Chinese maanlander en rover doorstaan -190 graden en hervatten wetenschappelijk onderzoek

De achterkant of de "donkere kant" van de maan is niet donkerder dan de voorkant of de "lichte kant" maar het ziet er wel naar uit dat het er tijdens de lange maannacht kouder wordt.

De maan zit immers in een synchrone rotatie tegenover de aarde, wat betekent dat het voor de maan even lang duurt om rond zijn as te draaien als om een volledige baan rond de aarde af te leggen. Dat betekent dat dezelfde kant van de maan steeds naar de aarde gericht staat, en uiteraard ook dat dezelfde kant steeds van de aarde af gericht staat. Maar de maan draait nog wel rond zijn as om steeds dezelfde kant naar de aarde te houden, en kent dan ook dagen en nachten, die zo'n twee aardse weken duren. 

UIt gegevens van de Apollo-missies van de NASA was al gebleken dat de temperatuur op het oppervlak van de maan in de zon kan oplopen tot 127 graden, en tijdens de maannacht kan dalen tot -173 graden. 

Maar die gegevens komen dus van de voorkant van de maan. Nu de Chinezen begin januari een maanlander en een rover op de achterkant van de maan hebben laten landen, beschikken we voor het eerst ook over gegevens voor de achterkant van de maan, en daar blijkt het nog kouder te worden. 

De Chinese ruimtesonde en de rover waren half januari in een "slaapfase" gegaan tijdens de maannacht om energie te sparen en de kwetsbare aparatuur te beschermen tegen de koude. De beide ruimtetuigen zijn uitgerust met "radioisotope heater units" (RHU's), verwarmingseenheden die werken op het verval van radioactieve isotopen, om hen te beschermen tegen de extreme koude.

Intussen zijn de sonde en de rover opnieuw "wakker" geworden, en hebben ze de metingen doorgestuurd van de temperatuur tijdens de maannacht. Daaruit blijkt dat de temperatuur op de site in de Von Kármán-krater tot wel -190 graden Celsius gedaald is (-310 graden Fahrenheit). Dat was kouder dan de Chinese onderzoekers verwacht hadden.

"Volgens de metingen van Chang'e 4 is de temperatuur van de ondiepe laag maangrond op de achterkant van de maan lager dan de gegevens die verkregen werden door de Apollo-missie van de VS op de voorkant van de maan", zei Zhang He, de directeur van het Chang'e 4-project aan het Chinese persbureau Xinhua. "Waarschijnlijk is dat te wijten aan een verschil in de samenstelling  van de maangrond op de twee kanten van de maan. We hebben wel nog meer zorgvuldige analyse nodig."

Een eigenschap van het maanstof waarin Chang'e 4 zit, zorgt er met andere woorden waarschijnlijk voor dat de grond minder warmte vasthoudt gedurende de maannacht dan op de landingssites van Apollo het geval was. Wat de oorzaak daarvan is, is nog lang niet zeker en kan nog heel wat onderzoek vragen.  

Zowel de maansonde als de rover hebben de koude nacht prima doorstaan en werken opnieuw volledig normaal volgens het China Lunar Exploration Program. 

De beide maantuigen zullen nu wetenschappelijk onderzoek op de achterkant van de maan uitvoeren. Chang'e 4 zal observaties beginnen met een lage-frequentie readiospectrometer, en een in Duitsland ontwikkeld instrument zal de straling opmeten en speuren naar aanwijzingen voor de aanwezigheid van water.

Een in Nederland ontwikkeld instrument aan boord van Chang'e 4 zal dan weer op zoek gaan naar zwakke signalen van de oerknal, het ontstaan van het heelal. Die zijn moeilijk waar te nemen, en gedacht wordt dat makkelijker moet gaan op de achterkant van de maan omdat daar de "ruis" van de aarde geblokkeerd is. 

Yutu 2 zal blijven rondrijden, en de samenstelling van het maanoppervlak en de inslagkrater van het Zuidpool-Aitken-bekken analyseren met nabij-infrarood spectroscopie. De Chinese maantuigen staan in de Von Kármán-krater in het Zuidpool-Aitken-bekken, de op een na grootste bekende inslagkrater in ons zonnestelsel, en het grootste, oudste en diepste bekken op de maan. Mogelijk is de korst van het bekken door de inslag veel minder dik dan op de rest van de maan, en mogelijk is een deel van de bodem door de inslag gesmolten. 

De ondergrond zal Yutu 2 onderzoeken met een radar die onder het oppervlak kan doordringen, en een Zweeds instrument zal de kosmische straling en de interactie ervan met het maanoppervlak onderzoeken.