor wat de critici en de kijkers zullen zeggen. Ik hoop dat de meesten aan de drang kunnen weerstaan om de seizoenen met elkaar te vergelijken, want deze reeks staat echt compleet los van zijn voorgangers. It is clever. Very clever.”

Ejogo vervalt vaak in clichés, maar we hebben de neiging haar te geloven. De serie heeft een voyeuristische kant: je wil de vlieg op de muur zijn. Dat ziet ook Ali. “Je kan uit de reacties op het internet afleiden dat de serie leeft. Het publiek houdt van reeksen die je meesleuren in een realiteit waarin je nooit wil vertoeven. Want laten we eerlijk zijn: je wil het leed van deze personages niet zelf meemaken, maar toch wil je erbij zijn. Meer zelfs, de kijker zal de verdwijning van de Percells samen met Wayne Hays en Roland West willen oplossen. Hopelijk wordt deze reeks voer voor de internetfora.”

Terwijl het voor de kijker gissen zal zijn naar wat de volgende aflevering brengt, was dat voor de acteurs niet anders. Pizzolatto heeft niemand van de crew het volledige seizoen bezorgd. “Ik heb de eerste twee episodes doorgelezen, en toen ik de rol heb aangenomen heb ik de volgende twee gekregen”, herinnert Dorff zich. “Ik wist pas net voor het opnemen van de slotaflevering hoe de reeks zou aflopen.” Toen Matthew McConaughey de hoofdrol van de eerste True Detective speelde, maakte hij er een punt van om elke zondag voor de buis te kruipen, zoals het publiek. Dorff daarentegen heeft uit nieuwsgierigheid al enkele afleveringen herbekeken. “Je had het script moeten zien. (gebaart een 1 meter hoge toren) Ik ben oprecht verbaasd hoe zo’n complex en verwarrend verhaal zo toegankelijk in scène is gezet.”

Carmen Ejogo is ook verbaasd over het eindresultaat. “Ik moet bekennen dat ik geen early adopter was. Toen ik de eerste True Detective zag, vond ik het een vreemde serie. Het verhaal kabbelde té rustig voort en ik snapte niets van dat voodoogedoe. Maar ik heb doorgezet en aan het eind van het seizoen werd ik compleet van mijn sokken geblazen. That’s a sign of brilliance, I guess? We gaan deze keer voor niets minder.”

Seizoen 3 van True Detective is vanaf 13/1 te zien op Play en Play More van Telenet.