Vaticaan begint aan topconferentie over kindermisbruik, maar slachtoffers koesteren geen hoge verwachtingen

Paus Franciscus heeft vanmorgen de conferentie over de "bescherming van minderjarigen in de kerk" geopend. Met "bescherming" wordt bedoeld: "bescherming tegen seksueel misbruik door geestelijken".

Ook het voorbije jaar werd weer getekend door schandalen. Het meest grootschalige was het "grand jury"-onderzoeksrapport uit de Amerikaanse staat Pennsylvania, waarin sprake was van systematisch seksueel misbruik door honderden geestelijken. 

Voor Franciscus was het een aanleiding voor deze bijzondere actie: voor het eerst roept hij bisschoppen van overal ter wereld samen voor een conferentie over kindermisbruik in de kerk.

Deze top kan voor de paus een kans zijn om te tonen dat hij anders is dan zijn voorgangers. Bij zijn aantreden in 2013 hoopten veel gelovigen dat er een nieuwe wind door het Vaticaan zou waaien. Franciscus kondigde aan dat hij een einde wilde maken aan de doofpotcultuur en dat hij een nultolerantiebeleid wilde invoeren voor geestelijken die zich schuldig maakten aan misbruik. Maar veel is daar tot dusver niet van in huis gekomen. 

In zijn openingsspeech klonk de paus alvast veelbelovend. "De mensen verwachten van ons niet gewoon veroordelingen, maar concrete en efficiënte maatregelen", zei hij.

De paus zal twee keer aan het woord komen tijdens de vierdaagse conferentie: hij houdt de openings- en de slottoespraak. Met de speech waarmee hij zondag de bijeekomst zal beëindigen, zou hij kunnen laten zien voor welk leiderschap hij staat, en een opvallende koers geven aan zijn pontificaat. 

Maar of het zover komt? Veel kenners betwijfelen het. Er moeten toch geen al te hoge verwachtingen worden gekoesterd van deze top, menen ze. De eerste die dat trouwens aangaf, was nota bene paus Franciscus zelf. Enige tijd geleden waarschuwde hij dat er "opgeblazen verwachtingen" heersen. Die zouden beter naar beneden worden bijgesteld, "want het probleem van misbruik is een menselijk probleem en zal dat altijd blijven."

"Ik zou van die top niet te veel verwachten", zei ook Kurt Martens, Vlaams kerkjurist aan de Catholic University of America in Washington afgelopen weekend al. "Uiteindelijk is men maar drie dagen bijeen, waarvan een groot deel aan gebed zal worden besteed. Iets wat al lang misloopt in de kerk, los je niet op in drie dagen. Het echte werk gebeurt achter de schermen, met het opzetten van nieuwe procedures en het bewustmaken van wat de problematiek eigenlijk is."

Dat laatste, bewustwording, is inderdaad het voornaamste doel van de bijeenkomst. Bisschoppen moeten beseffen dat misbruik een probleem is dat de héle kerk treft, ze moeten het leren herkennen en ermee leren omgaan. Maar of er echt harde maatregelen zullen worden aangekondigd tegen wie zich schuldig maakt aan misbruik, is twijfelachtig. 

Terwijl slachtoffers juist vrágen om concrete maatregelen. De kerk heeft intussen jaren, zelfs decennia gehad om zich van het probleem bewust te worden, luidt hun kritiek. Nu is het tijd voor actie. 

Verschillende actiegroepen die naar Rome zijn afgereisd, vragen dat de kerk een nultolerantiebeleid invoert voor geestelijken die zich schuldig maken aan misbruik én voor degenen die dat misbruik toedekken en in de doofpot stoppen.  

Wat bij slachtoffers ook kwaad bloed zet, is dat zij zelf nauwelijks aan het woord komen tijdens de conferentie. Vandaag zullen videogetuigenissen te zien zijn, maar werkelijke spreektijd krijgen de slachtoffers niet tijdens de vierdaagse.

Gisteren werden enkele van hen wel ontvangen door de delegatie van bisschoppen die de misbruikconferentie leidt. De paus zelf was er echter niet. De slachtoffers vonden dat er respectvol naar hen werd geluisterd, maar veel hoop op een echte ommezwaai koesteren ze niet. "Ik denk dat ik meer kans maak om het groot lot te winnen", zei een van hen.