Direct naar artikelinhoud
Analyse

De paniekgreep van de premier

Charles Michel.Beeld Stefaan Temmerman

De volgende maanden worden cruciaal voor de plek van Charles Michel (MR) in de politieke geschiedenis. Wordt hij de eerste Franstalige premier sinds Paul-Henri Spaak in de jaren 40 die meer dan één opeenvolgende regering kan leiden, of blijft zijn Zweedse coalitie een mislukt experiment? Bart Eeckhout overschouwt de politieke week.

Kamikaze? Niks te kamikaze. Toen Charles Michel aan het begin van deze regeerperiode in de kranten de weinig benijdenswaardige naam kreeg een ‘kamikazecoalitie’ te leiden (wegens geen Franstalige coalitiepartner buiten de eigen partij), wist een ervaren politicus wel zeker dat dat beeld niet klopte.

Volgens die concurrent was de uitdaging voor Michel junior helemaal niet zo lastig. “Dik 25 procent haalt de MR nu. Als hij als zittende premier één enkele stem extra wint, heeft hij de verkiezingen gewonnen, want het is één tegen allen.” Helaas. Geen zinnig mens durft een verkiezingsresultaat te voorspellen in dit land. Toch mag intussen wel gezegd worden dat voor de MR de voortekenen niet bepaald gunstig zijn. De gemeenteraadsverkiezingen werden een ontnuchtering, zowel in Brussel als Wallonië.

De kans om de bevolking pedagogisch mee te nemen op het hervormingstraject is moedwillig de grond ingeboord

De analyse van die resultaten leidde al tot een eerste positiewisseling van Charles Michel. De premier, van rechtswege de spelverdeler in de regering, zou zelf namens zijn partij in de spits gaan spelen. Het eerste dossier waarop Charles Michel zichzelf ging profileren, was de goedkeuring van het VN-Migratiepact. Men herinnert zich nog hoe dat afgelopen is.

De aankondiging van afgelopen week, dat premier Michel het partijvoorzitterschap bij MR overneemt in bijberoep, ligt in het verlengde van de eerste ontwikkeling. De spitsenpositie wordt nu ook officieel gecumuleerd met die van spelmaker.

Het is niet overdreven om in de dubbelrol van Charles Michel een paniekgreep te lezen. Niet toevallig komt de aankondiging er enkele dagen nadat de MR een nieuwe desastreuze peiling te verwerken kreeg: de partij zou onder de 20 procent zakken in Wallonië en in Brussel zelfs amper 15 procent overhouden.

Voor Charles Michel staat bijgevolg meer op het spel dan wat procentpunten. Het gaat over zijn plek in de politieke geschiedenis. Als het premierschap van Charles Michel ergens in de tweede helft van dit jaar zonder vervolg afloopt, zal dat een veeleer roemloos einde zijn. Het zou oneerlijk zijn om te beweren dat de regering-Michel niets gedaan heeft. Maar de grote hervormingen die centrumrechts bij aanvang voorspelde – en waarvoor ze ook de tijd had – zijn er niet gekomen.

Premier Michel eet een hapje mee met de troepen in Estland, woensdag. Het doembeeld van regeringen zonder Franstalige liberalen is allicht al even moeilijk te verteren.Beeld BELGA

Verhofstadt

De paars-groene regering van Guy Verhofstadt (1999-2003) deelt de reputatie van kibbelkabinet met de huidige ontslagnemende coalitie. Maar paars-groen zette wel degelijk een ambitieuze (en onvolkomen) hervorming van de ambtenarij op. Onder Michel I werd het breed aangekondigde ‘redesign’ van de overheid een totale flop.

Symptomatisch voor het matige beleidswerk blijft de pensioenhervorming. Jazeker, er zijn belangrijke en nodige maatregelen getroffen. Maar in vergelijking met wat mogelijk was, blijft het resultaat teleurstellend.Bij aanvang kreeg de regering een blauwdruk voor een panklare, evenwichtige hervorming in de schoot geworpen door een expertencommissie onder leiding van Frank Vandenbroucke. Daar werd te weinig mee gedaan. De kans om de bevolking pedagogisch mee te nemen op het hervormingstraject is moedwillig de grond ingeboord. Alle kwalen van de regering-Michel komen samen in het pensioendossier. De onderlinge na-ijver tussen de concurrerende Vlaamse partijen; het onvermogen van de eerste minister om dat gekrakeel te overstijgen; het zwakke profiel van de vele MR-ministers in het kabinet, zoals Daniel Bacquelaine op Pensioenen.

Als de kans op weerwraak zich aandient, zal Elio Di Rupo ze niet laten liggen

Vooral dat laatste speelt Charles Michel nu parten. Achter hem gaapt de grote leegte in de partij. In principe fungeert Didier Reynders als vicepremier als steunbeer voor de MR. In werkelijkheid was Reynders de voorbije 4,5 jaar vooral steunbeer voor zijn eigen internationale fin de carrière. Overigens vooralsnog zonder resultaat.

En dus moet Michel zelf aan de bak. Makkelijk wordt het niet. Is groen voorlopig de grondkleur van de pre-campagne in Vlaanderen, dan is dat ‘geel’ – gelehesjesgeel – in Franstalig België. Merkwaardig genoeg is het ook in het zuiden van het land wel de groene partij (Ecolo) die de meeste winstkans heeft, maar dan vanwege haar anti-establishmentimago.

In Franstalig België is economische onzekerheid de hoofdbekommernis. Een lastig thema voor Michel, die het verwijt krijgt vooral de zaak van het welvarender Vlaanderen gediend te hebben.

Nog lastiger voor Michel is het vooruitzicht dat er mogelijk een Franstalige linkse meerderheid zonder hem gevormd kan worden (PS-Ecolo-cdH). Als het kan, zal de verleiding groot zijn om dat ook echt te gaan doen. Daarbij speelt een persoonlijke geschiedenis. Al zijn hele politieke loopbaan staat Michel junior op gespannen voet met de Parti Socialiste. Dat is er niet op verbeterd sinds hij zonder Franstalige rugdekking een federale regering ging leiden. Als de kans op weerwraak zich aandient, zal Elio Di Rupo ze niet laten liggen.

Tot een jaar of wat geleden zag de wereld voor MR er nog anders uit. Goed, er zouden wat stemmen verloren kunnen gaan en de terugkeer van de PS in de regeringen zou moeilijk af te wenden zijn, maar dat was allemaal nog wel te verteren. Sinds de gemeenteraadsverkiezingen tekent een nieuw doembeeld zich af. Dat van regeringen zonder Franstalige liberalen.

Het is dat spook dat de voorzitter-premier moet zien te verjagen.