Opdoeken "jungle" lost probleem niet op: overzicht van 17 jaar vluchtelingenleed
De verlokkingen van het Britse walhalla
De vluchtelingenproblematiek in Noord-Frankrijk heeft alles te maken met Groot-Brittannië, vlakbij gelegen, relatief makkelijk te bereiken via de Kanaaltunnel of met de ferry. Voor veel immigranten staat Groot-Brittannië gelijk als het land van melk en honing.
Dat de Britten - om redenen van privacy - geen identiteitskaart hebben, is mooi meegenomen voor illegale migranten die geen papieren hebben. Ze kunnen zo vrij gemakkelijk opgaan in de maatschappij. Dat de Britse hoofdstad Londen een smeltkroes van culturen uit de hele wereld is, maakt de aantrekkingskracht alleen maar groter.
Bovendien heeft Groot-Brittannië een relatief goed draaiende zwarte economie, en dat komt berooide vluchtelingen goed van pas. Dat de baantjes soms gevaarlijk en meestal onderbetaald zijn, nemen ze er noodgedwongen bij.
De Britten zijn niet happig op al te veel immigranten. Vorig jaar had premier David Cameron het nog over "zwermen mensen" die Groot-Brittannië proberen te bereiken.
Kampen komen, kampen gaan...
Al in 1999 ontstaat er een vluchtelingenkamp in Sangatte. Dat was bedoeld om 800 vluchtelingen op te vangen, maar raakt al snel overbevolkt. In 2002 werd het gesloten onder zware druk van Groot-Brittannië. Volgens Londen lag het veel te dicht bij de ingang van de Kanaaltunnel.
In de jaren daarna neemt het aantal vluchtelingen in Calais fors af, maar er blijven voortdurend enkele honderden migranten rondhangen in de buurt van de Kanaaltunnel en de ferryhaven. Ze moeten vaak halsbrekende toeren uithalen om zich in een vrachtwagen met bestemming Groot-Brittannië te verstoppen.
Enkele honderden haveloze migranten die rondhangen in een havenstad: dat geeft een gevoel van onbehagen en onveiligheid bij veel inwoners, nog versterkt door een occasionele diefstal. In 2009 laat het gemeentebestuur van Calais een krottenwijk ontruimen waar een 700-tal vluchtelingen onderdak hebben gevonden.
Vanaf 2014 loopt het aantal migranten in de buurt van Calais gestaag op. In datzelfde jaar wordt een geïmproviseerde krottenwijk ontruimd na een uitbraak van schurft. De hygiënische omstandigheden in de verschillende kampen zijn ondermaats, ook al omdat de Franse overheden zo weinig mogelijk voor de immigranten doen. Kwestie van een eventueel aanzuigeffect zo klein mogelijk te houden.
Schandvlek aan het Kanaal
Begin vorig jaar richt de prefectuur van Nord-Pas-de-Calais een echt kamp in, in de buurt van de haven van Calais. Aanvankelijk wonen er maar een 500-tal migranten, maar dat aantal neemt gestaag toe. Dat heeft veel te maken met de eveneens aanzwellende vluchtelingenstroom vanuit Noord-Afrika en het Midden-Oosten.
Het kamp in de buurt van de ringweg van Calais wordt officieus "jungle" gedoopt, een naam die perfect de chaos weergeeft die er overheerst. Het wordt een echte leefgemeenschap met winkeltjes, kerkjes, moskeeën en restaurantjes. Groot-Brittannië blijft echter het einddoel van de bewoners, van wie velen elke nacht opnieuw een poging wagen om in een vrachtwagen te klimmen.
De jungle groeit uit tot een ware schandvlek, symbool voor een falend migratiebeleid in Frankrijk en Groot-Brittannië.
Prikkeldraad en muren als antwoord
De vluchtelingen zijn tot veel bereid om in Groot-Brittannië te raken. Ze belegeren de terminal van de shuttletreinen, die stilaan wordt omgetoverd tot een soort onineembare vesting. Maar geen hekken is hoog genoeg, geen prikkeldraad scherp genoeg: elke nacht weer beproeven vluchtelingen hun geluk.
De vrachtwagenchauffeurs met bestemming Groot-Brittannië krijgen hun deel van de ellende: vluchtelingen hebben er werkelijk alles voor over om een plaats in een oplegger te bemachtigen: er worden wegblokkades opgeworpen, chauffeurs worden onder druk gezet. Tot overmaat van ramp worden chauffeurs door de Britse autoriteiten beboet als ze illegale verstekelingen hebben overgebracht.
De Britten houden voet bij stuk en hebben er veel voor over om zoveel mogelijk illegale migranten aan de overkant van het Kanaal te houden, buiten Albion. Ze delen in de kosten voor het optrekken van hekken en het bouwen van een muur, maar de opvang van vluchtelingen blijft in de eerste plaats een zaak van Frankrijk.
Het kamp barst uit zijn voegen
Het afgelopen jaar is het aantal bewoners van de "jungle" gestaag toegenomen: van een 3.000-tal in juli 2015 naar mogelijk 10.000 vorige maand. Exacte cijfers zijn er niet, want de inwoners worden niet geregistreerd. Daarnaast is er ook sprake van zogenoemde satellietkampen, onder meer in de buurt van Duinkerke, niet ver van de Belgische grens.
Ook ons land wordt stilaan meegezogen in de hele problematiek, want omdat de omstandigheden in Noord-Frankrijk alsmaar moeilijker worden, beproeven sommigen hun geluk hier: ze proberen op een vrachtwagen richting Calais te klimmen of ze proberen in Zeebrugge op een ferry naar Groot-Brittannië te raken. Ons land slaagt er tot nu toe te problematiek te beheersen door enkele snelwegparkings te sluiten en extra politieagenten in te zetten om mensen zonder papieren tegen te houden.
De toestand in Calais dreigt helemaal onbeheersbaar te worden. Eind vorige maand kondigt de Franse president François Hollande de sluiting van de "jungle" aan. Vluchtelingen krijgen de kans in Frankrijk asiel aan te vragen, maar moeten dan wel hun Britse droom laten varen. Of de mensenhandelaars, die grof geld verdienen aan het illegaal overbrengen van vluchtelingen naar Groot-Brittannië, nu definitief buiten spel zijn gezet, zal nog moeten blijken.
Het blijft met andere woorden afwachten of het spreidingsplan voor de vluchtelingen uit de jungle zal werken. De vrees dat er nieuwe geïmproviseerde kampen zullen ontstaan, is niet ongegrond.
