Wordt Amerika een vierpartijenstaat?

Krijgen de VS in 2020 hun eerste verkiezingen met vier partijen? Trump op uiterst rechts, de oude Republikeinen op centrumrechts, Joe Biden op centrumlinks en Alexandria Ocasio-Cortez op uiterst links? Het is niet uitgesloten.

Veel Democraten schrokken toen Alexandria Ocasio-Cortez op 7 februari haar ‘Green New Deal’ voorstelde. Ze wil ‘alle aspecten van de Amerikaanse samenleving mobiliseren (…) om een netto nuluitstoot van broeikasgassen te bereiken, met en economische welvaart voor iedereen’. Dat is een lovenswaardige ambitie. Maar een eerste versie van haar manifest verklaarde ook dat de Green New Deal ‘economische zekerheid wil scheppen voor iedereen die niet kan of wil werken’.

Economische zekerheid voor mensen die ‘niet willen werken’? Wie wil daar meer belastingen voor betalen?

Koek herverdelen

Na de eerste kritiek op haar voorstel krabbelde Ocasio-Cortez terug, maar het was te laat. Niet alleen conservatieven maar ook centrumlinkse Democraten struikelden over die ‘economische zekerheid voor mensen die niet willen werken’. Opeens beseften ze dat de basis van de partij verder naar links was verschoven dan ze dachten.

Bij de Democraten is er dus een duidelijke breuklijn tussen ‘de koek groter maken’ en ‘de koek herverdelen’. De eerste lijn rekent op de bedrijven, het kapitalisme en de startups om meer belastinginkomsten te krijgen en dus geld te hebben voor infrastructuur, scholen, groen en veiligheidsnetten. De overheid moet ervoor zorgen dat meer mensen meer kansen op welvaart krijgen. De tweede zegt dat je na veertig jaar stagnerende lonen voor de middenklasse eerst en vooral de buitensporige ongelijkheid moet aanpakken. Te veel mensen zijn te ver achtergebleven. Herverdelen is de prioriteit.

De Republikeinen zijn dan weer verdeeld tussen ‘de koek groter maken, maar met zo weinig mogelijk overheidsbemoeienis’ en ‘de koek voor ons houden’ – de lijn van Donald Trump.

In het verleden hebben de partijen hun interne meningsverschillen altijd kunnen wegmoffelen. Maar vandaag is de onvrede groter dan ooit en maakt de versnelling van de globalisering, de technologie en de klimaatverandering de stress alleen maar groter en de politieke keuzes radicaler.

Sinds de Tweede Wereldoorlog waren alle grote politieke partijen in het Westen op een reeks stabiele binaire keuzes gebaseerd: kapitaal versus arbeid, veel staat en regulering versus weinig staat en regulering, openheid versus geslotenheid voor handel en immigratie, aanvaarding van nieuwe sociale normen zoals homorechten of abortus versus verzet, groen versus groei. Overal in de industriële wereld kozen de partijen voor de ene of de andere reeks van binaire keuzes. Maar dat werkt niet meer.

Veronderstel dat ik in Pittsburgh in het staal werk en bij de vakbond ben, maar in het weekend voor Uber rijd en de logeerkamer op Airbnb verhuur, en dat ik bij Walmarkt of op Amazon de goedkoopste Chinese import koop? Van maandag tot vrijdag ben ik voor de arbeid. Op zaterdag en zondag voor het kapitaal.

Veel van de oude binaire keuzes zijn niet meer relevant voor de uitdagingen die de werkende bevolking, de gemeenschappen en de bedrijven in deze tijd van versnellende globalisatie, technologie en klimaatverandering confronteren. Maar de nationale regeringen zijn zo verlamd door hun partijdenken dat ze zich niet kunnen aanpassen.

Gelukkig is er nog hoop. Ik zie een fenomeen van creatieve aanpassing in veel grote en kleine Amerikaanse waar er nog meer vertrouwen is. Het interessantste verschijnsel is wat ik ‘complexe adaptieve coalities’ noem: bedrijven, vakbonden, filantropen, sociale ondernemers, onderwijsmensen en de lokale overheid vormen netwerken om banen te scheppen, ondernemingen aan te trekken, huizen te bouwen, straten te onderhouden en scholen te verbeteren.

Die coalities kibbelen niet over de voorbijgestreefde tegenstelling tussen links en rechts. Ze zijn gewoon pragmatisch: “Wat werkt er en wat niet? Laten we dat uitzoeken en delen, zodat we de voordelen van de snelle veranderingen kunnen benutten en zoveel mogelijk mensen in onze gemeenschap tegen hun nadelen kunnen beschermen.”

We hebben een gezamenlijk project nodig: een nieuwe basis voor de middenklasse. Die zal er niet komen zonder een samenwerking tussen de lokale en de nationale overheid. Maar voorlopig moeten we blij zijn dat er tenminste op het lokale niveau iets gebeurt.

Don Baer, ooit de communicatieverantwoordelijke van president Clinton, heeft een slogan voor de kandidaten van 2020: “Doe Amerika weer werken, voor de mensen die willen werken en de mensen die willen samenwerken.”

_{Copyright The New York Times}