‘Een politicus die “meer tijd wil vrijmaken voor het gezin”, kreeg meestal gewoon een slechte plaats op de lijst’

Pol Van Den Driessche (N-VA) voegt zich bij het rijtje politici dat de nationale politiek vaarwel zegt. Dat gebeurt niet toevallig nu, wanneer alle partijen in de weer zijn met hun lijstvorming voor de komende verkiezingen eind mei. ‘De boutade dat de grootste vijanden in je eigen partij zitten, geldt bij uitstek in deze periode’, zegt politicoloog Dave Sinardet (VUB).

‘Pol is zelf tot het inzicht gekomen om plaats te maken voor de nieuwe generatie.’ Zo legt N-VA het vertrek uit van senator Pol Van Den Driessche uit de nationale politiek. De Bruggeling zegt ook zelf de vernieuwing ‘alle kansen te willen geven’.

Van Den Driessche, die wel nog actief blijft binnen de partij, voegt zich bij een groeiend lijstje politici die de politiek vaarwel zeggen. Alleen al bij N-VA waren dat onlangs Frieda Brepoels, Liesbet Dhaene, Johan Van den Driessche en gisteren nog Kamerlid Goedele Uyttersprot.

Die laatste vermeldt expliciet haar privésituatie als reden van haar vertrek. ‘De keuze valt op mijn werk dicht bij huis, dicht bij de mensen en vooral dicht bij mijn man en kinderen’, klonk het.

Bij SP.A zwaaien onder andere Vlaams Parlementsleden Güler Turan, Rob Beenders en Bart Van Malderen af. In datzelfde halfrond stapte ook Sonja Claes (CD&V) op.

Volgens politicoloog Dave Sinardet (VUB) gebeurt dat niet toevallig op dit moment. ‘Tijdens de lijstvorming worden sommigen beloond, maar ook velen teleurgesteld. Dit is bij uitstek de periode waarin de boutade geldt dat de ergste vijanden binnen je eigen partij zitten. Ze zijn allemaal onderlinge concurrenten.’

Politicoloog Nicolas Bouteca (UGent) beaamt: ‘Degenen die opstappen zijn duidelijk geen toppers. Dat betekent dus dat zij naast een zekere plaats hebben gegrepen op de lijst. Dan houden ze uiteraard liever de eer aan zichzelf. Dat is veel aangenamer dan lastige vragen te moeten ontwijken over je slechte plaats op de lijst.’

Gemeenteraadsverkiezingen als test

Meestal wordt er dan gewezen op de gezinssituatie, zoals bij N-VA-‘ster Uyttersprot. Maar zo’n uitspraken mag je met een korreltje zout nemen, zegt Sinardet. ‘Een politicus die “meer tijd wil vrijmaken voor het gezin”, kreeg meestal gewoon een slechte lijstplaats aangeboden’, zegt hij.

Handig voor de partijen is dat we net gemeenteraadsverkiezingen achter de rug hebben. ‘Een goede test voor de populariteit van kandidaten’, zegt Sinardet. ‘Wie goed scoorde, heeft meer kans op een goede plek. Iemand als Pol Van Den Driessche, die het slecht deed in Brugge, kan op dat vlak veel minder eisen.’

In het lijstje figureren opvallend veel N-VA’ers. Volgens Bouteca is dat eigen aan de partij. ‘N-VA voert een strenge personeelspolitiek. De partij durft sneller mensen opzij duwen die het niet goed deden. In 2014 maakte ze zelfs een soort analyse van haar parlementsleden vooraleer aan de lijsten te beginnen.’

Bij CD&V is die manier van werken moeilijker, aldus Bouteca. ‘De partij moet nog altijd rekening houden met de zogezegde zuilen. Er moet dus een evenwicht gevonden worden voor de vertegenwoordiging van werkgevers, werknemers, landbouwsector, et cetera.’

SP.A gaat sowieso doorheen een bijzondere periode, waarin de decumulregels ertoe leiden dat politici moeten kiezen tussen hun lokaal mandaat en een nationale parlementszitje. Dat dwingt de socialistische politici tot ingrijpende keuzes.

Hoe dan ook is de problematiek het meest prangend bij partijen die krimpen in de peilingen. Bij Groen, dat op basis van de polls de wind in de zeilen heeft, is er zelfs sprake van een soort personeelstekort, klinkt het unisono bij de politicologen.

Vraag is dan nog waar de afhakers terechtkomen. Velen lijken in hun afscheidsbericht resoluut te kiezen voor de privésector. ‘Bij politici zitten dan ook veel advocaten die terug kunnen keren naar die baan’, zegt Sinardet. ‘Maar in onze particratie hebben de partijen toegang tot veel jobs om interne spanningen weg te nemen. Gecoöpteerde senatoren, kabinetchefs, of internationale posten: er zijn wel wat manieren om het personeelsmanagement in goede banen te leiden.’