‘Tijd voor excuses aan Congo vanwege de Koning’

Bart De Wever (N-VA) © BELGAONTHESPOT

Pierre Kompany (CDH) © put

thumbnail: Bart De Wever (N-VA)
thumbnail: Pierre Kompany (CDH)

De regering wenst zich voorlopig niet uit te spreken over eventuele Belgische excuses voor ons koloniaal verleden, maar N-VA-voorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) doet het wel. Hij pleit voor een ‘historisch pardon’ en kijkt daarvoor naar de Koning. Ook Pierre Kompany, ’s lands eerste zwarte burgemeester, vindt het hoog tijd voor excuses.

Marjan Justaert

Sinds een expertengroep van de Verenigde Naties begin deze week ons land opriep om verontschuldigingen aan te bieden aan de inwoners van de voormalige kolonie Congo, en de misdaden die tijdens dat ‘donkere hoofdstuk’ uit de Belgische geschiedenis plaatsvonden, is de Belgische verantwoordelijkheid talk of the town.

Dat het politiek hypergevoelig ligt, blijkt uit de afwachtende reactie van de regering in lopende zaken. Die wil wachten op de officiële publicatie van het rapport in september. Wie niet wacht is Bart De Wever. De N-VA-voorzitter en burgemeester van Antwerpen vindt dat er een ‘collectief oordeel’ moet durven gegeven worden, en dat het een goede zaak is dat er ‘rekenschap wordt gegeven voor de manier waarop een gemeenschap zich heeft gedragen in de geschiedenis’, zo zei hij in De Zevende Dag.

De Wever is niet de enige: ook in Franstalig België ging het in de debatprogramma’s op zondagochtend over de historische verantwoordelijkheid van ons land. In C’est pas tous les jours dimanche (RTL-TVI) wees Pierre Kompany (CDH), burgemeester van Ganshoren en vader van Rode Duivel Vincent Kompany, op het belang van excuses voor de Belgisch-Congolese relaties. ‘De jonge generatie Congolezen verwacht dat’, luidde het.

MR-parlementslid Richard Miller toonde zich ‘in eigen naam’ een voorstander, maar kijkt bovenal naar het parlement om een gedegen debat te voeren over het onderwerp. Dat debat wordt volgens hem beter over de verkiezingen getild.

Leopold II

Als het over ’s lands koloniale verleden gaat, valt de figuur van Koning Leopold II niet te vermijden, aldus De Wever. Het was Leopold II die in 1885 Congo als zijn privébezit verwierf. In 1908, een jaar voor zijn dood, nam België het bestuur over. Al in zijn eigen tijd werd Leopold II daarvoor veroordeeld, benadrukt hij. ‘Het is niet met de morele inzichten van vandaag dat we beseffen dat hij daar misdaden heeft laten begaan, men wist dat in de eigen tijd al, daar is heel veel over verschenen.’

Voor het ‘historisch pardon’, dat wat hem betreft echt wel aan de orde is, kijkt hij naar het staatshoofd. Lees: de koning. Ook in Laken is de kwestie superdelicaat. Zo bleef het huidige vorstenpaar uiteindelijk weg van de opening van het nieuwe AfricaMuseum in Tervuren. Volgens voormalig staatssecretaris van Gelijke Kansen Zuhal Demir (ook N-VA) heeft Koning Filip toen de kans gemist om zijn excuses aan te bieden.

Het museum kreeg in hetzelfde VN-rapport behoorlijk wat kritiek te verwerken: de vernieuwing gaat volgens de experts ‘niet ver genoeg’ en ‘schiet tekort in haar doel­stelling om adequate context en kritische analyse’ te bieden. Ze vragen ook dat het museum ‘alle aanstootgevende, racistische’ beelden die er nog staan, verwijdert. Minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo (Open VLD) zei begin deze week dat die verwijten hem verbazen en hij ze ‘niet begrijpt’.

Publiek domein

Wat met het publiek domein? Alvast in Antwerpen is de oefening gemaakt. Er zijn volgens de burgemeester geen straat- of plaatsnamen die naar de koloniale tijd verwijzen en een problematisch karakter hebben. ‘We hebben wel een beeld van Leopold II in Ekeren, maar daar heb ik al een paneel laten aanbrengen met historische duiding. Ik vind niet dat je retroactief alles in je publiek domein moet aanpassen aan de inzichten van vandaag, maar het kan echt geen kwaad om een woordje duiding te geven. Ook naar de Afrikaanse gemeenschap, de Congolese gemeenschap toe die vandaag in deze stad leeft’, zo besloot hij.

In De Machtwacht reflecteerden chef politiek Jan-Frederik Abbeloos en historicus Marc Reynebeau deze week over de kwestie. Luister via http://www.standaard.be/cnt/dmf20190215_04178552