Algoritme moet illegale handel babychimpansees ontdekken en tegenhouden
Babychimpansees worden open en bloot via internet verhandeld. Gezichtsherkenning – van de apen – kan helpen deze illegale handel te traceren.
Een babychimpansee in schattige kleertjes, sabbelend aan een waterpijp of omringd met bergen snoepgoed. Sociale media als Instagram en Facebook staan vol met foto’s en filmpjes van mensapen in de meest onnatuurlijke poses. Soms staat de eigenaar – vaak afkomstig uit de Golfstaten – er grijnzend naast, om de nieuwe exotische aanwinst aan zijn of haar volgers te tonen.
De kans is groot dat de dieren op een illegale manier zijn verkregen via het internet. Jaarlijks verdwijnen zo’n drieduizend mensapen – waarvan twee derde chimpansee – uit het wild als gevolg van illegale handel, aldus een schatting van het VN-Milieuprogramma. Ze worden verkocht, gedood tijdens de vangst of sterven in gevangenschap. Vele honderden chimpansees belanden op verkooppagina’s op sociale media, om voor duizenden euro’s te worden verkocht als huisdier of circusact.
De verkopers doen weinig moeite hun handel te verbergen in de krochten van het internet. Advertenties zijn met een paar muisklikken te vinden op Instagram of Facebook. Kennelijk is bijna niemand bang dat de politie de volgende dag op de stoep staat. De bestrijding van online illegale handel in chimpansees staat ook niet hoog op het takenlijstje van de internationale autoriteiten. Het systematisch doorzoeken van deze websites op zoek naar verdachte berichten is bovendien tijdrovend, ingewikkeld en duur.
De Amerikaanse Alexandra Russo, oprichter van ChimpFace, wil de zoektocht naar chimpansees automatiseren en vergemakkelijken. ChimpFace maakt gebruik van dezelfde gezichtsherkenningstechnologie die Facebook en Google hebben om mensen op foto’s te herkennen.
Het werkt als volgt: een algoritme scant het internet af en markeert berichten waarin iemand mogelijk chimpansees aanbiedt voor de verkoop. Een analyse van woorden als ‘chimp te koop’ moet de selectie verkleinen. Een team van deskundigen analyseert vervolgens de inhoud van de berichten en besluit welke maatregelen erop volgen. Negen internationale natuurbeschermingsorganisaties hebben al drieduizend foto’s aangeleverd om het algoritme te trainen chimpansees te herkennen.
De chimpansees belanden uiteindelijk als huisdier bij rijke gasten in de Golfstaten die niet weten wat ze met hun oliegeld moeten doen
De volgende stap wordt het identificeren van individuele apen. “Hiermee kunnen wij de online handelsroute van een specifiek dier volgen. Verschijnt er een foto van een chimpansee bij een advertentie, en zes maanden later verschijnt dezelfde chimpansee weer op een ander account, dan kunnen wij het criminele netwerk van verkopers, tussenhandelaren en kopers nagaan”, legt Russo uit in een filmpje van ChimpFace.
Stroperij
“Het heeft zeker de potentie een beter beeld te schetsen hoe de illegale handel in elkaar steekt en wie erbij betrokken zijn”, zegt Pauline Verheij, senior programmamanager Wildlife Crime bij dierenwelzijnsorganisatie IFAW. “Maar het is slechts één van de gereedschappen. Het gaat de stroperij en illegale handel nog niet oplossen.”
Die stroperij en handel lijken vooralsnog alleen maar te groeien. “Het gaat dramatisch slecht met de chimpanseepopulatie in Afrika. De aantallen die het VN-milieuprogramma noemt, vormen een voorzichtige schatting. Waarschijnlijk worden er veel meer dan drieduizend mensapen aan het wild onttrokken door de illegale handel”, aldus Verheij.
Bij het stelen van één babychimpansee moorden stropers vaak een hele familie uit, om te voorkomen dat zij hun jong beschermen
Bij het stelen van één babychimpansee moorden stropers vaak een hele familie uit, om te voorkomen dat zij hun jong beschermen. “Dat zijn al gauw tien volwassen chimpansees, maar groepen bestaan soms ook uit twintig of dertig individuen.” Het vlees van de gedode apen belandt vervolgens op de markt. In de West- en Centraal-Afrikaanse landen waar de dieren vandaan komen, zoals Ivoorkust, Liberia, Guinea, Gabon en Congo, wordt het apenvlees verkocht als bushmeat.
11.000 euro
Stropers nemen de getraumatiseerde babychimpansee mee en verkopen deze aan handelaren in de stad. Die bieden het dier op socialmedia-accounts aan voor bedragen rond de 11.000 euro, blijkt uit onderzoek van de BBC. Soms vindt het contact tussen de verkoper en koper direct plaats.
In andere gevallen komt er nog een tussenhandelaar aan te pas, vaak uit Egypte, die valse exportvergunningen en het transport regelt. “De chimpansees belanden uiteindelijk als huisdier bij rijke gasten in de Golfstaten die niet weten wat ze met hun oliegeld moeten doen”, zegt Verheij. Ook in Zuidoost-Azië en China zijn de dieren populair, maar dan om kunstjes te doen in dierentuinen. Verder verschijnen de mensapen op websites in Rusland en Oekraïne.
Vervalste papieren
Chimpansees genieten de hoogste bescherming volgens het internationale Cites-verdrag, wat betekent dat vergunningen alleen in uitzonderlijke gevallen worden uitgegeven. “Maar het is makkelijk om de papieren te vervalsen of iemand om te kopen, omdat de handel onvoldoende prioriteit heeft bij de autoriteiten in de relevante landen”, aldus Verheij. Een andere tactiek is de baby-apen te drogeren en in geheime compartimenten te verstoppen tussen minder beschermde dieren of onverdachte producten.
De inspanningen van nationale overheden en internationale organisaties als Interpol lopen nog ver achter. Verheij: “Het aantal arrestaties van smokkelaars is heel gering vergeleken met het aantal apen dat wordt verhandeld, en succesvolle vervolgingen zijn uitermate zeldzaam”.
Ngo’s die zich richten op de illegale handel in wilde dieren boeken slechts kleine successen. Zo wist het Eaglenetwerk, dat in West- en Centraal-Afrika met autoriteiten samenwerkt om verdachten te arresteren en te vervolgen, vorig jaar acht apenhandelaars te arresteren en vier chimpansees te redden.