Hoop heeft geen andere handen dan de onze, ook wat het klimaat betreft

Niets minder dan opgevorderd: onze ongeboren achter-achterkleinkinderen vorderen ons op om een fundament te leggen voor hun hoop. We zijn het hen verplicht om aan hun hoop handen te geven. Hoop voeden is inderdaad meer dan vrucht van eigen prestatie of engagement.

De kern van hoop kan weliswaar niet zonder dat engagement, maar gaat er tegelijk aan voorbij: hoop rekent op degene op wie we vertrouwen stellen. Zoals toekomstige generaties op ons rekenen. En zij kunnen ons niet sturen. Ze kunnen enkel hun hoop op ons stellen, zich aan ons toevertrouwen.

Onze achter-achterkleinkinderen verlaten zich dus eigenlijk in hun hoop nu reeds op ons. Hoop is niet enkel op de toekomst gericht, de toekomst stelt evenzeer haar hoop op ons. Dat wordt helder in alles omtrent het klimaat.

Rentmeesterschap is het klassieke woord om aan te geven dat we geen eigenaars zijn van de aarde, maar wel degenen aan wie deze aarde tijdelijk toevertrouwd is. Meer zelfs, we krijgen er de volle verantwoordelijkheid over. Dat ik hier spreek over "toevertrouwen" en "krijgen", maakt reeds duidelijk dat de term schepping een relationeel woord is, en dus dat onze planeet vanuit mijn perspectief als gelovige te begrijpen is in relationele context.

Voor gelovigen gaat het inderdaad over meer dan louter milieu en klimaat, het gaat over een Schepper en mijn relatie ermee. Geloof in God schaadt op geen enkele wijze het milieu, doet geen afbreuk aan alles wat niet-gelovigen doen voor het milieu of kijkt vanuit de hoogte daar op neer.

Zorgen voor de schepping hoort bij de manier om de relatie met God te verzorgen, punt. Die schepping is ons vanuit dat perspectief toevertrouwd, ons in handen gelegd, als het ware overhandigd als leefruimte, om deze later opnieuw door te geven, te overhandigen, aan volgende generaties.

Als christen geloof ik dat ik dan gevolg geef aan de bede “uw wil geschiedt op aarde zoals in de hemel”. Maar aan die wil moeten wij wel handen geven - er zijn geen andere handen dan de onze.

Paus Franciscus schreef in 2015 een pracht van een encycliek over de schepping, beginnend met de woorden van degene naar wie hij zichzelf sinds zijn pausverkiezing laat noemen, de heilige Franciscus van Assisi: “Laudato Si!” – Geprezen zijt Gij!” Het is de eerste encycliek in de kerkgeschiedenis die als het ware een uitroepteken in zich draagt. Iemand lof toezingen doe je nu eenmaal niet zonder uitroepteken.

Met de ondertitel van de encycliek wijst de paus erop dat het thema van de schepping de levensbeschouwelijke grenzen overstijgt, het belangt allen aan: “Over de zorg voor het gemeenschappelijke huis”.

De paus spreekt er mooie woorden, maar voorbij al de schoonheid confronteert hij ons met een ernstige boodschap. Hij schrijft immers dat het geen ondenkbare zaak meer is om te spreken over de eindigheid van de aarde… En hij verbindt concrete maatregelen aan zijn pleidooi om via zorg voor de schepping eer te bewijzen aan de Schepper. We moeten onze verantwoordelijkheid nu nemen.

Er zijn heel wat insteken om aandacht en inzet voor het klimaat te ondersteunen en te stimuleren. Daarbij dus ook de stem van de kerk, die in wezen geen enkele andere bestaansreden heeft dan te dienen wat God wil.

Wie in de joods-christelijke traditie staat, die kan niet anders dan achter het streven te staan voor een betere zorg voor het milieu. En zich aan te sluiten bij de steeds breder gedragen oproep in onze samenleving tot meer zorg voor dat milieu. En zo al doende samen handen te geven aan de hoop die onze achter-achterkleinkinderen op ons stellen.

Dat de focus in al het klimaatstreven vooral gericht is op politici, is te begrijpen, maar het is een opgave voor eenieder om, elk vanop de eigen plaats, het eigen steentje bij te dragen en zo de hoop te voeden op een betere wereld voor allen.

Ook al kunnen we de hoop niet honderd procent zelf in de hand hebben, hoop zelf heeft geen andere handen dan die van ons. Hoop is geen gevecht tegen wanhoop, het is vertrouwen op elkaar, over de generaties heen. Of zoals paus Franciscus aan het einde van zijn encycliek schrijft: “Mogen onze strijd en onze zorg voor deze planeet ons de vreugde van de hoop niet ontnemen!” Opnieuw met een uitroepteken…