"Zo was het dus om een Beatle te zijn": een dag in het zog van klimaatactiviste Greta Thunberg

“Zo moet het dus geweest zijn om een Beatle te zijn”, roept een fotograaf met grote ogen naar zijn collega terwijl ze naar het volgende verhoog in het straatbeeld lopen, in de hoop een beeld te kunnen maken van dé Greta Thunberg. De intrede van de Zweedse klimaatactiviste aan het Noordstation is er een die alle verbeelding tart.

Vanaf het moment dat ze uit een geblindeerd busje stapt om de klimaatspijbelaars tegemoet te stappen, breekt de chaos los. “Het was de bedoeling dat ze voor de mars zou stappen, afgeschermd voor pers. Maar die braken meteen door onze beschermende gordel”, zucht één van de organiserende jongeren.

Wat volgt, is pure waanzin. Fotografen en cameraploegen blijven Thunberg omsingelen. Wie niet door de kring geraakt, klimt op banken en vrachtwagentjes in de hoop een beeld te kunnen maken. De mars vertrekt een paar keer om meteen weer te stoppen. De organisatie krijgt de persmeute die Thunberg omsingelt maar niet vooruit.

Ondertussen joelt de massa jongeren elke keer dat de mars zich in beweging lijkt te zetten of bij elke glimp van hun heldin. “Het is gelukt!”, schreeuwen enkele jongeren als ze een foto van Thunberg hebben weten te maken. ‘Greta, Greta, Greta’ is een kreet die de hele dag wordt gescandeerd. “Je bent een legende als niemand je achternaam nodig heeft om je te kennen”, zegt regisseur en activist Nic Balthazar daar achteraf over.

Uit-knop

Laat er geen twijfel over bestaan: Thunberg is ook voor onze Belgische klimaatspijbelaars hét voorbeeld. Klonk het de voorbije weken nog talloze keren “het is zoals Anuna zegt” of “net als Kyra denk ik dat” bij de duizenden jongeren in Brussel, dan verwijzen Anuna De Wever, Kyra Gantois en Adelaïde Charlier nu zelf voortdurend naar hun grote voorbeeld.

Afgelopen zomer begon Thunberg in de aanloop naar de nationale verkiezingen te spijbelen om een beter klimaatbeleid te eisen. Moederziel alleen plantte ze haar bordje voor het Zweedse parlement met daarop de boodschap ‘Skolstrejk för klimatet’ (spijbelen voor het klimaat). Dat bordje heeft ze opnieuw mee en zeult ze een hele weg onverstoord met zich mee, bijna afwezig. “Ja, het was hectisch. Maar als het voor iets positiefs is, neem ik dat erbij”, erkent de Zweedse op de persconferentie na de mars. “Toen ik omgeven werd door de pers heb ik me afgesloten en op de ‘uit-knop’ geduwd. Ik heb asperger. Als ik alle prikkels zou binnenlaten, zou dat niet gegaan zijn.”

Na een halfuur heeft de politie er genoeg van en grijpt ze in: ze escorteren de klimaatjongeren uit de massa en vormen een gordel tussen klimaatmars en pers. Die gordel blijft een hele dag intact: pers of jongeren die een vraag willen stellen aan de organisatoren van de verschillende Europese klimaatmarsen moeten wachten tot op een speciaal ingerichte persconferentie.

Mantel uitvegen

De Belgische jongeren nodigden immers niet alleen hun Zweedse voorbeeld uit. Ook uit Duitsland en Nederland zakte er een delegatie af naar Brussel om mee te betogen. “Als je een uitnodiging krijgt, is het onbeleefd om daar niet op in te gaan”, lacht de Duitse Luisa Neubauer. Ook van de Europese Commissie kregen de jongeren een uitnodiging: om voor de mars langs te komen en te zeggen waarom ze staken.

Thunberg neemt er het woord en vraagt eerst aan de andere klimaatspijbelaars om haar vooraan te vergezellen. “Ik hoop dat ik ieders naam goed uitspreek”, zegt ze bijna verontschuldigend.

In de tien minuten die volgen, haalt ze zonder verpinken alle Europese leiders door de mangel. “Wij spijbelen voor het klimaat omdat we ons huiswerk hebben gemaakt. Zij (de politici, PG) weten dat ze hun huiswerk niet hebben gemaakt. Hadden ze dat wel gedaan, dan wisten ze dat we geen andere keuze hebben. Doen we niets, dan is al onze vooruitgang voor niets geweest. De erfenis van onze politieke leiders zou die van de grootste blunder in de menselijke geschiedenis zijn. Zij zouden herdacht worden als de grootste schurken die ooit hebben bestaan.”

Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en Europees Parlementsvoorzitter Antonio Tajani proberen de speech met een glimlach op te nemen, maar het voelt wrang. Het is de enige keer dat Thunberg en co. het achterste van hun tong laten zien. Ook op de persconferentie na de Klimaatmars wil ze liever niet te veel ingaan op de heisa die rond haar figuur wordt gecreëerd. “Het was intens vandaag. Maar als dat voor iets positiefs is, dan is het goed”, herhaalt ze verschillende keren.

Het is op zulke momenten dat opvalt hoe jong de klimaatspijbelaars wel niet zijn. Hun handen met daarin de papieren voor een speech trillen als ze de massa toespreken. Hun zinnen vallen stil, op zoek naar Engelse vertalingen. Zonder het te willen zijn ze hét gezicht geworden van een beweging, ‘Greta’ op kop. Ze slagen erin de internationale pers een hele dag in het zog te houden, op zoek naar de reden waarom ze in godsnaam een heel continent oversteken om er te betogen. “Omdat het moet. Omdat we bang zijn”, is het antwoord dat ze geven.

En dus blijven ze de straat op gaan. “Zelfs al zijn we over een paar weken maar met tweehonderd. “Wij blijven gaan", zegt Gantois.

Wat kunnen we nu echt doen om het klimaat te redden? Klimaatexpert Tomas Wyns beantwoordt vijf vragen over ons klimaatbeleid