Amal Amjahid, een wereldtopper in Molenbeek: ‘Zonder jiujitsu zat ik nu in de gevangenis’

Amal Amjahid: 'Op mijn eerste training kon ik al een veel grotere jongen onderuithalen. Een heerlijk gevoel.' © Franky Verdickt

Voor Amal Amjahid is het BK jiujitsu, dit weekend in Pepinster, niet uitdagend genoeg. De zevenvoudig wereldkampioene heeft zich andere doelen gesteld. ‘Ik wil impact hebben op de volgende generatie.’

‘Waarschijnlijk hebben ze hun stem nog niet gevonden. Of hun droom. Of misschien krijgen ze thuis te weinig steun.’ We vroegen Amal Amjahid (23) net naar het leven van haar leeftijdgenoten. De uren vol Instagram, feestjes of roekeloos koopgedrag. Ze antwoordt in korte, snelle zinnen. ‘Het leven vliegt zo voorbij. Je moet er het maximum uit halen. Verpruts je tijd niet met onbenulligheden.’

We zitten op een bankje in een sportzaal in het hart van Molenbeek. Op de tatami aan onze voeten is het logo van Cens Academy afgebeeld, de sportacademie die Amjahids ouders tien jaar geleden oprichtten. Enkele meters verderop liggen jongens en meisjes tussen de tien en de twintig jaar in een houdgreep op elkaar. Aan de muur hangt een bord met daarop de waarden van het huis. Beleefdheid, moed, oprechtheid, bescheidenheid, vriendschap, respect, zelfbeheersing, solidariteit, geduld, intelligentie.

De academie is duidelijk een familieaangelegenheid. Tijdens ons gesprek leidt Amjahids vader de training. Moeder loopt de zaal in en uit, broer en zus sluiten straks aan, bij een volgende oefensessie. De sleutel tot haar succes, zo noemt Amjahid haar familie. ‘Zonder hen was ik nooit zo ver geraakt.’

Amal Amjahid: 'Tegen de Spelen van 2024 in Parijs moet ik op mijn toppunt zijn.'
Amal Amjahid: ‘Tegen de Spelen van 2024 in Parijs moet ik op mijn toppunt zijn.’© Franky Verdickt

Amjahid weegt 55 kilo voor 1,57 meter. Ze is zevenvoudig wereldkampioene jiujitsu, in drie verschillende federaties. Vorige maand werd ze in Lissabon Europees kampioene, ook al voor de zevende keer. Anders dan enkele talentrijke jongeren uit de Cens Academy laat ze het Belgisch kampioenschap, dat dit weekend plaatsvindt in Pepinster, aan zich voorbijgaan. ‘Bij de volwassen vrouwen ligt het niveau eerlijk gezegd te laag’, zegt ze. ‘En op hetzelfde moment is er een belangrijk toernooi in Malaga.’

De komende maanden zal ze deelnemen aan wedstrijden in Londen, Abu Dhabi, Parijs en Rio de Janeiro. Stukje bij beetje neemt de populariteit van jiujitsu ook in ons land toe. Al lopen we volgens Amjahid mijlenver achter op de sterkste landen: Brazilië, de Verenigde Staten, Japan en Zuid-Korea. ‘En vergeet de Verenigde Arabische Emiraten niet. Alle toekomstige kampioenen komen daar vandaan. Een prins is er onlangs verliefd geworden op de sport, en sindsdien moeten alle kinderen er jiujitsu volgen. Misschien moet ik koning Filip hier eens uitnodigen, dan kan hij jiujitsu in België ook zo’n boost geven.’

Vechtersbaasje

De basisbeginselen van haar sport, vrij te vertalen als ‘zachte kunst’, vallen snel uit te leggen: ‘Het doel is de tegenstander te onderwerpen en tot overgave te dwingen.’ Trappen mag niet, slaan evenmin. ‘Je begint rechtop maar belandt al snel op de grond, waar je allerlei houdgrepen en wurgingen op elkaar loslaat. Met de armen, de benen, de knieën of de ellebogen. Tot de andere afklopt.’ In de ene federatie duurt een wedstrijd maximaal tien minuten, in de andere zes. ‘Maar meestal is het na drie minuten al voorbij.’

Amjahid beheerst honderden grepen. Elke dag vindt ze er nieuwe uit. Ze is vooral actief in de Braziliaanse variant van jiujitsu – ze voelt er de vrije, artistieke geest van de Brazilianen in. ‘Braziliaans jiu-jitsu is veel creatiever dan de klassieke Aziatische vechtsporten.’

De kunst bestaat erin de energie van de tegenstander tegen hem of haar te gebruiken. ‘Je moet zelf zo weinig mogelijk kracht gebruiken. Door een goede techniek en snel denkwerk kun je je tegenstander verslaan met zijn eigen kracht. Daarom is het cruciaal dat je je verdedigingstechnieken perfect onder de knie hebt.’

Elke dag brengt ze zes uur door op de tatami. Drie uur ’s ochtends, drie uur ’s avonds. Tussendoor volgt ze een bachelorstudie maatschappelijk werk, en na zonsondergang helpt ze kinderen met leerproblemen. ‘Ik heb zelf ondervonden hoe ingrijpend je leven kan omslaan door de juiste begeleiding. Nu wil ik dezelfde impact hebben op de volgende generatie’, klinkt het. ‘Zonder jiujitsu zat ik vandaag waarschijnlijk in de gevangenis. Als kind was ik heel vurig. Ik vrees dat ik mijn woede op de verkeerde manier ventileerde.’

Amal Amjahid, een wereldtopper in Molenbeek: 'Zonder jiujitsu zat ik nu in de gevangenis'
© Franky Verdickt

De kleine Amjahid was een vat vol agressie. Minstens één keer per week ging thuis de telefoon over. Een bezorgde leerkracht, telkens met dezelfde boodschap: Amal had gevochten op school. ‘Ik was tenger en klein, de kleinste van de klas’, zegt ze. ‘Elke dag ging ik zenuwachtig naar school, bang voor de pesterijen. Na een tijdje was ik het kotsbeu en begon ik me te verdedigen. Ik werd een vechtersbaasje.’

Op een dag duwde een jongen Amjahid tegen de muur van de schooltoiletten. Ze duwde terug, trok de pet van zijn hoofd en gooide ze recht in de plee. ‘Die avond besliste mijn moeder dat het zo niet verder kon. Ik moest een sport kiezen, zei ze, anders zou het slecht met me aflopen.’ Ze schuimde alle sportzalen van Brussel af, maar vond niets wat haar beviel. Zwemmen? Te nat. Atletiek? Te saai. Boksen? Te agressief. Judo? Niet compleet genoeg. Taekwondo? Te korte armen en benen: ‘Voor ik dicht genoeg bij mijn tegenstander stond, had ik al een paar slagen en schoppen gekregen.’

In de krant las haar moeder een advertentie van een nieuwe club in de buurt. ‘Jiujitsu, iedereen welkom.’ Amjahid probeerde het, en kwam enthousiast weer thuis. Eindelijk had ze een sport gevonden die bij haar lichaam en haar karakter paste. ‘Het was liefde op het eerste gezicht. Ik had nog nooit van jiujitsu gehoord, maar het was precies wat ik nodig had. Op mijn eerste training kon ik al een veel grotere jongen onderuithalen. Een heerlijk gevoel.’

Haar eerste wedstrijden vocht ze tegen jongens, de meisjes van haar leeftijd bleken niet sterk genoeg. Ze veranderde van school en belandde in Waterloo. Elke dag reed ze er met de fiets naartoe. Twintig kilometer heen, twintig kilometer terug. Regen, wind of sneeuw. ‘Dat was zwaar, maar ik heb er wel doorzettingsvermogen door gekweekt.’

Tijdens een warme zomer ging het zelfs helemaal tot in Marokko. Meer dan 3000 kilometer in het zadel. Het was de mooiste reis van haar leven, zegt ze. ‘Ik probeer regelmatig naar de familie van mijn ouders in Marokko te gaan. Ze volgen mijn prestaties op de voet. Ze zijn erg trots.’

Op haar zeventiende pakte Amjahid haar eerste wereldtitel. Vooral in de categorie tot 55 kilogram maakte ze naam, maar ook in de open competities presteerde ze steeds sterker. Op een dag won ze van een Jordaanse die wel 100 kilo woog. ‘Gewoon een kwestie van techniek.’

Hellhole Brussels

Zoveel jaren later heeft ze haar woede gekanaliseerd tot ambitie. Ze heeft zich twee doelen gesteld. Het record van tien wereldtitels breken, dat nu op naam staat van de Braziliaanse Leticia Ribeiro, en zo veel mogelijk Brusselse jongeren inspireren.

Amal Amjahid, een wereldtopper in Molenbeek: 'Zonder jiujitsu zat ik nu in de gevangenis'
© Franky Verdickt

Sinds kort draagt ze een zwarte gordel, de hoogst haalbare. ‘Er bestaat geen examen voor, en ook geen reglement. Het is de coach die beslist of je er klaar voor bent.’ In haar geval is de coach ook haar pa. De voorbije maanden zag hij hoe zijn dochter een mentale sprong maakte. ‘2018 was mijn zwaarste jaar tot nog toe’, zegt Amjahid. ‘In oktober raakte ik geblesseerd aan mijn knie, ik heb er nog altijd last van, en vorige zomer kon ik door problemen met het visum van mijn vader niet naar het WK in Los Angeles. Een moeilijke periode, maar ik heb er kracht uit geput.’

Ruim een half jaar later zijn de visumperikelen nog altijd niet van de baan. Waarom weten ze niet. ‘We zijn vroeger al zeven keer vlot naar LA gereisd, maar vorig jaar ging dat ineens niet meer. Ik mocht het land binnen, mijn vader niet. We begrepen er niets van. Mijn vader is een integere man die nog nooit in aanraking is gekomen met het gerecht. Uit solidariteit heb ik toen beslist om niet te gaan en de wereldtitel te laten schieten.’

Misschien is president Donald Trump niet zo dol op sporters uit ‘ hellholeBrussels’? ‘Ik weet niet of dat er iets mee te maken heeft,’ antwoordt Amjahid, ‘maar het is inderdaad opvallend dat het ons net nu zo lastig gemaakt wordt om de VS binnen te komen. Anderzijds: in de zomer van 2016, vlak na de aanslagen in Parijs en Brussel, lukte het wél. Afwachten wat het dit jaar wordt.’

Hoe dan ook blijft ze dromen van het allerhoogste podium, dat van de Olympische Spelen. In 2024 zou jiujitsu een olympische sport worden, op de Spelen van Parijs. ‘Net op tijd. Ik zal dan 28 zijn. Normaal ben je dan op het toppunt van je kunnen.’

Amjahid heeft een topsportcontract bij Adeps, de Waalse tegenhanger van Bloso. Ze kan er haar studie, trainingen en verplaatsingen mee betalen. De premies op internationale toernooien zijn bescheiden, al lopen ze in de Verenigde Arabische Emiraten steeds hoger op. In Abu Dhabi valt tegenwoordig tot 10.000 euro te winnen.

Niettemin blijft jiujitsu een democratische sport. Rijk of arm, blank of zwart, man of vrouw, iedereen is welkom. In Brazilië zag Amjahid de grootste contrasten. ‘Op de toernooien spat de luxe er soms vanaf, vooral bij de deelnemers uit de oliestaten. Maar iets verderop traint de plaatselijke jeugd in verloederde zalen, zonder elektriciteit of stromend water.’ Als ze tegen een Braziliaanse vecht, voelt Amjahid de verhoogde inzet. ‘Voor mij is het een passie, voor haar een kwestie van leven of dood. Als ze verliest, kan ze terug naar de favela. Maar als ze wint, mag ze misschien naar Californië om daar een mooie carrière op te bouwen.’

Zelfbeheersing

Amal Amjahid

– 1995: geboren in Sint-Agatha-Berchem

– 2002: begint met jiujitsu

– 2008: ouders richten Cens Academy op in Molenbeek

– 2013: eerste van zeven wereldtitels

– 2018: nummer één op de wereldranglijst in categorie -55 kg

– 2018: Brusselaar van het Jaar in de categorie Sport

– Woont in Anderlecht en traint in Molenbeek

Ook in Molenbeek ligt de hele wereld op de mat. Meisjes en jongens, jong en iets ouder, kleur speelt geen rol. ‘In het begin was het moeilijk om de ouders te overtuigen om ook hun dochters te sturen’, zegt Amjahid. ‘Maar vanaf het moment dat ik medailles begon te winnen, veranderde alles. Ineens brachten de jongens hun zusjes mee en vonden de ouders het normaal dat ook meisjes voor deze sport kozen, hoe fysiek het er ook toegaat.’

Ze ziet veel kinderen zoals zij binnenkomen. Kort lontje, moeilijk handelbaar. Doorgaans heeft ze hun houding binnen de drie maanden omgekeerd. ‘Wat hebben jullie met mijn zoon gedaan?’ komen veel ouders haar dan vragen. ‘Vroeger stak hij geen poot uit, en nu helpt hij in de keuken, is hij beleefd en maakt hij zelfs zijn huiswerk.’

‘De meeste ouders geven hun kinderen de hele dag door bevelen, zonder verdere argumenten. Doe dit, doe dat’, zegt Amjahid. ‘Wij tónen hoe je je moet gedragen, op en naast de mat. Of het nu gaat om eten delen of om zelfbeheersing. Geen woorden maar concreet gedrag. Zo dwing je automatisch respect af.’

De academie heeft 150 leden. Behalve jiujitsu biedt de familie ook rugby, rolstoelvoetbal, scouting en educatieve hulp aan. Amjahid hoopt dat ze binnenkort de nieuwe burgemeester van Molenbeek, Catherine Moureaux (PS), kan ontmoeten. ‘Deze gemeenschap heeft meerdere academies zoals die van ons nodig. We moeten de krachten bundelen.’

De training zit erop. In groep sommen de jongens en meisjes de waarden van de academie op. In de hal staat een tiental bekers: Amjahids oogst van de voorbije jaren. De gevechten in de toiletten lijken eeuwen geleden. ‘Onder de video’s die ik op mijn Facebookprofiel post, lees ik dikwijls reacties van oude klasgenoten’, zegt ze nog. ‘Meestal van jongens. “Wij kennen Amal maar al te goed”, schrijven ze. “Ze heeft ons vroeger allemaal in elkaar geslagen.”‘

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content