Actiegroep geeft na 15 jaar afgehakte slavenhand van standbeeld Leopold II terug

Zowel de voor vanavond geplande wereldpremière van Histoire du theâtre II van de Congolese choreograaf Faustin Linyekula als de voorstellingen van Sept Mouvements Congo van regisseur Michael Disanka moesten afgelast worden omdat reisvisa werden geweigerd. Daarom organiseert NTGent in plaats daarvan twee debatten rond het koloniale verleden.

Volgens een gisteren gedane aankondiging start een van de debatten met de overhandiging van de bronzen hand uit het standbeeld van Leopold II aan minister van Cultuur Sven Gatz (Open Vld). Hij wordt opgeroepen om de hand een plek te geven aan de ingang van het AfricaMuseum in Tervuren.

Afgietsel

De actiegroep De Stoete Ostendenoare was de vandaag erg levende discussie ver vooruit toen ze op een nacht in januari 2004 twee uur lang met een ijzerzaag in de weer was op de Zeedijk in Oostende. Ze amputeerde de hand van een gelukzalige slaaf in de beeldengroep Dank der Congolezen.

In een interview met deze krant verklaarde een van de actievoerders in 2005: “Wat koning Leopold II deed, was Kongo besturen als zijn persoonlijk bezit en de Kongolezen als slaven inschakelen op rubberplantages. Een courante praktijk was het afhakken van handen bij lui bevonden Kongolezen.”

De actiegroep bood destijds – in een mail aan de stad Oostende – aan om de hand terug te geven als die het huidige uitlegbordje zou vervangen door foto’s van arbeiders met afgehakte handen – in 1906 gepubliceerd in de krant New York American. Op die eis ging de stad nooit in, en daarom is er volgens een woordvoerder van De Stoete Ostendenoare geen sprake van dat de echte hand vandaag zou worden overhandigd in Gent. “Het gaat om een afgietsel. Als je niet heel aandachtig kijkt, zie je ook geen verschil. De echte hand willen we enkel ruilen tegen de tand van Patrice Lumumba.”

Onder de grond

Het parket in Brugge voerde destijds een terreuronderzoek tegen de actievoerders, maar zag dat in 2008 stranden met een buitenvervolgingsstelling. De actiegroep vandaliseerde destijds ook een buste van koning Boudewijn en het graf van James Ensor. Indien aansprakelijk bevonden, zouden de leden tegen schadeclaims van duizenden euro’s aankijken.

De hand ligt volgens onze informatie al vijftien jaar begraven in de buurt van Oostende. Enkel ten tijde van een gesprek met De Morgen is ze ooit een dag lang lang bovengronds gekomen.

“Het is ook niet de bedoeling dat we het afgietsel aan de minister gaan overhandigen”, zegt de woordvoerder. “Ons idee was om het even vanuit het publiek in de lucht te laten steken, en onze vernieuwde eisen te verwoorden. Dat zijn excuses van het koningshuis voor wat het heeft aangericht tijdens de hele koloniale periode en de jaren daarna. En de tand van Patrice Lumumba. We willen die overhandigen aan zijn nabestaanden.”

Dochter Lumumba

De enige overgebleven resten van de in 1961 vermoorde Congolese premier liggen in een doos in het Brusselse justitiepaleis. De dochter van de in 2000 overleden rijkswachter Gerard Soete, die het lijk deed verdwijnen, toonde enkele jaren geleden enkele kogels en één vergulde kies aan een journalist van Humo. Daarop ging het gerecht ze in beslag nemen.

Eind vorig jaar uitte Juliana, de dochter van Lumumba, in de Canvas-reeks Kinderen van de kolonie haar onbegrip over de hele situatie.

Bij De Stoete Ostendenoare verwachten ze niet meteen een goede reden om de tien kilo zware hand weer op te graven. “Net zo min als de afgelopen vijftien jaar. Iedereen is het er au fond over eens dat onze acties gerechtvaardigd waren, maar daar een consequent gevolg aan verbinden met daden, dat gebeurt simpelweg niet.”